Eξαπλώνεται ο ευρωσκεπτικισμός

Καθημερινή, 23.4.11

Η ένταξη των Αληθινών Φινλανδών στον ευρωπαϊκό εκλογικό χάρτη μετά το αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη για την εξάπλωση ενός νέου ευρωσκεπτικισμού σε ολόκληρη τη Γηραιά Ηπειρο. Ο ηγέτης του ακροδεξιού φινλανδικού κόμματος, Τίμο Σόινι, είχε χαρακτηρίσει προεκλογικά την αναμέτρηση «δημοψήφισμα» για την ευρωπαϊκή πολιτική. «Θα διατηρήσουμε τα λεφτά μας και το δικαίωμα να αποφασίζουμε μόνοι μας», πρόσθεσε, επαναλαμβάνοντας τη ρητορική που χρησιμοποιούν όλο και συχνότερα πολλά εθνικιστικά κόμματα κατά μήκος της Ευρωζώνης. Κοινό στοιχείο των ανερχόμενων πολιτικών σχηματισμών είναι ο αντιευρωπαϊκός προσανατολισμός, η αντιπαλότητα προς το Ισλάμ και η σκληρή αντιμεταναστευτική γραμμή.

Αλλωστε, όπως επισημαίνουν οι πολιτικοί παρατηρητές, μετά την οικονομία το ζήτημα που αναμένεται να προκαλέσει νέους τριγμούς στους κόλπους της Ε. Ε. είναι η μαζική μετανάστευση προσφύγων από τη Β. Αφρική στην Ευρώπη.

Στη Γαλλία η Μαρίν Λεπέν, διάδοχος του πατέρα της και ακροδεξιού ηγέτη του Εθνικού Μετώπου, Ζαν Μαρί, εμφανίζεται να επικρατεί του Νικολά Σαρκοζί στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2012 και να περνά εκείνη στο δεύτερο γύρο της αναμέτρησης. Στην Ιταλία ο Ουμπέρτο Μπόσι της Λέγκα του Βορά ζητεί «να κλείσει η βρύση και να αδειάσει ο νεροχύτης» από μετανάστες. Η απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης να δίνει προσωρινές άδειες παραμονής στους μετανάστες από την Τυνησία και τη Λιβύη έχει εξοργίσει άλλωστε Γάλλους και Γερμανούς που απειλούν να θεσπίσουν αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους, υπονομεύοντας ουσιαστικά τη ζώνη Σένγκεν.

Στην Ολλανδία ο Γκερτ Βίλντερς έγινε γνωστός από τη σύγκριση του ιερού βιβλίου των μουσουλμάνων, του Κορανίου, με το MeiKampf του Χίτλερ. Ο Αυστριακός Χάιντς Κρίστιαν Στράχε με πρότυπο το Γιοργκ Χάιντερ συγκεντρώνει 26% στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Ερμηνεύει ραπ τραγούδια, στα οποία είναι έκδηλο το μίσος προς τα μουσουλμανικά σύμβολα στην Ευρώπη, καθώς και τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών («εκπρόσωποι του λαού και όχι προδότες, καληνύχτα στη γη των Χριστιανών»). Στη Βρετανία το αντιευρωπαϊκό Κόμμα της Ανεξαρτησίας (UKIP) πήρε στις τελευταίες ευρωεκλογές 16% και είναι σύμμαχος των Αληθινών Φινλανδών στο Ευρωκοινοβούλιο. Κεντρικό του αίτημα η αποχώρηση της χώρας από την Ε. Ε., το οποίο βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην πατρίδα του ευρωσκεπτικισμού.

Φινλανδία: Το «μήνυμα» του Ελσίνκι προς τον Νότο

Νικος Xρυσολωρας

Να καθησυχάσει τους φόβους που δημιουργήθηκαν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μετά το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών στη Φινλανδία, επιχείρησε την Πέμπτη ο Γίρκι Κατάινεν, ο οποίος, όπως όλα δείχνουν, θα κληθεί να αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας του τον επόμενο μήνα. Ο κ. Κατάινεν σημείωσε ότι στόχος της κυβέρνησής του θα είναι να συμβάλει στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ε. Ε. και όχι να δημιουργήσει νέα.

