"Τρίζουν" Ιταλία και ΗΠΑ λόγω του δημόσιου χρέους...

 Της Κάκης Μπαλή, Αυγή, 2.7.11

Μπορεί να είναι εκκωφαντική η ανάσα της ανακούφισης; Μπορεί. Σίγουρα η βαθιά ανάσα που πήραν οι εταίροι μας την ώρα που τα πρακτορεία ειδήσεων μετέδιδαν σε όλο τον κόσμο ότι «πέρασε» από τη Βουλή των Ελλήνων το Μεσοπρόθεσμο -λες και ήταν η είδηση της κήρυξης του πολέμου στη Λιβύη ή έστω της έναρξης της γαμήλιας τελετής του γιου της Νταϊάνα στο Λονδίνο-, ακούστηκε μέχρις εδώ. Προς τι τόση αγωνία; Είναι στ' αλήθεια το ελληνικό χρέος η ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος; Εδώ η συντάκτρια σηκώνει τα χέρια. Το βέβαιο είναι ότι ο φόβος ενώπιον μιας ελληνικής χρεωκοπίας είναι πραγματικός κι έχει παραλύσει τις ευρωπαϊκές χώρες, που οι τράπεζές τους είναι «φορτωμένες» με ελληνικά ομόλογα και τρέμουν στην ιδέα ότι θα πρέπει να τις αναχρηματοδοτήσουν, στην περίπτωση ελληνικής πτώχευσης, τις «αδελφές» κλυδωνιζόμενες χώρες του Νότου, που φοβούνται ότι μετά την Ελλάδα θα έρθει η σειρά τους,

αλλά και τους κεντρικούς τραπεζίτες εκτός Ευρώπης, που έχουν επίγνωση του κινδύνου μιας άλλης «ωρολογιακής βόμβας», αυτής των ασφαλίστρων κινδύνου πάνω στα ελληνικά ομόλογα, για τα οποία κανείς δεν ξέρει ακριβώς πού βρίσκονται και πότε μπορεί να πυροδοτηθούν.

Ο φόβος γιγαντώνεται επειδή η Ελλάδα είναι μεν η αιχμή του δόρατος, αλλά δεν είναι η μοναδική χώρα που ακροβατεί στο όριο της χρεωκοπίας τρία χρόνια μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Πέρα από τις ιδιαίτερα ευάλωτες Πορτογαλία και Ιρλανδία -που ήδη έχουν ενταχθεί στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης-, πέρα από την Ισπανία, που θεωρείται ο επόμενος αδύναμος κρίκος, σκοτεινό αντικείμενο του φόβου έχει γίνει και η γειτονική μας Ιταλία.

Το ιταλικό βάσανο

Εάν την εβδομάδα που πέρασε δεν ήταν στραμμένοι οι προβολείς της παγκόσμιας ενημέρωσης στην Ελλάδα, στα πρωτοσέλιδα του οικονομικού Τύπου θα πρωταγωνιστούσε η γειτονική μας Ιταλία, που ετοιμάζει το δικό της πρόγραμμα λιτότητας υπό τα αυστηρά βλέμματα των διεθνών οίκων αξιολόγησης. Ήδη η πρώτη του εγκληματικού τρίο, η Moody's έχει απειλήσει τη Ρώμη με υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας, ενώ έχει στείλει ανάλογο -αλλά πιο «μαλακά» διατυπωμένο- σήμα και η Standard & Poor's.

Η Ιταλία είναι η δεύτερη πιο χρεωμένη χώρα στην Ευρωζώνη μετά την Ελλάδα, με βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα και αναιμική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο τέλος του 2011 το δημόσιο χρέος της θα φτάσει το 120,6% του ΑΕΠ και, αν οι απειλές των οίκων αξιολόγησης υλοποιηθούν θα αναγκάζεται να δανείζεται με ληστρικά επιτόκια για να το αναχρηματοδοτήσει.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι, κάνοντας ένα διάλειμμα από τα μπούνγκα μπούνγκα πάρτι του, κατέθεσε προχθές ένα βαρύ πρόγραμμα λιτότητας, με στόχο να μηδενίσει το δημόσιο έλλειμμα μέχρι το 2014. Το πρόγραμμα έχει εύρος 47 δισεκατομμυρίων ευρώ και προβλέπει, μεταξύ των άλλων περικοπών, μια φορολογική επίθεση, παραδόξως και στους έχοντες. Προβλέπει δηλαδή την επιβολή φόρου στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές της τάξης του 0,15%, αλλά και στα κέρδη των τραπεζών της τάξης του 35%. Οι περικοπές «μοιράζονται» τα επόμενα χρόνια ως εξής: δύο δισ. φέτος, δέκα το 2012 και από είκοσι δισ. το 2013 και το 2014.

