Με τη διάλυση της Ελλάδας και της Ευρωζώνης παίζουν οι κυβερνήσεις

                            
 Της Ελίζας Παπαδάκη, Αυγή, 10.7.11

Κωλυσιεργώντας τις αποφάσεις για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας την επόμενη τριετία και παίζοντας με την ιδέα μιας «επιλεκτικής χρεωκοπίας», οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν αναλαμβάνουν μόνο τον κίνδυνο να καταρρεύσει η ελληνική οικονομία, οπότε θα εξοβελιστούμε από το ευρώ. Διακυβεύουν την επιβίωση της ίδιας της νομισματικής ένωσης, μια νέα παγκόσμια κρίση. Στα διλήμματα που έχουν τεθεί θα δώσει συγκεκριμένη απάντηση το αυριανό Eurogroup; Έως χθες μόνο αρνητικές ενδείξεις υπήρχαν. Δραματικές ήσαν οι εξελίξεις στην Ευρωζώνη την περασμένη εβδομάδα, αρχίζοντας από την προειδοποίηση της Standard & Poors τη Δευτέρα ότι θα αξιολογούσε πιθανώς ως «επιλεκτική χρεωκοπία» την υιοθέτηση του γαλλικού σχεδίου να ανταλλαγεί μέρος των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που λήγουν έως το 2014 με νέα τριακονταετούς διάρκειας.

Το σχέδιο «εθελοντικής μετακύλισης χρέους», το οποίο είχαν επεξεργαστεί γαλλικές τράπεζες, με τις ευλογίες του προέδρου Νικολά Σαρκοζί, και κατόπιν συμφώνησαν για μικρά ποσά (συνολικά 3,2 δις ευρώ) και οι γερμανικές τράπεζες με τον υπουργό Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αποκαλύφθηκε καταστροφικό μεν για την Ελλάδα, αλλά επικερδές για όσες ξένες τράπεζες και ασφάλειες θα συμμετείχαν:

Δεν θα επωμιζόταν μόνο το Ελληνικό Δημόσιο βαρύ κόστος για την εγγύηση των νέων ομολόγων (διοχετεύοντας υποχρεωτικά τα 2/7 της αξίας τους σε τίτλους σταθερής αξίας, μέσω ειδικού φορέα που θα ιδρυόταν για το σκοπό αυτόν). Ταυτόχρονα θα επιβαρυνόταν με δυσβάσταχτα επιτόκια, 5,5% έως 8%, που θα καθιστούσαν αναπότρεπτη την περαιτέρω διόγκωση του χρέους, συνακόλουθα και μιαν αδυναμία πληρωμών κάποια στιγμή αργότερα, όπως επισήμαναν διεθνείς αναλυτές, για παράδειγμα το έγκυρο Κέντρο Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών (CEPS) που εδρεύει στις Βρυξέλλες.

Αλλά τότε, πέρα από τους παχυλούς τόκους, οι τράπεζες θα ανακτούσαν ατόφιο, χάρη στην εγγύηση που θα είχαμε πληρώσει, μεγάλο μέρος της επένδυσής τους (ενώ το υπόλοιπο θα «κουρευόταν»), απολαμβάνοντας προτιμησιακή θέση έναντι άλλων πιστωτών.

Βρεθήκαμε έτσι στην παράδοξη κατάσταση ο μεγαλύτερος από τους οίκους αξιολόγησης - κατά των οποίων εύλογα καταφέρονται οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως και πολλές προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, για τη δικτατορική εξουσία που ασκούν στις αγορές - να βάλει ένα φρένο σε ένα ληστρικό σχέδιο τραπεζών με την έγκριση κυβερνήσεων εις βάρος της Ελλάδας.