Εντούτοις, η συντηρητική «Εθνική Συμμαχία», της οποίας ηγείται και η οποία εξασφάλισε το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων την προηγούμενη Κυριακή, θα αναγκαστεί να εισέλθει σε διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού με δύο κατά παράδοση ευρωσκεπτικιστικά κόμματα. Το αποτέλεσμα των εν λόγω διαπραγματεύσεων είναι δύσκολο να προβλεφθεί επί του παρόντος. Και αυτό διότι οι μεν Σοσιαλδημοκράτες διαμηνύουν ότι, μετά την Ελλάδα και την Ιρλανδία, δεν είναι διατεθειμένοι να επιβαρύνουν τους Φινλανδούς φορολογουμένους με ένα ακόμη πακέτο διάσωσης ευρωπαϊκής χώρας, δηλαδή της Πορτογαλίας, αν δεν συναινέσουν να συμμετάσχουν στην προσπάθεια και οι ιδιώτες επενδυτές. Με άλλους λόγους, οι Σοσιαλδημοκράτες επιμένουν σε αλλαγή των όρων που συμφωνήθηκαν για την έκτακτη χρηματοδότηση της Πορτογαλίας από τον EFSF.

Ακόμη πιο δύσκολες αναμένεται να είναι οι διαπραγματεύσεις του κ. Κατάινεν με το ξενοφοβικό κόμμα των «Αληθινών Φινλανδών», το οποίο αναδείχθηκε τρίτο σε ψήφους, σε απόσταση αναπνοής από τους Σοσιαλδημοκράτες. Ο εκκεντρικός ηγέτης του, Τίμο Σόινι, ο οποίος, μάλιστα, εξελέγη πρώτος σε ψήφους βουλευτής σε ολόκληρη τη χώρα, αποκλείει την πιθανότητα να συναινέσει στο πακέτο στήριξης προς την Πορτογαλία με την παρούσα μορφή του.

Υπό αυτές τις συνθήκες επομένως, οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού αναμένεται να διαρκέσουν έως και ένα μήνα, αν όχι περισσότερο. Μέχρι τότε όμως (στις 16 Μαΐου) μεσολαβεί η συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Oικονομικών, στην οποία υποτίθεται ότι θα οριστικοποιηθεί η απόφαση για την έκτακτη χρηματοδότηση στην Πορτογαλία. Την ίδια ή την επόμενη ημέρα, το φινλανδικό κοινοβούλιο θα κληθεί να ψηφίσει επί της απόφασης που θα ληφθεί. Αν καταψηφιστεί, τότε οι εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα είναι απρόβλεπτες. Μάλιστα, η απερχόμενη πρωθυπουργός της χώρας, Μάρι Κιβινιέμι, το κόμμα της οποίας καταποντίστηκε στην τέταρτη θέση στις πρόσφατες εκλογές, αρνήθηκε την Τετάρτη να προωθήσει το ζήτημα ταχύτερα στο κοινοβούλιο, δηλώνοντας ότι κάτι τέτοιο θα υπερέβαινε τις αρμοδιότητες μιας υπηρεσιακής πλέον κυβέρνησης.

Σημειώνεται ότι η άρνηση μιας χώρας της Eυρωζώνης να συμμετάσχει στη διάσωση μιας άλλης δεν είναι πρωτοφανής. Πέρυσι, η Σλοβακία κατάφερε να εξαιρεθεί από τον μηχανισμό στήριξης της Ελλάδας, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατόν μία φτωχή χώρα να χρηματοδοτεί μία πλουσιότερή της. Το επιχείρημα αυτό, πάντως, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους Φινλανδούς, οι οποίοι απολαμβάνουν πολύ μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ από τους Πορτογάλους.

