Η συμβολή της Υγείας στην κρίση

Του Λυκουργου Λιαροπουλου* Καθημερινή, 10.5.11

Οι αλλαγές στην Υγεία πρέπει να στοχεύουν στο λίπος που δημιούργησαν δεκαετίες ανομίας, διαφθοράς, αλλά και αγαστής συνεργασίας κλαδικών συμφερόντων και μικροπολιτικής. Χρειαζόμαστε λιγότερα, μεγαλύτερα και καλύτερα νοσοκομεία, λιγότερους γιατρούς, περισσότερους νοσηλευτές και οργάνωση που θα εξοντώσει τα τρωκτικά και τα πιράνχας που απετέλεσαν το βολικό άλλοθι μιας πολιτικής και διοικητικής γραφειοκρατίας, χωρίς έμπνευση και με μειωμένη ηθική. Ενα σύστημα υγείας που δεν απορροφά χρήσιμους πόρους που χρειάζονται για επενδύσεις, αλλά γίνεται κέντρο αριστείας στην ευρύτερη περιοχή.

Οταν το 2009 ξεκινούσε η συζήτηση για τα προβλήματα με αφορμή την κρίση, είχαμε δύο κύριες «σχολές» σκέψης. Η μία, με κύριο εκφραστή το Ιδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), πρότεινε μείωση των ελλειμμάτων, με το «κάψιμο του λίπους, που δημιούργησε η παραδοσιακή λειτουργία της οικονομίας στο πλαίσιο του πελατειακού κράτους, με αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, απελευθέρωση επαγγελμάτων και αξιοποίηση κρατικής περιουσίας. Η άλλη, με κύριο εκφραστή τον Αλέκο Παπαδόπουλο, τόνιζε την ανάγκη συνολικού ανασχεδιασμού της οικονομίας, αλλά και του πολιτικού συστήματος, με αναθεώρηση του ρόλου του κράτους και αναστοχασμό της κοινωνίας σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πολιτών. Δύο χρόνια μετά, είναι εμφανές ότι η κυβερνητική πολιτική δεν έχει, ακόμη, αποφασίσει προς ποια κατεύθυνση πρέπει να στραφεί.

Οι τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της Υγείας αναδιατυπώνουν το ίδιο ερώτημα σε ένα συγκεκριμένο χώρο. Η Υγεία είναι ίσως ο τομέας με το περισσότερο «λίπος» στο σύνολο της οικονομίας. Η διαμόρφωση της εθνικής δαπάνης στο 11% του ΑΕΠ, από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με δεδομένο το χαμηλό επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών, είναι απαράδεκτη. Αυτό παραπέμπει σε δυνατότητα μεγάλης εξοικονόμησης που ορισμένοι, μεταξύ αυτών και η τρόικα, εκτιμούν σε τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ ή 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το 2009. Στην τελευταία δεκαετία, 45 δισ. ευρώ έφυγαν από τους δημόσιους και οικογενειακούς προϋπολογισμούς και κατέληξαν σε προσωπικούς λογαριασμούς γιατρών και προμηθευτών και σε ξένες τράπεζες.

Είμαι μεταξύ αυτών που πιστεύουν ότι η συνολική δαπάνη υγείας, δημόσια και ιδιωτική, μπορεί να μειωθεί με ταυτόχρονη αναβάθμιση των υπηρεσιών. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να γίνει αν δεν αναθεωρήσουμε ριζικά τις απόψεις μας, σχετικά με τον ρόλο της δημόσιας υγείας, των δικαιωμάτων μας αλλά και των υποχρεώσεών μας.

Πριν από λίγες εβδομάδες, παρουσιάσθηκε η πρόταση για την αναδιάρθρωση των νοσοκομείων και κινήθηκε σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση. Η μελέτη που εκπονήθηκε είναι μια μείζων παρέμβαση με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας, αλλά και την εξοικονόμηση πόρων που σπαταλούνται χωρίς αποτέλεσμα. Προτείνουμε μικρή μείωση των νοσοκομείων και προσαρμογή της απασχόλησης, κυρίως των γιατρών, στις πραγματικές ανάγκες, κάτι που σημαίνει και αύξηση του αριθμού των νοσηλευτών. Προτείνουμε ομαδοποίηση των νοσοκομείων με κοινές διοικήσεις, λειτουργία και σχεδιασμό υπηρεσιών για να επιτύχουμε οικονομίες κλίμακας και αποδοτικότητα. Προτείνουμε, τέλος, ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα υγείας που λειτουργεί με στόχο τα κύρια νοσήματα, προς όφελος των πολιτών, με αναδιάρθρωση της επείγουσας φροντίδας και ένα νέο ρόλο για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Η τελική πρόταση είναι η αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την υγεία, δηλαδή ως κοινωνικό αγαθό και όχι ως τρόπο απασχόλησης ή προσπορισμού εισοδημάτων.

Οι αλλαγές στην Υγεία πρέπει να στοχεύουν στο λίπος που δημιούργησαν δεκαετίες ανομίας, διαφθοράς, αλλά και αγαστής συνεργασίας κλαδικών συμφερόντων και μικροπολιτικής. Χρειαζόμαστε λιγότερα, μεγαλύτερα και καλύτερα νοσοκομεία, λιγότερους γιατρούς, περισσότερους νοσηλευτές και οργάνωση που θα εξοντώσει τα τρωκτικά και τα πιράνχας που απετέλεσαν το βολικό άλλοθι μιας πολιτικής και διοικητικής γραφειοκρατίας, χωρίς έμπνευση και με μειωμένη ηθική. Ενα σύστημα υγείας που δεν απορροφά χρήσιμους πόρους που χρειάζονται για επενδύσεις, αλλά γίνεται κέντρο αριστείας στην ευρύτερη περιοχή.

Ο ρόλος του κράτους, όπως συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να είναι ρυθμιστικός και κανονιστικός. Μια κατακερματισμένη κοινωνία, με οθωμανικές καταβολές, στην οποία άτομα και ενώσεις ατόμων επιδιώκουν ατομικά συμφέροντα σε βάρος της κοινωνίας, έφθασε στη χρεοκοπία. Αν η χώρα θέλει να συνεχίσει να υπάρχει και, το κυριότερο, να φθάσει στο επίπεδο που ταιριάζει στα πλεονεκτήματα που προσφέρει η γεωγραφική της θέση, η ιστορία της και η ποιότητα του πολιτισμού της, οφείλει να αλλάξει. Η φυσική δημιουργικότητα του Ελληνα πρέπει να απελευθερωθεί από τα δεσμά του κρατισμού, αλλά και να προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους. Η αυτογνωσία και η συστράτευση των υγιών δυνάμεων του τόπου, απαραίτητη στο σύνολο της κοινωνίας, αποτελούν όρο επιτυχίας και για την αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας.

* Ο κ. Λυκούργος Λιαρόπουλος είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συντονιστής της Ομάδας Εργασίας για την Αναδιάρθρωση των Νοσοκομείων.