Πού φτάνουν τα όρια της διαµαρτυρίας;

 ΝΕΑ, 11.6.11

Η διαµαρτυρία κοινωνικών οµάδων και ατόµων κλιµακώνεται όλο και πιο πολύ τις ηµέρες του Μνηµονίου. Πού, όµως, φτάνουν τα όριά της; Στις διαδηλώσεις των κλαδικών σωµατείων και των οµοσπονδιών τους; Στην πλατεία της Αγανάκτησης; Στις µούντζες και τα γιούχα; Στην ιδιωτική απελπισία; Στις απειλές κατά υπουργών και βουλευτών, στις παρεµβάσεις κατά τη διάρκεια των οµιλιών τους, στα γιαουρτώµατα του πολιτικού προσωπικού;
ΣΩΤΉΡΗΣ ΓΚΟΡΙΤΣΑΣ , Σκηνοθέτης , Οπου δεν πάει ο νόµος
Τα όρια της διαµαρτυρίας τα κανονίζει ο νόµος. Ηδιαµαρτυρία δεν έχει όρια µόνο όταν στρέφεται κριτικά εναντίον του ίδιου µας του εαυτού καιτων ευθυνών του, όχι των άλλων. Το άθληµα όµως της αυτοκριτικής είναι διαχρονικά άγνωστο στην Ελλάδα. Η απουσία του χτίζει καριέρες, πολιτικές, καλλιτεχνικές, κοµµατικές. Είναι το θλιβερό αποτέλεσµα αµορφωσιάς µιας χώρας που πάντα της έφταιξε ο άλλος, ποτέ ο εαυτός της. Το εγκαινίασε η ∆εξιά, το απογείωσε και το επέβαλε ολοκληρωτικά, ακόµη και στους διανοούµενους, η Αριστερά. Είναι το παρανοϊκό αλλά βολικό ιδεολόγηµα που µε αυτό αναθρέψαµε µετά τον πόλεµο τα παιδιά µας. ∆εν τους µάθαµε ποτέ τι σηµαίνει προσωπική ευθύνη. Σήµερα διαµαρτύρονται ακολουθώντας αυτά που τους έµαθε ο µπαµπάς τους. Ακόµη µία εφηβική «επανάσταση µε τα λεφτά του µπαµπά», της Ευρώπης, του ∆ΝΤ, του κουτόφραγκου κ.λπ. «∆ώσε µου χαρτζιλίκι να µπορώ να σε βρίζω»!

Τσογλανιά, χαριτωµένη µεν στον έφηβο, θλιβερή όµως στον δήθεν ώριµο µεσήλικο που φαντασιώνεται ότι είναι «έφηβος επαναστάτης». Στρουθοκαµηλισµός; Ή απλώς τρόµος µπρος στον αναπόφευκτο βιολογικό θάνατο; Είναι ψυχιατρικής πάντως αρµοδιότητας. Σε ένα γκρουπ δέκα εκατοµµυρίων.

ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Συγγραφέας
Ούτε ένα κακό βλέµµα
Ενα καλό µάθηµα για ταόρια της διαµαρτυρίας το πήρα στο κεντρικό «ζυµωτήριο», να το αποκαλέσω έτσι, της Πλατείας Συντάγµατος. Κάτι µεσήλικοι διαπληκτίζονταν για πολιτικά θέµατα, θα έλεγα όχι µε ιδιαίτερα έντονο τρόπο. Εντούτοις, τα παιδιά της πλατείας τούς παρακάλεσαν να µιλήσουν κόσµια και, αν δεν µπορούν, να φύγουν, να πάνε αλλού. Μου έκανε εντύπωση η διστακτικότητα, η ευγένεια αλλά και το ανυποχώρητο των παιδιών προς αυτούς τους µεσηλίκους. Μακάρι αυτά τα καλοµαθηµένα παιδιά, οι µπέµπηδες, να παραµείνουν µπέµπηδες και να µην υψώσουν ποτέτη φωνή σεκανέναν. ∆εν θέλουµε άλλους παλικαρισµούς. Οσο για τη γνώµη µου, η διαµαρτυρία είναι πιο καίρια όταν κατατίθεται ήρεµα και µε επιχειρήµατα. Μακάρι κάποτε να φτάσουµε σε µια κοινωνία που να µην είναι ανεκτό ούτε ένα κακό βλέµµα. ΠΑΝΑΓΙΩΤΉΣ ΘΑΝΑΣΑΣ
Καθηγητής Φιλοσοφίας στο ΑΠΘ
Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν όρια
Σε µια χώρα όπου,σε µέρες «γενικής απεργίας», άνθρωποι πεθαίνουν αβοήθητοι στονδρόµο και ο πρόεδρος των εργαζοµένων του ΕΚΑΒ δηλώνει ότι οι συνδικαλιστές δεν ευθύνονται διότι είχαν φροντίσει «να εργάζεται το 40% των συναδέλφων», η απάντηση στο ερώτηµα είναι προφανής: τα όρια της διαµαρτυρίας στην Ελλάδα υπάρχουν!Ακόµη και ο Θεοδωράκης,υπουργόςτης κυβέρνησης ΑΓΕΤ -Καλτσεστρούτσι, δικαιούται να διαµαρτύρεται επειδή «ξεπουλιέται εθνικός πλούτος». Ή µήπως ρωτάµεπού πρέπει να φτάνουν ταόρια τηςδιαµαρτυρίας; Πώς όµωςεκφέρεται αυτό το «πρέπει», υπότο πρίσµα ποιας κανονιστικότητας; Ο Χέγκελ, π.χ., θα παρέπεµπε στο συλλογικό «ήθος» (Sittlichkeit) µιας κοινωνίας· θα αναγνώριζε τη διαµαρτυρία ως έκφρασηενός ρήγµατος ανάµεσα στο ιδιωτικό (συµφέρον) και στο δηµόσιο (κράτος)· και θα σηµείωνε ότι η γεφύρωση τέτοιων ρηγµάτων, δηλαδή η αµοιβαία αναγνώριση των εκατέρωθεν αξιώσεων, αποτελεί ωρίµασηκαι εµβάθυνση της πολιτικής ελευθερίας, προς την οποία κατατείνει ούτως ή άλλωςολόκληρη η παγκόσµια Ιστορία.Πώς όµως να γεφυρωθούν οι βίαιες αξιώσεις όλων των επιµέρους θρύψαλων ενόςκατακερµατισµένου µορφώµατος, του οποίου το κοινό «ήθος» (ο «αέρας που όλοι αναπνέουµε») εξαντλείται στηνανάπτυξη κάθε µορφής αντικοινωνικής συµπεριφοράς; Ο φιλόσοφος ίσως σηµείωνε, νηφάλια και µε κάποια ελαφρά ειρωνεία, ότι δεν είναι λίγα τα κράτη, τα έθνη καιοι λαοί που έσβησαν από το «θέατρο»της παγκόσµιας Ιστορίας, διαµαρτυρόµενοι πάντα εντόνως γι’ αυτή την «αδικία»! Ισωςείναι και αυτό µια κάποια λύση – απότην οποία, πάντως, οπαγκόσµιος πολιτισµός δεν θα πληγεί ιδιαιτέρως...

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΠΑΣ
Επιµελητής εκδόσεων και µεταφραστής
Η αρνητική δύναµη των λέξεων
Ασφαλώς και δεν µπορεί παρά να υπάρχουνόρια στοντρόποµε τον οποίο εκφράζεται ή εκδηλώνεται η διαµαρτυρία. Τάσεις και πρακτικές που, κατά τη γνώµη µου, υπερβαίνουν σαφώς αυτά τα όρια είναι, µεταξύ των άλλων:

– Οι κάθε είδουςπροπηλακισµοί, έστω και ανο θεολόγος κ. Γιανναράς έσπευσε να τους παράσχει θεωρητική (φιλοσοφική;) κάλυψη.

– Οι λεγόµενες αντισυγκεντρώσεις, τις οποίες δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι ξεκίνησε πριν από µερικά χρόνια το ΚΚΕ (κατά οµιλητών στη Θεσσαλονίκη και αλλού). Σήµερα οι αντισυγκεντρώσεις τείνουν ναγενικευθούν, κυρίως από αριστεροφανείς και αριστεροµπουρδολογούντες εξ αντικειµένου επιγόνους του Γκοτζαµάνη και του Εµµανουηλίδη.