Η ιταλική αντιπολίτευση κατηγορεί τον Μπερλουσκόνι για «παραπλάνηση», καθώς η θητεία του λήγει επισήμως στις αρχές του 2013, οπότε το μεγαλύτερο μέρος των περικοπών προγραμματίζεται εκτός της κοινοβουλευτικής περιόδου. Μεταξύ άλλων, προγραμματίζεται να «παγώσουν» οι μισθοί στο Δημόσιο μέχρι το 2014, να αυξηθεί η ίδια συμμετοχή των ασθενών στις δαπάνες υγείας και να «προσαρμοστούν» οι συντάξεις στο αυξημένο προσδόκιμο ζωής. Για να δείξει ότι συμπάσχει με το πόπολο ο Μπερλουσκόνι ανήγγειλε ότι θα μειώσει τις αμοιβές των πολιτικών -βουλευτών, υπουργών κ.λπ.- ήδη από τον Ιούλιο στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στο σχέδιο λιτότητας υπάρχουν και «αναδιαρθρώσεις» στα φορολογικά βάρη, όπως είπε ο υπουργός Εξωτερικών Φράνκο Φρατίνι, κάτι που θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μείωση της φορολογίας για κάποια εισοδήματα. Η μείωση αυτή είναι προαπαιτούμενη για τη Λέγκα του Βορρά, ώστε να συνεχίσει να στηρίζει την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι.

Αντίθετα, μέχρι τώρα τουλάχιστον, ο υπουργός Οικονομικών, Τζούλιο Τρεμόντι, αρνείται κατηγορηματικά κάθε μείωση της φορολογίας μέχρι να εξυγιανθούν τα δημοσιονομικά της χώρας. Είναι προφανές ότι οι επόμενες μέρες θα είναι κρίσιμες για τη γείτονα, όσο κι αν περνάει αυτό το διάστημα απαρατήρητη, στη σκιά της ελληνικής τραγωδίας.

Το αμερικανικό βάσανο

Λιγότερο απαρατήρητο περνάει το δημοσιονομικό πρόβλημα της τελευταίας απομείνασας υπερδύναμης. Θεωρητικά οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι τόσο κοντά στη χρεωκοπία όσο και η Ελλάδα -με τη διαφορά ότι... διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Στις αρχές Αυγούστου η κυβέρνηση Ομπάμα θα πρέπει να περάσει από το Κογκρέσο ένα νόμο που να του επιτρέπει να ξεπεράσει το συνταγματικό όριο του χρέους -σήμερα είναι στα 14.300 δισεκατομμύρια δολάρια- και η ρεπουμπλικανική αντιπολίτευση απειλεί να τον μπλοκάρει. Εάν υλοποιήσει την απειλή της -που δεν είναι αυτονόητο- τότε δεν θα μπορέσουν οι ΗΠΑ να προχωρήσουν σε νέο δανεισμό και θα αναγκαστούν να κηρύξουν στάση πληρωμών εντός του καλοκαιριού.

Το ΔΝΤ προειδοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα την Ουάσιγκτον ότι κάτι τέτοιο θα προκαλούσε «βαρύτατες αναταραχές στην οικονομία και στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα». Γι' αυτό και πιέζει την κυβέρνηση Ομπάμα να συντάξει έναν προϋπολογισμό λιτότητας, όχι όμως τόσο βάρβαρο όσο τον ελληνικό, για να μην «πνίξει» την οικονομία. Η αμερικανική κυβέρνηση από την πλευρά της, στην προσπάθειά της να «μαλακώσει» τους Ρεπουμπλικάνους, έχει θέσει υπερβολικά φιλόδοξους στόχους, ότι θα μειώσει το δημόσιο έλλειμμα από το 10,9% του ΑΕΠ, που αναμένεται να φτάσει φέτος, στο 4,6% το 2013. Με δεδομένη την ασυνήθιστα υψηλή για τα αμερικανικά δεδομένα ανεργία και τη συνεχιζόμενη κρίση στην αγορά ακινήτων μια τέτοια μείωση θεωρείται ανέφικτη.

Πάντως μακροπρόθεσμα η Ουάσιγκτον είναι υποχρεωμένη να κάνει κάτι για να συμμαζέψει το χρέος της, που αγγίζει το 100% του ΑΕΠ της χώρας. Μπορεί να μην της βάζουν το μαχαίρι στον λαιμό με τον ίδιο κατηγορηματικό τρόπο, όπως στην Αθήνα, όμως για πρώτη φορά στην ιστορία του μεταπολεμικού καπιταλισμού οι περιβόητοι οίκοι αξιολόγησης απειλούν τις ΗΠΑ με υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας. Το αν θα το τολμήσουν είναι μια άλλη υπόθεση.