Τεράστιες οι δυσκολίες, έξω και μέσα, για την κυβέρνηση Παπαδήμου

Της Ελίζας Παπαδάκη, Αυγή, 13.11.11

Με τον σχηματισμό της κυβέρνησης τρικομματικής συνεργασίας υπό τον Λουκά Παπαδήμο ο κίνδυνος άμεσης χρεωκοπίας που απειλούσε τη χώρα απομακρύνεται. Η οριστική αποτροπή του όμως και η διασφάλιση της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ και στην Ευρώπη, ταυτόχρονα η διάνοιξη και πάλι μιας προοπτικής ανάπτυξης και ευημερίας, αλλά σε στέρεες βάσεις πλέον, απαιτούν ένα τιτάνιο έργο. Μαζί με σκληρές ελληνικές προσπάθειες, άλλωστε, θα απαιτούσαν επίσης εξελίξεις που να ενισχύουν τη σύγκλιση και τη συνοχή σε όλη την Ευρώπη. Και τέτοιες εξελίξεις τούτη την ώρα κάθε άλλο παρά διακρίνονται: Για «υπαρξιακή κρίση» που διανύει η Ευρωζώνη μιλούσε προχθές ο πρόεδρός της Χέρμαν βαν Ρομπόι, για το «πολιτικό κενό όπου ορμά η κερδοσκοπία» έκανε λόγο σε τίτλο της η γαλλική Le Monde. Η Ιταλία συγκλονίζεται,

νέα επίθεση των αγορών δέχεται η Ισπανία, ακόμα και η Γαλλία, ενώ στα πρόθυρα της ύφεσης βλέπει όλη την Ευρώπη η Επιτροπή στη φθινοπωρινή της έκθεση. Αλλά οι αντιστάσεις απέναντι σε μιαν ενιαία πολιτική για την αντιμετώπιση του χρέους, μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που θα ήταν ο προσφορότερος τρόπος, σε μιαν ενιαία πολιτική τόνωσης των επενδύσεων, της παραγωγής, της απασχόλησης, παραμένουν ισχυρές. Σε ό,τι αφορά το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης, οι αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου ήδη καταδείχθηκαν πίσω από τις ανάγκες.

Σε αντίξοες ευρωπαϊκές συνθήκες έτσι, η νέα, μεταβατική ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει μόνο τα πρώτα, απολύτως αναγκαία βήματα για να αλλάξει πορεία η χώρα, τραβώντας την από το γκρεμό: Να ανακτήσει την εμπιστοσύνη της Ευρωζώνης, κατ’ επέκταση και του ΔΝΤ, ώστε να καταβληθεί έγκαιρα η 6η δόση του αρχικού δανείου, τα 8 δισ. ευρώ που χρειάζονται για να είναι το κράτος συνεπές στις πληρωμές του ώς το τέλος του έτους. Να φροντίσει ώστε να εκτελεστεί με τις μικρότερες δυνατές αποκλίσεις ο φετεινός προϋπολογισμός - ενεργοποιώντας ιδίως την είσπραξη των εσόδων που είχε παραλύσει το τελευταίο διάστημα - και να οριστικοποιηθεί σε ρεαλιστική βάση ο προϋπολογισμός για το 2012 ώστε να διασφαλίζει πρωτογενές πλεόνασμα, δαπάνες εκτός τόκων, δηλαδή μικρότερες από τα έσοδα, όπως είχε δεσμευθεί η προηγούμενη κυβέρνηση. Κοντά στο 9% του ΑΕΠ εκτιμούσε το φετεινό έλλειμμα προχθές ο και πάλι υπουργός Οικονομικών Ευ. Βενιζέλος, όπως και η Επιτροπή: πολύ πάνω από το 7,8% του στόχου, γράφει στην τελευταία έκθεση, αναγνωρίζοντας την πολύ μεγάλη δημοσιονομική προσπάθεια, για να προσθέσει ότι θα είναι αναγκαία και νέα μέτρα. Διότι το φετεινό έλλειμμα επιβαρύνει τον νέο προϋπολογισμό. Πέραν αυτών έχει να ανοίξει και να ολοκληρώσει δύο μεγάλες διαπραγματεύσεις: Με την τρόικα για την αναθεώρηση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος 2011-15, το οποίο θα αποτελέσει το νέο μνημόνιο για το δεύτερο δάνειο που αποφάσισαν οι ηγέτες της Ευρωζώνης να δοθεί στη χώρα μας. Εδώ περιλαμβάνεται ο νέος φορολογικός νόμος, αποκρατικοποιήσεις και άλλα μέτρα για τα επόμενα χρόνια. Και επίσης με τις τράπεζες και τους άλλους ιδιώτες πιστωτές για την περικοπή του χρέους, την ανταλλαγή των ομολόγων που κατέχουν με νέα, στο 50% της ονομαστικής τους αξίας. 

Για όλες αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες διαδικασίες ο νέος πρωθυπουργός διαθέτει διεθνές κύρος, μεγάλη γνώση και εμπειρία από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς αλλά και από τις αγορές, στην αντιμετώπιση των οποίων από τη σκοπιά του δημοσίου συμφέροντος υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, παλαιότερα και ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος. Όμως ο Λουκάς Παπαδήμος γνωρίζει επίσης καλά πώς λειτουργεί η ελληνική οικονομία με μιαν αντίληψη που υπερβαίνει κατά πολύ μια τεχνοκρατική ή στενά νομισματική «κεντροτραπεζική» λογική, τη διαβάζαμε στις εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος επί των ημερών του. Σε μιαν Ελλάδα που τρία χρόνια τώρα βυθίζεται όλο και βαθύτερα στην ύφεση, όπου οι άνεργοι ξεπέρασαν τους 900.000 και αυξάνονται, ξέρει ότι το κρίσιμο στοίχημα για τη μεταβατική κυβέρνηση της οποίας ηγείται δεν εξαντλείται στη διεκπεραίωση της δανειακής σύμβασης. Αυτή δεν θα πετύχει αν ταυτόχρονα δεν υπάρξουν πολιτικές και μέτρα που να ανοίγουν προοπτικές για την ανάκαμψη της οικονομίας, για τη βελτίωση της απασχόλησης. Και αν δεν αρχίσει να αλλάζει η ισχυρή αίσθηση της αδικίας που επικρατεί στην κοινωνία ως προς την κατανομή των βαρών.