Τι λύνει το Μεσοπρόθεσμο. Τα διλήμματα των βουλευτών και οι αναπόφευκτες μεταρρυθμίσεις

 Της Ελίζας Παπαδάκη, ΝΕΑ, 29.6.11

Παρότι κλιμακώνεται μήνες τώρα και, κατά κάποιον τρόπο, τη συνηθίσαμε, έχει κάτι το παράξενο αυτή η προσήλωση τόσων βλεμμάτων από όλο τον κόσμο στο Κέντρο της Αθήνας σήμερα, στη Βουλή και την Πλατεία Συντάγματος. «Αγανακτισμένοι» πολίτες και απεργοί, συγκεντρωμένοι εκεί κατά χιλιάδες για να φωνάξουν «δεν θα περάσει» το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πρόγραμμα, πασχίζοντας με όλη τους τη δύναμη να εμποδίσουν την επιβολή και άλλων μέτρων που θα τους δυσκολέψουν τη ζωή, δεν φαίνεται να την καταλαβαίνουν∙ ούτε τους πολυενδιαφέρει άλλωστε, πέρα από την αλληλεγγύη που τους εκφράζουν όσοι κινητοποιούνται ανάλογα σε άλλες χώρες.

Αλλά ούτε όσοι μετέχουν στη δραματική συζήτηση εντός της Βουλής φαίνεται να αντιλαμβάνονται πλήρως τι συμβαίνει. Μπορεί να το αναλύουμε ενάμιση χρόνο τώρα, ακόμα όμως μοιάζει ασύλληπτο, πώς είναι δυνατόν να απειλεί την υπόσταση της ευρωζώνης και, πιο μακριά, το τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ ή την ανάκαμψη στην Ιαπωνία μια οικονομία μόλις στο 2% της Ευρώπης, με ένα χρέος πολύ μεγάλο μεν για τα δικά της μέτρα, απολύτως διαχειρίσιμο όμως σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Εγραφε χαρακτηριστικά ο Lex των «Financial Times» πόσο εύκολη γίνεται η λύση στην ευρωζώνη αν προσθέσουμε π.χ. το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ της Ελλάδας 148% και της Γερμανίας 78% - προκύπτει άθροισμα ένα πολύ γερμανικού τύπου 83% - αντίστοιχα, τα ελλείμματα της Πορτογαλίας και της Γαλλίας, της Ιρλανδίας και της Ολλανδίας, όλα γίνονται απολύτως ανεκτά… Αλλά μετέχουμε σε μια νομισματική ένωση που μας προσέφερε τα χαμηλά επιτόκια για να υπερδανειστούμε, ενώ δημοσιονομική ένωση που θα ενοποιούσε χρέη δανεισμού δεν υφίσταται, εξακολουθεί μάλιστα να καταπολεμάται κάθε σχετική πρόταση. Χρειάζεται προσπάθεια για να καταλάβουμε τις ισχυρές μερίδες της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης που αντιτίθενται, να δούμε πώς θα μπορούσαν να μετακινηθούν.

Προηγουμένως, όμως, χρειάζεται να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι συνέβη σε εμάς και στον κόσμο την τελευταία δεκαετία του ευρώ, πώς φτάσαμε στην τωρινή κρίση και πώς θα βγούμε. Και εδώ, στο ζήτημα της κρίσιμης ψηφοφορίας που θα διεξαχθεί σήμερα στη Βουλή, η κυρίαρχη πολιτική επιχειρηματολογία δεν βοηθάει. Από τη μια, οι βουλευτές καλούνται να ψηφίσουν το Μεσοπρόθεσμο και η κοινωνία να υποστεί τις συνέπειες όχι επειδή προωθεί μια δημοσιονομική προσαρμογή αναγκαία για να βγει η χώρα από την κρίση. Αντίθετα, εκτός από τη δικαιοσύνη στην κατανομή των βαρών, αμφισβητούνται ακόμα και η αποτελεσματικότητα, η διαφάνεια, ο ίδιος ο ορθολογισμός του. Αιωρείται το υπονοούμενο ότι δεν συνιστά επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης αλλά απαίτηση των δανειστών της, ευρωζώνης, Επιτροπής, Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ΔΝΤ. Η ψήφισή του ανάγεται, έτσι, σε πατριωτικό καθήκον προκειμένου να αποτραπεί η άμεση καταστροφή μιας χρεοκοπίας. Με ποια προοπτική; Απάντηση δεν δίνεται.

Από άλλες πλευρές, οι βουλευτές καλούνται να καταψηφίσουν. Είτε ακολουθώντας την αγαθή εκδοχή ότι θα υπήρχαν, τάχα, περιθώρια διαπραγμάτευσης για καλύτερα, λιγότερο επώδυνα και πιο αναπτυξιακά μέτρα. Στήριξη θα βρισκόταν σε μερικούς πανεπιστημιακούς, αναλυτές, σε μερίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στις κυβερνήσεις του Βελγίου, της Ισπανίας ίσως, σε κάποια συνδικάτα και άλλες κοινωνικές οργανώσεις - απολύτως καμία όμως στη συντριπτική πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στην Επιτροπή, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Είτε, πονηρά, με την ιδέα ότι δεν αντέχουν να μας αφήσουν να χρεοκοπήσουμε γιατί η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας θα συμπαρέσυρε το ευρώ, θα είχε τρομακτικές επιπτώσεις για την Ευρώπη συνολικά. Σενάρια τρόμου με την Ελλάδα στον ρόλο της Lehmann Brothers πράγματι κυκλοφορούν, ακούγεται και κάποιο «σχέδιο Β» της Γερμανίας για την περίπτωση της καταψήφισης. Είναι όμως αφελής η υπόθεση ότι από μια τέτοια απόπειρα εκβιασμού θα έβγαινε ωφελημένη η ελληνική κοινωνία, ότι θα γλίτωνε από την ανάγκη να μηδενίσει το δημόσιο έλλειμμα, να ξαναστήσει τη διαλυμένη παραγωγική βάση χωρίς τους πακτωλούς των κοινοτικών πόρων που σπαταλούσε άλλοτε, χωρίς επενδυτικά κεφάλαια, πολύ πιο επώδυνα.

Στο σημερινό αμείλικτο δίλημμα, η απάντηση «ναι» στο Μεσοπρόθεσμο δεν φτάνει. Χρειάζεται μια πλατιά πολιτική κινητοποίηση νέου τύπου για τις ανακατανομές που πρέπει να γίνουν - σε συνέχεια όσων είπε ο υπουργός Ευάγγ. Βενιζέλος για τα 100 δισ. ευρώ δηλούμενα εισοδήματα που πληρώνουν μόλις 9 δισ. φόρο -, για μεταρρυθμίσεις και ριζικές αλλαγές. Θέλει να απολογείται η κυβέρνηση; Ας το κάνει για χθες, όχι για όσα επιβάλλονται σήμερα, αν θέλουμε να ελπίζουμε σε καλύτερο αύριο.