Η υπεραξία της φούσκας Γιατί η κρίση είναι διαρθρωτική και γιατί πρέπει να ηττηθεί ο λαϊκισμός

 Του Αντώνη Τιφύλλη, ΝΕΑ, 1.9.11

Ο Ζαν Κατρμέρ είναι ο γάλλος δημοσιογράφος της «Liberation» που, στην εφημερίδα του και το μπλογκ του, έδωσε μάχες για τη διάσωση της Ελλάδας όσο κανένας άλλος. Ιδιαίτερα το αφιέρωμα που οργάνωσε πριν από ένα χρόνο στο γαλλογερμανικό κανάλι ARTE, υπερασπιζόμενος τη χώρα μας, άφησε εποχή. Τώρα, μετά την επιστροφή του από τις διακοπές στη χώρα μας, μας αιφνιδίασε με ένα άρθρο καταπέλτη. Οπου δεν αφήνει κανέναν αλώβητο σχετικά με τις ευθύνες της ελληνικής τραγωδίας. Προσπαθώντας να κατανοήσει τις αιτίες, αρχίζει από τη λειτουργία μιας «ανίκανης και διεφθαρμένης» δημόσιας διοίκησης, περνάει από την παρέλαση ανίκανων πολιτικών και τη συνενοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης που δέχτηκε στους κόλπους της μια χώρα «αλλιώτικη» από τις άλλες, που άφησε τον πακτωλό των πακέτων της ΕΕ σε διαχείριση ανίδεων και πονηρών και καταλήγει στη συμπαιγνία των οίκων αξιολόγησης, που επέτρεψαν με τη βαθμολόγησή τους την υπερχρέωση μιας χώρας κατανάλωσης και θηριώδους εμπορικού ελλείμματος. Η ελπίδα του είναι ότι, τώρα πια, η Ενωση δείχνει να κατανοεί το ελληνικό πρόβλημα και γι' αυτό αναθέτει τη διαχείριση των κοινοτικών πόρων σε μη ελληνικά χέρια. Γιατί, παρά τις βελτιώσεις της διετίας, τα δομικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανέπαφα.

Χωρίς να αμφισβητείται η αλήθεια των επισημάνσεων του καλού δημοσιογράφου, θα είχε ενδιαφέρον να δούμε και από μια άλλη σκοπιά το ελληνικό ζήτημα. Τη σκοπιά της φούσκας.

Ολο και περισσότεροι πλέον κατανοούν σε Αμερική και Ευρώπη ότι η κρίση που ξέσπασε το 2007 είναι αποτέλεσμα συστημικού προβλήματος της σύγχρονης οικονομίας. Και ότι είναι διαρκής και σε μετάλλαξη και θα διαρκέσει χρόνια πολλά - ή το σύστημα θα τιναχτεί στον αέρα. Τα βασικά χαρακτηριστικά της είναι η απόκτηση κέρδους από τη δημιουργία πλήθους από φούσκες που, κατά το συνήθειό τους, απειλούν να σκάσουν. Ετσι, μετά τα δάνεια αφερέγγυων Αμερικανών, την τιτλοποίησή τους και τη διασπορά τους μέσα σε «προϊόντα» 3Α, με την πτώχευση μιας τράπεζας (Lehman) οδήγησαν την ανθρωπότητα στην ύφεση και την ανεργία, και απέδειξαν ότι οι αγορές δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματά τους μόνες, χωρίς την κρατική ή την υπερεθνική παρέμβαση. Τα ίδια και χειρότερα συμβαίνουν σήμερα με την απειλή έκρηξης της φούσκας των κρατικών ομολόγων, που με αφορμή την ελληνική περίπτωση οδηγούν το σύστημα του ευρώ στη διάλυση με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη διεθνή οικονομία. Και έπονται και άλλες. Οπως η διαβόητη ωρολογιακή βόμβα κατά Μπάφετ των hedge funds. Τρεις αριθμοί της Διεθνούς Τράπεζας Διακανονισμών αρκούν για να μας λούσει κρύος ιδρώτας. Η παγκόσμια οικονομία ανέρχεται σε 60 τρισ. δολάρια (παγκόσμιο ΑΕΠ). Ο δανεισμός του πλανήτη σε 60 τρισ. δολάρια, επίσης. Τα κεφάλαια που έχουν επενδυθεί σε hedge funds εκτιμώνται σε 600 τρισ. δολάρια... Δηλαδή; Δηλαδή, ασφαλίζει το κεφάλαιο δέκα φορές περισσότερα από την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών της Γης. Μόνο ως ασφάλιστρα κινδύνου δεν μπορεί να θεωρηθούν αυτά τα τερατώδη ποσά. Μοιάζουν περισσότερο για στοιχήματα τύπου αλβανικής πυραμίδας.

Η κερδοφορία λοιπόν των ιδιωτικών ή των κρατικών κεφαλαίων έχει επενδυθεί στις φούσκες, που απέδειξαν ότι βγάζουν καλύτερο κέρδος από τις επενδύσεις στην πραγματική οικονομία. Ετσι, η ελληνική φούσκα έδωσε κέρδη σε πλήθος επενδυτών και γι' αυτό δεν χτύπησαν καμπανάκια εγκαίρως σε ΕΕ, ΔΝΤ και οίκους αξιολόγησης. Η κερδοφορία της φούσκας έχει τη δική της ψυχολογία αγέλης. Και τη δική της αυτοκαταστροφική πορεία.

Αυτά όλα δεν αναιρούν σε τίποτε τη δική μας ευθύνη για το ιδιόρρυθμο κράτος που δημιουργήσαμε, για το λάθος περιεχόμενο που δώσαμε στην έννοια της ανάπτυξης (με δανεικά), για την αδυναμία μας να κινητοποιήσουμε τις δυνάμεις της γνώσης αντί των δυνάμεων του λαϊκισμού και για την έλλειψη στρατηγικής προνοητικότητας. Αλλά δεν είμαστε οι μόνοι. Και θα είναι κρίμα, άδικο και λάθος να την πληρώσουμε μόνοι. Μέχρι τώρα, η διεθνής κοινότητα έδειξε να κατανοεί το ζήτημα και γι' αυτό μας κράτησε πάνω από το νερό. Η προσπάθεια όμως πρέπει να συνεχιστεί και από εμάς και από τη διεθνή κοινότητα, της Φινλανδίας περιλαμβανομένης, γιατί δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με μια χώρα «αλλιώτικη», αλλά και με ένα σύστημα άρρωστο και επικίνδυνο για την ανθρωπότητα. Ενότητα εσωτερική και εξωτερική είναι η μοναδική ελπίδα να μη σκάσουν οι φούσκες και επιστρέψουμε στον Μεσαίωνα. Καλύτερα να ξεφουσκώσουν λοιπόν σταδιακά και οργανωμένα.