Να σώσουµε την Ευρώπη!

 Του Μιχάλη Μοδινού, ΝΕΑ, 21.6.11

Πολλοί θα εκλάβουν την έκκλησή µου ως χιουµοριστική. Λάθος. Με κάθε σοβαρότητα και αίσθηµα µετριοπάθειας ισχυρίζοµαι ότι από δω και πέρα αυτή είναι η µόνη πολιτικά αποδεκτή στάση και η µόνη που µπορεί να δώσει προωθητική δύναµη στον σχεδιασµό όχι µόνο της κυβέρνησης αλλά και της κοινωνίας των πολιτών. Και αυτό γιατί η εικόνα της καταρρακωµένης χώρας, η εικόνα µιας χώρας-ζήτουλα, µε διεφθαρµένους µηχανισµούς, πρώτον έκανε τον κύκλο της και δεύτερον καιρός είναι να συρρικνωθεί στις πραγµατικές της διαστάσεις.  Η απεικόνιση της κηδείας της Ευρώπης στο εξώφυλλο του «Spiegel», µε το φέρετρο σκεπασµένο µε την ελληνική σηµαία, είναι ίσως η χαρακτηριστικότερη του τελευταίου καιρού. Οι ευρωπαίοι εταίροι τρέµουν πράγµατι την πιθανότητα η ελληνική κρίση να µεταδοθεί στον µεσογειακό Νότο και, στη συνέχεια, στο σύνολο της ευρωζώνης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, παρά την αποτυχία του Μνηµονίου, δροµολογείται νέο πακέτο διάσωσης.

«Μα είµαστε τόσο σηµαντικοί;», θα αναρωτηθεί εύλογα κανείς. Είναι ικανή µια τόσο µικρή οικονοµία να συµπαρασύρει στον όλεθρο το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα; Φαίνεται πως ναι.

Η ελληνική κρίση αποκάλυψε σε όλη της την έκταση τις λανθασµένες παραδοχές της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής. Η παράδοση στις αγορές, η κατεπείγουσα διεύρυνση, η υστέρηση της πολιτικής συγκρότησης και η δόµηση µιας εσωτερικής αγοράς στα µέτρα των πλουσίων και ισχυρών της ευρωζώνης οδήγησαν στην κρίση. Η ελληνική περίπτωση απλώς την κατέδειξε σε όλο της το µεγαλείο.

Οσοι έρχονται σε επαφή µε τα τεκταινόµενα στην καρδιά της Ευρώπης έχουν εδώ και καιρό το αίσθηµα ότι η Ελλάδα είναι το αποπαίδι, ότι κατά βάθος οι εταίροι πολύ ευχαρίστως θα µας έβλεπαν «πίσω εκεί από όπου ήρθαµε». Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτό είναι και το όπλο µας. Με τη γνωστή πονηρία και αµφιθυµία που χαρακτήρισε τη στάση µας απέναντι στην Ευρώπη, πολλοί θεωρούν ότι το διαπραγµατευτικό όπλο µας είναι η απειλή της καταστροφής. Υποθέτουµε ότι επικαλούµενοι το πρόταγµα «αποθανέτω η ψυχή µου µετά των αλλοφύλων» θα αποκτήσουµε καλύτερες διαπραγµατευτικές θέσεις. ∆ιαφωνώ ριζικά. Το να περιφερόµαστε στους διαδρόµους των Βρυξελλών ζωσµένοι πυροµαχικά, το να εγκολπωθούµε δηλαδή το «σύνδροµο του µουτζαχεντίν», δεν θα βελτιώσει τη µοίρα µας. Το αντίθετο θα έλεγα, θα µας καταστήσει περισσότερο µισητούς. Ούτως ή άλλως, η πορεία της Ελλάδας στην Ευρώπη µόνο σε πολύ σύντοµες περιόδους χαρακτηρίστηκε από ισοτιµία, σεβασµό και προσπάθεια να γίνουµε συνδιαµορφωτές αντί για αποδέκτες των κοινών πολιτικών. Από την πρώτη στιγµή ήµασταν τα κακοµαθηµένα παιδιά που οχυρώνονταν πίσω από τις ιδιοµορφίες της ελληνικής περίπτωσης για να επιτύχουν µεγαλύτερες ενισχύσεις, υψηλότερα πακέτα, εξαιρέσεις, προστασία και υστέρηση σε ό,τι αφορά την εφαρµογή της κοινοτικής νοµοθεσίας, µε τη συνδροµή βεβαίως των εταίρων που διαιώνιζαν έτσι την αρχιτεκτονική της εξάρτησης. Τώρα το ποτήρι ξεχείλισε. Οι ταραξίες σπανίως έχουν µακροπρόθεσµη διαπραγµατευτική ισχύ. Αργά ή γρήγορα εξουδετερώνονται, συσπειρώνοντας τους άλλους εναντίον τους.

Αντιθέτως, σήµερα πιαµπορούµε να αναγνωρίσουµε το µέροςτης ευθύνης που µας αναλογεί σε ό,τιαφορά τις λανθασµένες παραδοχές στη θεµελίωση του εύθραυστου ευρωπαϊκού οικοδοµήµατος και σε ό,τι βεβαίως αφορά την εσωτερική µας κρίση. Ασχετα από την πολιτική που θα ακολουθήσουµε στο εσωτερικό µας, οφείλουµε να δώσουµε ένα νέο στίγµα, που θα αφορά όχι απλώς την πάση θυσία παραµονή µας στους κόλπους της Ευρώπης αλλά τη βούληση µιας δηµιουργικής ανασύνθεσής της υπέρ της κοινωνίας και µε προτεραιότητα στην πολιτική. Με άλλα λόγια, αντίθετα από ό,τι µερικοί αφελείς πιστεύουν, το να είσαι άκριτα υπέρ του Μνηµονίου ισχυριζόµενος ότι πολλές από τις προβλέψεις του έπρεπε να τις έχουµε εφεύρει οι ίδιοι, δεν σε καθιστά ευρωπαϊστή. Οι ευρωπαϊστές στις µέρες µας, αντιθέτως, απορούν πώς τα κατάφερε η Ευρώπη να σέρνεται πίσω από την ελληνική κρίση δίνοντας λογιστικού τύπου απαντήσεις σε κατ’ εξοχήν πολιτικά προβλήµατα.

Στην πορεία αντιµετώπισης του κολοσσιαίου χρέους µας, η επαναπόδοση της προτεραιότητας στην πολιτική θα είναι το δύσκολο έργο του νέου «τσάρου» της οικονοµίας. Κυρίως όµως η πλεύση προς θέσεις που θα µας καθιστούν και πάλι εταίρους και όχι ζήτουλες. Γιατί σώζοντας εαυτούς θα σώσουµε ίσως και την Ευρώπη αλλά µόνο πρόσκαιρα. Σε βάθος χρόνου, η µελέτη της ελληνικής περίπτωσης θα πρέπει να απολήξει σε ένα νέο Παράδειγµα. Ας µην το ξεχνάµε, είναι η κοινωνία που οφείλει να περικλείει την οικονοµία και όχι το αντίστροφο.

Οι εταίροι τρέµουν την πιθανότητα η ελληνική κρίση να µεταδοθεί στον µεσογειακό Νότο και, στη συνέχεια, στο σύνολο της ευρωζώνης. Γι’ αυτό δροµολογείται νέο πακέτο διάσωσης

Ο Μιχάλης Μοδινός είναι περιβαλλοντολόγος, συγγραφέας