Μάχες με τον χρόνο, Στην Αθήνα για την έκτη δόση, στις Βρυξέλλες για το ίδιο το ευρώ

Της Ελίζας Παπαδάκη, ΝΕΑ, 23.11.11

Η συμφωνία ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, τη διαχείριση της εξαιρετικά κρίσιμης για τη χώρα παρούσας φάσης να αναλάβει μεταβατική κυβέρνηση υπό τον Λουκά Παπαδήμο, ο σχηματισμός της με τη συμμετοχή και τη στήριξη των δύο έως τώρα κομμάτων εξουσίας και του ΛΑΟΣ, η ευρύτατη πλειοψηφία στη Βουλή, θα έπρεπε, λογικά, να έχουν απομακρύνει τον άμεσο κίνδυνο χρεοκοπίας και εξόδου από το ευρώ. Αλλά αυτό δεν συνέβη. Ανεύθυνες πολιτικές στενοκεφαλιές και καιροσκοπισμοί συντηρούν την απειλή. Τούτες τις μέρες συμπυκνώνονται στην άρνηση ενυπόγραφης δέσμευσης εκ μέρους του αρχηγού της ΝΔ ότι θα τηρηθούν όσα υπαγορεύουν οι ειλημμένες αποφάσεις της ευρωζώνης, δεν πρόκειται όμως μόνο για αυτό. Αν δεχτούμε ως εύλογη την υπόθεση ότι το πρόσκομμα τελικά θα ξεπεραστεί, ώστε τα 8 δισ. ευρώ της 6ης δόσης να καταβληθούν προτού βρεθεί το ελληνικό Δημόσιο σε αδυναμία πληρωμών τον Δεκέμβριο, το συγκεκριμένο επεισόδιο μας προειδοποιεί. Διότι υπογραμμίζει την απόσταση που εξακολουθεί να χωρίζει τις ελληνικές πολιτικές δυνάμεις από την εθνική ενότητα και στρατηγική που απαιτούνται. Σε κάθε επόμενο δύσκολο βήμα κάτι μπορεί να στραβώσει. Οι πρώτες ανησυχητικές ενδείξεις δεν έλειψαν σε κάποια υπουργεία, ούτε στα κόμματα.

Αλλά ενόσω εδώ κρίνεται η τύχη της Ελλάδας στην Ευρώπη, οι προοπτικές ευημερίας για τα 11 εκατομμύρια των κατοίκων της χώρας, στην Ευρώπη κρίνεται ταυτόχρονα κάτι πολύ ευρύτερο: η επιβίωση του ευρώ, οι προοπτικές ευημερίας για 300 εκατομμύρια πολίτες που μοιράζονται το κοινό νόμισμα, εντέλει η υπόσταση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η κρίση του χρέους που ξέσπασε πρόπερσι στην Ελλάδα, για να ακολουθήσουν κατόπιν Ιρλανδία και Πορτογαλία, από την περασμένη εβδομάδα πλήττει πλέον με σφοδρότητα την Ιταλία και την Ισπανία όπου το κόστος νέου δανεισμού ξεπέρασε το 7% και από χώρα σε χώρα μεταδίδεται στον σκληρό πυρήνα του ευρώ. Και κλιμακώνεται ταχύτατα: για τα τρίμηνα έντοκα γραμμάτια που εξέδωσε χθες η Ισπανία αναγκάστηκε να πληρώσει επιτόκιο 5,11%, το διπλάσιο από τα τέλη Οκτωβρίου και μισή μονάδα ακριβότερο από το αντίστοιχο δικό μας (!) πριν από οκτώ μέρες. Απέναντι σε τέτοια άνοδο του κόστους δανεισμού ούτε επί μέρους κράτη μπορούν να αντεπεξέλθουν ούτε η ευρωζώνη να κρατηθεί ως ενιαίο σύνολο. Επιβάλλεται άμεση αλλαγή πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη από τη δημοσιονομική ένωση ως αναγκαίο συμπλήρωμα της νομισματικής ένωσης ή/και η ανάληψη του ρόλου του δανειστή ύστατης καταφυγής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (που θα σήμαινε, όταν, όπως τώρα, τράπεζες και άλλα επενδυτικά κεφάλαια, για λόγους δυσπιστίας, πανικού ή κερδοσκοπίας, ξεφορτώνονται μαζικά κρατικά ομόλογα, εκείνη να παρεμβαίνει και να αγοράζει όσα απαιτείται για να συγκρατηθούν τα επιτόκια σε ομαλά επίπεδα).

Βλέποντας την κρίση να εντείνεται, σχετικά επιχειρήματα αναπτύσσουν εξαντλητικά εδώ και μήνες σοβαροί οικονομικοί μελετητές, αναλυτές, μεμονωμένοι πολιτικοί. Με τη ραγδαία επιδείνωση που σημειώνεται όμως οι προθεσμίες για αποφασιστική πολιτική δράση στην Ευρώπη έχουν γίνει πια ασφυκτικές - λίγο υπερβαίνουν τις πέντε μέρες που έχουμε εμείς στη διάθεσή μας για να εξασφαλίσουμε την έγκαιρη εκταμίευση της 6ης δόσης...

Πρόθεση να διευρυνθεί ο ρόλος της ΕΚΤ στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους - που δεν προβλέπεται, είναι αλήθεια, στην ιδρυτική συνθήκη και το καταστατικό της - έως τώρα δεν διακρίνεται. Στην πρώτη δημόσια ομιλία του την περασμένη Παρασκευή, ο νέος πρόεδρος Μάριο Ντράγκι επέμενε στη συνέχεια, τη συνέπεια και την αξιοπιστία που οφείλει να περιφρουρήσει η Τράπεζα. Την ευθύνη την πέρασε στους πολιτικούς, επικρίνοντας αυστηρά τους ηγέτες της ευρωζώνης ότι δεν υλοποιούν τις δικές τους αποφάσεις για τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας. Αλλά προτάσεις για τη δημοσιονομική ένωση θα παρουσιάσει σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή: συγκεκριμένες, για την ενίσχυση της κεντρικής εποπτείας στους προϋπολογισμούς των κρατών - μελών, πιο θεωρητικές, με τη μορφή «πράσινης βίβλου», για την ενοποίηση της χρηματοδότησης των δημοσίων χρεών των χωρών μέσω ευρωομολόγων. Ενόσω μαζί με την κρίση εντείνονται και οι πιέσεις, κάποιες πρώτες πληροφορίες φέρουν τη Γερμανία πιο εφεκτική να συζητήσει επιτέλους τα ευρωομόλογα.

Το αν θα προχωρήσουν έγκαιρα τα σχέδια που επιβάλλονται προκειμένου να ανασχεθεί η απειλητική επιδείνωση στην ευρωζώνη δεν μπορεί να προδικαστεί. Εγκληματικά επιπόλαιο θα ήταν ωστόσο, από τη δική μας πλευρά, ποντάροντας εναλλακτικά είτε στη διάλυση του ευρώ είτε στη διάσωσή μας μέσω ευρωομολόγων, να αγνοήσουμε τώρα ως ξεπερασμένα όσα έχουμε δεσμευτεί να εφαρμόσουμε