– Η γλωσσική αµετροέπεια και ο λεκτικός φασισµός, έστω και αν αυτά εµφανίζονται µε «αντιφασιστικό» λεξιλόγιο. Ογνήσιος αντιφασισµός είναιπολύ σοβαρόπράγµα για νατον αφήσουµεστα χέρια τηλετσαντιροδιασκεδαστών ή αναιδών εξυπνάκηδων του αριστερού βερµπαλισµού. Μπορεί να έχω χίλιες διαφωνίεςµε τη σηµερινή, τη χθεσινή ήτην αυριανή κυβέρνηση, αλλά ποτέδεν θα εξοµοιώσω έναν εκλεγµένο πρωθυπουργό µε τον Παπαδόπουλο, τον Τσολάκογλου ή τονΠινοτσέτ, ποτέδεν θα µιλήσω για χούντα ή για κατοχή της χώρας.

Από επαγγελµατικήπαραµόρφωση ίσως, πιστεύω πολύστη (θετική ή αρνητική)δύναµη των λέξεων. Θα τολµούσα, λοιπόν,να πω ότι η υπόσκαψη της δηµοκρατίας αρχίζει από την κακώς εννοούµενη ευκολία, από την ανευθυνότητα µε την οποία εκτοξεύονται κάποιοι χαρακτηρισµοί και εκφωνούνται ορισµένες λέξεις.

ΛΟΥΚΑΣ ΤΣΟΥΚΑΛΗΣ
Καθηγητής Ευρωπαϊκής Οργάνωσης στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, πρόεδρος ΕΛΙΑΜΕΠ
Ο φαύλος κύκλος
Οταν η κοµµατοκρατία καιη διαφθορά διαβρώνουν τους δηµοκρατ ικούςθεσµούς, όταν εκείνοι πουασκούν την εξουσία χάνουν τη νοµιµοποίησή τους στα µάτια αυτών που τους εξέλεξαν, όταν ολοένα και περισσότεροι προσπαθούν να επιβάλουν το δίκιο τους στους υπόλοιπους, όταν οι νόµοι και οι κανόνες µετατρέπονται σε έννοιες σχετικές που αφορούν κυρίως τους αδύναµους ή τους αφελείς, τότε η συντεταγµένη κοινωνία µετατρέπεταισε ζούγκλα.Ζούµε εδώ και χρόνια σε αυτό τον φαύλο κύκλο που βαθαίνει. Ατοµα και οργανωµένες µειοψηφίες που παίρνουν τον νόµο στα χέρια τους γιατί είναι οι εκλεκτοί. Κάποιος τους το ’πε, φαίνεται, και το πίστεψαν. Οι πλατείεςτούς ανήκουν και οι δρόµοι επίσης. Αυτοίείναι ο λαός που έχει το δίκιο µε τοµέρος του. Και επειδή έχουµε µπερδέψει πολύ την έννοια της δηµοκρατίας, επειδή δυσκολευόµαστε συνήθως να καταλάβουµε πού σταµατάει η ελευθερία του ενός και πού αρχίζει η ελευθερία τουάλλου, επειδή ζούµε σε µια χώρα µε µεγάλες ανισότητες και χαλαρούς κανόνες, επειδή οι θεµατοφύλακες δεν κάνουν συνήθως καθόλου καλά τη δουλειά τους και οι άλλοι δεν τους εµπιστεύονται,επειδή... ∆ιαµαρτυρόµαστε καιαγανακτούµε. Και οι δηµαγωγοί είναι πάντοτε έτοιµοι να αδράξουν την ευκαιρία, να κολακέψουν αυτιά, να προτείνουν εύκολες λύσεις, να αναζητήσουν αποδιοποµπαίους τράγους. Αν δεν καταφέρουµε γρήγορα να σπάσουµε τον φαύλο κύκλο, θα µας παρασύρει όλους στη δίνη του.