Η διπλή ατζέντα απέβη άκαρπος

Tου Νικου Γ. Ξυδακη, Καθημερινή, 6.5.11

Η κυβέρνηση Παπανδρέου και ο ίδιος ο πρωθυπουργός ενδεχομένως υποτίμησαν το βάθος της κρίσης και τη σφοδρότητα του κλονισμού, ενδεχομένως πίστεψαν ότι υπάρχουν τεχνικώς γρήγορες λύσεις, έτοιμες, παρασκευασμένες από έμπειρους τεχνοκράτες, οικονομολόγους, δικηγόρους. Πίστεψαν, και πιστεύουν ακόμη, ότι η πολιτική διαδραματίζεται σε δύο σκηνές: μια δημόσια, φανερή, και μια ιδιωτική, κρυφή. Στη δημόσια - φανερή εκτυλίσσεται το δράμα, με περίστροφα, Τιτανικούς, απειλές, θρήνους· και η χαμηλή πολιτική με opengov. Στην ιδιωτική - κρυφή εκτυλίσσονται τα μεγάλα ντιλ μεταξύ μυημένων και ειδικών. Δυστυχώς, αυτή η συμβατική διάκριση δημόσιας και κρυφής ατζέντας και η εξ αυτής απορρέουσα «πραγματιστική», ελαστικής ηθικής πολιτική, υπό την παρούσα ιστορική συγκυρία των μεγάλων προκλήσεων και των μεγάλων ανατροπών, δεν αποδίδει. Δεν φέρνει καρπούς, παρά μόνο ζημιές και καθυστερήσεις.

Οι πρόσφατες αποκαλύψεις των κυβερνητικών παλινωδιών και των μόλις συγκαλυμμένων ψευδών στην πολύκροτη υπόθεση αξιοποίησης του Ελληνικού συνέπεσαν με την προβολή της πολύκροτης συνέντευξης του Ντομινίκ Στρος - Καν, στην οποία ο γεν. διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αποκαλύπτει υπόγειες διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση, πολλούς μήνες προτού ανακοινωθεί επισήμως το Μνημόνιο.

Και στις δύο περιπτώσεις κοινός παρονομαστής είναι το ψεύδος, η μισή αλήθεια, η χειραγώγηση της κοινής γνώμης, η δημιουργία εντυπώσεων, η θεαματική αναντιστοιχία μεταξύ λόγων και πράξεων. Αυτές οι διαπιστώσεις προκύπτουν αν κρίνουμε τις πολιτικές ενέργειες εκ των υστέρων, δηλαδή εκ του αποτελέσματος, και με αμιγώς ηθικολογικά κριτήρια για τη σχέση αλήθειας και ψέματος. Ωστόσο, στην πολιτική πράξη η συμβατική ηθική σπανίως συμπίπτει με τον πραγματισμό που απαιτείται για τη λήψη δύσκολων αποφάσεων. Και ακόμη, η κριτική που ασκείται σήμερα, για την κρυφή ατζέντα, τη διγλωσσία και τα ψέματα, ασκείται διότι το αποτέλεσμα αυτής της «υψηλής» κρυφής πολιτικής απεδείχθη ανεπαρκές, ήταν μια αποτυχία. Αν το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό, τότε η διγλωσσία του πρωθυπουργού θα εκρίνετο ως επιτυχής υψηλή πολιτική.

Η πολιτική όμως κρίνεται εκ του αποτελέσματος, όχι εκ των προθέσεων. Και τα αποτελέσματα της 18μηνης διακυβέρνησης Γ. Παπανδρέου είναι πενιχρά, οδυνηρά για τη χώρα και μέγα μέρος του πληθυσμού. Ωστε, τώρα, με τη γνώση του εφαρμοσθέντος Μνημονίου και της καλπάζουσας ύφεσης, είμαστε υποχρεωμένοι να κρίνουμε όχι μόνο το οικτρό αποτέλεσμα των πολιτικών μεθοδεύσεων, αλλά και το νοητικό - ηθικό πλαίσιο που τις τροφοδότησε και ενέπνευσε. Φαίνεται λοιπόν ότι η λογική των μάνατζερ της αγοράς, των μυστικών ντιλ και των απευθείας επαφών, για γρήγορες λύσεις, κατά παράκαμψη των στοιχειωδών κανόνων μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης, δεν κάρπισε. Δεν φέρνει αποτέλεσμα, δεν φέρνει επενδύσεις, δεν φέρνει οφέλη στη χώρα. Πολύ περισσότερο που εύκολες λύσεις σε τόσο μεγάλα προβλήματα, ιστορικά καινοφανή, δεν υπάρχουν.

Οι ιστορικές προκλήσεις -και η κρίση δανεισμού ή η χρεοκοπία μιας χώρας είναι κατ’ εξοχήν ιστορική πρόκληση για την ηγεσία και τον λαό μιας χώρας- απαιτούν ιστορική αίσθηση, επίγνωση των μεγεθών, ψυχικό σθένος και συστράτευση πολλών δυνάμεων, αν όχι όλων. Η κυβέρνηση Παπανδρέου και ο ίδιος ο πρωθυπουργός ενδεχομένως υποτίμησαν το βάθος της κρίσης και τη σφοδρότητα του κλονισμού, ενδεχομένως πίστεψαν ότι υπάρχουν τεχνικώς γρήγορες λύσεις, έτοιμες, παρασκευασμένες από έμπειρους τεχνοκράτες, οικονομολόγους, δικηγόρους. Πίστεψαν, και πιστεύουν ακόμη, ότι η πολιτική διαδραματίζεται σε δύο σκηνές: μια δημόσια, φανερή, και μια ιδιωτική, κρυφή. Στη δημόσια - φανερή εκτυλίσσεται το δράμα, με περίστροφα, Τιτανικούς, απειλές, θρήνους· και η χαμηλή πολιτική με opengov. Στην ιδιωτική - κρυφή εκτυλίσσονται τα μεγάλα ντιλ μεταξύ μυημένων και ειδικών. Δυστυχώς, αυτή η συμβατική διάκριση δημόσιας και κρυφής ατζέντας και η εξ αυτής απορρέουσα «πραγματιστική», ελαστικής ηθικής πολιτική, υπό την παρούσα ιστορική συγκυρία των μεγάλων προκλήσεων και των μεγάλων ανατροπών, δεν αποδίδει. Δεν φέρνει καρπούς, παρά μόνο ζημιές και καθυστερήσεις.