Την επόμενη μέρα, Τρίτη, ήρθε ο δεύτερος οίκος, η Moody’s, να υποβαθμίσει κατά τέσσερις βαθμίδες σε «σκουπίδια» το χρέος της Πορτογαλίας, χωρίς καμία εξέλιξη που να δικαιολογεί μια τέτοια ενέργεια πέρα από την εντεινόμενη αβεβαιότητα γύρω από την Ελλάδα. Την οργή της Πορτογαλίας για την αυθαίρετη «αξιολόγηση που θα επηρεάσει τις προοπτικές της χώρας» διεμήνυσε προχθές προς πάσα κατεύθυνση ο εκεί Οργανισμός Διαχείρισης του Δημοσίου Χρέους.

Όπως παρατηρούσε όμως ο ανταποκριτής των Financial Times στις Βρυξέλλες, η κίνηση της Moody’s απευθυνόταν στη Γερμανία και στην εμμονή της να εντάξει ιδιώτες ομολογιούχους στη διάσωση της Ελλάδας, άρα και άλλων χωρών κατόπιν. Υποδείκνυε δηλαδή στους επενδυτές, λόγω της γερμανικής εμμονής, να κρατηθούν μακριά από τις «περιφερειακές» χώρες της Ευρωζώνης. Στο μεταξύ, άλλωστε, απειλητικά ανέβαιναν τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) των ομολόγων Πορτογαλίας και Ιρλανδίας, αλλά, από πολύ χαμηλότερη αφετηρία, βέβαια, και της Ισπανίας και της Ιταλίας πλέον.

Το φρένο της Standard & Poor's στο ληστρικό σχέδιο κατά της Ελλάδας κινδυνεύει ωστόσο να αποδειχθεί βραχύβιο. Οι συναντήσεις τραπεζών της Ευρωζώνης υπό την αιγίδα του IIF, του Ινστιτούτου Διεθνούς Χρηματοοικονομίας, συνεχίστηκαν στο Παρίσι και τη Ρώμη, με τον γενικό του διευθυντή Τσαρλς Νταλάρα, ο οποίος ξεκίνησε τις συνεννοήσεις, σε κεντρικό ρόλο.

Η Wall Street Journal κατέγραφε χθες εκτιμήσεις του κ. Νταλάρα για «αξιόλογη πρόοδο» που συντελείται, για εκδοχές ενίσχυσης των πιστώσεων και τεχνικές για την εγγύηση του κεφαλαίου των επενδυτών ή για την πληρωμή τόκων που συζητούνται.

Στη Ρώμη την Πέμπτη παρευρισκόταν και ο πρόεδρος της Οικονομικής και Χρηματοοικονομικής Επιτροπής της Ε.Ε. (που εισηγείται στο Eurogroup) Βιτόριο Τζίλι. Κατά τον κ. Νταλάρα μια περικοπή του χρέους της Ελλάδας (διάβαζε χρεωκοπία κάποιου είδους) αντιμετωπιζόταν με συμπάθεια από παρόντες κυβερνητικούς αξιωματούχους, αν και οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης δεν έχουν συμφωνήσει να αλλάξουν γραμμή στο θέμα αυτό.

Ήδη, ωστόσο, ο υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας Γιαν Κέες ντε Γιάγκερ υποστήριζε την εμπλοκή των τραπεζών έστω και με την επίπτωση περαιτέρω υποβάθμισης της Ελλάδας (να χαρακτηριστεί σε «χρεωκοπία» ή «επιλεκτική χρεωκοπία») από τους οίκους αξιολόγησης - βραχυπρόθεσμα δεν θα έβλαπτε, είπε, αφού η χώρα δεν δανείζεται από τις αγορές ούτε θα μπορέσει στο εγγύς μέλλον!

Ενώ με το αρχικό σχέδιο που δημοσιεύθηκε έχει καταρριφθεί πλήρως το «ηθικό» επιχείρημα της γερμανικής κυβέρνησης, στο «κόστος» για τη διάσωση της Ελλάδας να μετάσχουν εκτός από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους και οι τράπεζες που κέρδισαν από την κρίση, η ιδέα εξακολουθεί να καλλιεργείται. Σύμφωνα με πληροφορίες της γερμανικής Handelsblatt, το αυριανό Eurogroup δεν θα καταλήξει σε ολοκληρωμένη πρόταση για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας, θα εμμείνει όμως στη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, την οποία περιορίζει όμως τώρα σε 15 δισ. ευρώ από τα 30 δισ. που επιδίωκε αρχικά.

