Η αναγκαιότητα της Προεδρικής Δημοκρατίας

Tου Αθανασίου Θεοδωράκη* πολιτικού επιστήμονα

Η βαθιά κρίση που ζούμε εκφράζει παγιωμένες και σύνθετες κοινωνικές καταστάσεις. Ο κίνδυνος της κατάρρευσης είναι όμως υπαρκτός και για την υπέρβαση του αδιεξόδου χρειάζονται πρωτοβουλίες στρατηγικής σημασίας. Χρειάζονται πλέον συγκεκριμένες προτάσεις για την αλλαγή των όρων άσκησης της πολιτικής. Δεν αρκεί η διαμαρτυρία, η ανώδυνη ερμηνεία των δημοσκοπήσεων, ούτε η βολική διαπίστωση της αδυναμίας του κομματικού συστήματος να προτείνει λύσεις, όταν η κοινωνική κρίση είναι έκδηλη και γενικευμένη. Στην ουσία τίθεται το θέμα της διαμόρφωσης ενός νέου συστήματος διακυβέρνησης. Η αρμονική συμβίωση και συνεργασία δημοσίου, ιδιωτικού και κοινωνικού τομέα στα πλαίσια ενός αποτελεσματικού κράτους δικαίου, είναι η προτεινόμενη μέθοδος για την αναγκαία Μεταμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας. Η αποτυχία των πολιτικών ελίτ δεν πρέπει να σημάνει καταδίκη της χώρας στον μαρασμό, στην απογοήτευση και στη χρεωκοπία

. Η Μεταμόρφωση της Ελλάδας πρέπει να αρχίσει από την πολιτική, γιατί αυτή είναι το προσφορότερο μέσον της δημοκρατικής συλλογικής δράσης. Επείγει συνεπώς η επεξεργασία ενός νέου εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα. Η κοινωνία έχει ανάγκη πειστικών προτάσεων, οι πολίτες βιώνουν έντονα προβλήματα και για την αντιμετώπισή τους απαιτείται ριζική αλλαγή τόσο της ανάλυσης, όσο και των μεθόδων παρέμβασης.

Μέσα σε αυτό το νέο τοπίο το θέμα της αποτελεσματικότητας της κρατικής μηχανής (στρατηγική, προγραμματισμός, υλοποίηση, κλπ) καθίσταται κεντρικό ζήτημα. Οι τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές, η ανασφάλεια του πολίτη, η έλλειψη αξιών και αρχών, η ανατροπή του κοικωνικού κράτους και ο κοινωνικός αποκλεισμός, η αύξηση της εγκληματικότητας, όλα αυτά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για διεύρυνση της κρίσης, ατομική περιχαράκωση, εκόλλαψη βίας και παγίωση του αυταρχισμού. Η σύγχρονη κοινωνία πρέπει να κάνει τις δέουσες υπερβάσεις με δημοκρατικό τρόπο, να προωθήσει ανακατανομή ρόλων, να εφεύρει τελικά ένα νέο μοντέλο αξιοπρεπούς ανθρώπινης διαβίωσης, να συνδυάσει ευθύνη, εμπιστοσύνη, αλληλεγγύη, αξιοπρέπεια και άμιλλα .

Η χώρα μας μετά από πολλές ανακατατάξεις βρίσκεται σήμερα σε μια νέα καμπή. Οι έλληνες πολίτες ζουν με ένταση τις σημερινές αντιφάσεις και διλήμματα και αναγνωρίζουν ότι είναι επείγον να βρεθούν πειστικές λύσεις στα προβλήματα της χώρας. Η εποχή της αδράνειας και της υπεκφυγής έληξε. Οι θεσμοί τυπικά λειτουργούν, αλλά η χώρα βιώνει το οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο, τη γενική ανομία και κυρίως την έλλειψη προοπτικής. ‘Ηρθε η ώρα να δούμε με θάρρος και ειλικρίνεια τα προβλήματα, να προετοιμάσουμε τη χώρα μας για τη νέα εποχή. Αποτελεσματικό κράτος, δημιουργική κοινωνία, ενεργοί πολίτες είναι οι προϋποθέσεις επιτυχίας. Χρειάζεται γενναιότητα και ανάληψη ευθύνης σε όλα τα επίπεδα για βαθιές τομές και επιλογές που θα ανυψώσουν τον δημόσιο βίο της πατρίδας μας και θα καταστήσουν εφικτή την αποδοτική συμβίωση δημοσίου, ιδιωτικού και κοινωνικού τομέα.

Χρειαζόμαστε γι αυτό μια άφθαρτη ηγεσία και ένα εντελώς νέο Σύνταγμα, ένα σύγχρονο σύστημα διοίκησης και πρωτίστως μια παραγωγική οικονομία. Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα είναι: αποτελεσματικό κράτος δικαίου, δημιουργική κοινωνία, ενεργοί πολίτες. Το πολίτευμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στις σημερινές ανάγκες και στις επείγουσες προκλήσεις της διακυβέρνησης είναι αυτό της Προεδρικής Δημοκρατίας. (βλ. Αθανάσιος Θεοδωράκης: «Το επόμενο βήμα της Πολιτικής. Η προεδρική Δημοκρατία», εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2011). Η Προεδρική Δημοκρατία διασφαλίζει αποτελεσματικότητα, ευελιξία και ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων, ενώ προϋποθέτει βέβαια την ύπαρξη κατάλληλων θεσμικών ερεισμάτων για την εξισορρόπηση των εξουσιών. Tο αποτελεσματικό κράτος δικαίου και το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο πρέπει να αποτελούν τους άξονες του νέου συστήματος διακυβέρνησης.

Η δημοκρατική πολιτική μας παράδοση και η κοινωνική ευαισθησία του ελληνικού λαού αποτελούν εχέγγυα για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος. Ο δημόσιος διάλογος και η διαβούλευση, η πραγματική διάκριση των εξουσιών και η δημιουργία σύγχρονων διοικητικών μηχανισμών, μπορούν να διασφαλίσουν την λειτουργικότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος και να δώσουν ουσιαστικό περιεχόμενο στην πολιτική ζωή. Δεν πρόκειται λοιπόν απλά για θέμα αλλαγής κυβέρνησης, το πολιτικό μας σύστημα χρειάζεται πλέον ριζική ανασυγκρότηση. Οι ζωντανές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας απαιτούν την συνολική επανεξέταση των πολιτικών, τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής και την προώθηση μιας άλλης αντίληψης της δημόσιας ζωής. Η Ελλάδα, χάρη στην πλούσια ιστορική εμπειρία που διαθέτει, μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και υπεύθυνα τα χρονίζοντα προβλήματά της και να ξεκινήσει με αποφασιστικό τρόπο μια νέα αποχή.