Ισχυρό ανάχωμα Τρισέ, συστάσεις ΔΝΤ, Κεμάλ Ντερβίς

Το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, μαζί με την αναμενόμενη αύξηση του επιτοκίου κατά 0,25%, στο 1,5%, αποφάσισε την Πέμπτη να αποδέχεται τίτλους της Πορτογαλίας ως ενέχυρα για την αναχρηματοδότηση των τραπεζών αγνοώντας την υποβάθμιση από τη Moody’s.

Ο Ζαν Κλοντ Τρισέ επαίνεσε μάλιστα τα μέτρα που λαμβάνει η πορτογαλική κυβέρνηση και πέρα από τα συμφωνημένα με την τρόικα. Ως προς τους οίκους αξιολόγησης είπε ότι δρουν «προκυκλικά», ενισχύουν δηλαδή τις αρνητικές τάσεις, πράγμα «όχι καλό», και ότι συνιστούν μικρό ολιγοπώλιο, πράγμα «μη επιθυμητό», θεωρώντας όμως ότι πρόκειται για πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε παγκόσμια κλίμακα και δεν μπορεί να λυθεί αμέσως.

Κατηγορηματικά τάχθηκε κατά οιασδήποτε χρεωκοπίας, επιλεκτικής χρεωκοπίας ή «πιστωτικού συμβάντος», προσθέτοντας ότι εξ όσων γνωρίζει, αυτή είναι και η θέση του Eurogroup. Αλλά κάλεσε τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να ακολουθήσουν το «διεθνές δόγμα» κατά το οποίο είναι αδιανόητο, εν μέσω ενός προγράμματος που ακολουθεί μια χώρα με διεθνή βοήθεια, να ανοίγουν συζητήσεις για εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα, αναδιαρθρώσεις χρέους και «κουρέματα».

Χωρίς να αποκλείει μιαν εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα επί της αρχής, εξάλλου, και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επέκρινε τη σχετική συζήτηση όπως διεξάγεται στην Ευρώπη για την αποσταθεροποιητική της επίπτωση, πιέζοντας από την πλευρά του τις κυβερνήσεις να αποσαφηνίσουν το πρόγραμμα για περαιτέρω στήριξη της Ελλάδας που θα απαιτηθεί, ενώ, κατά τα άλλα, εγκωμίασε τις προόδους που πραγματοποιούνται στη χώρα.

Σε μια βιώσιμη λύση για την περιφέρεια της Ευρωζώνης και την Ελλάδα ειδικά κάλεσε ο Πολωνός υπουργός Οικονομικών - και αναγνωρισμένος οικονομολόγος - Γιάτσεκ Ροστόφσκι, ο οποίος προεδρεύει στο Συμβούλιο Ecofin αυτό το εξάμηνο, επικρίνοντας τα καταστροφικά για την προοπτική των υπερχρεωμένων χωρών επιτόκια που τους επιβάλλονται.

Οξεία κριτική για την πολιτική που ακολουθεί η Ευρώπη απέναντι στην Ελλάδα διατύπωσε ο Τούρκος οικονομολόγος (και αρχιτέκτονας του τουρκικού οικονομικού θαύματος) Κεμάλ Ντερβίς. Κάθε φόρος και κάθε περικοπή δαπάνης που επιβάλλεται θα πρέπει να αναλύεται ως προς την επίπτωσή τους στην ανάπτυξη, τονίζει θεωρώντας αδιέξοδη μια πορεία που δεν αυξάνει την παραγωγή και την απασχόληση. Σε ανάλογο πνεύμα δριμύ ήταν και το κύριο άρθρο των New York Times προχθές.