Ο κ. Σόινι προβλέπει ότι λύση θα βρεθεί με τη ριζική αλλαγή των όρων του πακέτου στήριξης προς την Πορτογαλία – υπονοώντας προφανώς τη συμμετοχή ιδιωτών στη στήριξη προς τη χώρα, μέσω του «κουρέματος» των χρεών της. Οι περισσότεροι αναλυτές, όμως, θεωρούν ότι κάτι τέτοιο αποκλείεται να συμβεί. Το πιθανότερο ίσως είναι να επικρατήσει το παραδοσιακό φινλανδικό πνεύμα συναίνεσης και τα τρία μεγαλύτερα κόμματα που αναδείχθηκαν στις εκλογές να βάλουν όλα από λίγο νερό στο κρασί τους: με μικρές αλλαγές στη συμφωνία για την Πορτογαλία που θα έσωζαν τα προσχήματα για τους Σοσιαλδημοκράτες και περισσότερα υπουργεία στη νέα κυβέρνηση και ενίσχυση των περιορισμών στη μετανάστευση, ώστε να ικανοποιηθούν οι «Αληθινοί Φινλανδοί». Και αυτό, παραδόξως, είναι το αισιόδοξο σενάριο για τη χώρα και την Ευρώπη.

Γερμανία: Την περίπτωση ντόμινο φοβούνται στο Βερολίνο

Ξενια Kουναλακη

Ο εκλογικός θρίαμβος των Αληθινών Φινλανδών και η πιθανή συμμετοχή τους στη νέα κυβέρνηση αναμένεται να έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη την Ευρώπη: πιθανή άρνηση του Ελσίνκι να συνδράμει τον μελλοντικό μόνιμο μηχανισμό στήριξης (ESM) θα οδηγήσει αυτόματα σε εκτίναξη του μεριδίου των υπολοίπων χωρών με βαθμό αξιολόγησης Triple-Α (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Αυστρία και Φινλανδία). Το κόστος ενδεχόμενης αποχής των Φινλανδών από το ταμείο θα είναι σαφώς μεγαλύτερο, ειδικά για τη Γερμανία.

Κι αν η συμμετοχή του Ελσίνκι στον μηχανισμό είναι περιορισμένη και άρα το πρόσθετο ποσό που θα έπρεπε να πληρώσει το Βερολίνο σχετικά μικρό, οι πολιτικές συνέπειες ενός φινλανδικού βέτο θα ήταν πολύ ευρύτερες και θα μπορούσαν να απελευθερώσουν ευρωσκεπτικιστικές τάσεις στη Γερμανία και ολόκληρη την Ευρωζώνη. Ο οικονομολόγος Ντάνιελ Γκρος θεωρεί πως μία αποχή της Φινλανδίας στέλνει ένα πολύ αρνητικό σήμα, το οποίο θα μπορούσαν να μιμηθούν και άλλες χώρες ή κόμματα. «Είναι αρκετό αν το ζήτημα μεταπηδήσει ως έχει στη Γερμανία. Τότε το πολιτικό κλίμα θα επιδεινωνόταν σε ολόκληρη την Ευρώπη», προειδοποιεί.

Την ίδια στιγμή στη Γερμανία διευρύνεται ούτως ή άλλως ο ευρωσκεπτικισμός. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από δημοσκόπηση που φιλοξενήθηκε αυτήν την εβδομάδα στο περιοδικό Stern και διενεργήθηκε από την εταιρεία Forsa. Σύμφωνα με αυτήν η συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης στη χώρα ανησυχεί πως ο μόνιμος μηχανισμός διάσωσης θα κοστίσει εξαιρετικά ακριβά στη Γερμανία. Το 38% των ερωτηθέντων φοβάται την προοπτική αυτή και το 22% ανησυχεί σοβαρά για το κόστος υποστήριξης των αδύναμων οικονομιών. Υπενθυμίζεται ότι οι Γερμανοί φορολογούμενοι καλούνται να καλύψουν το 27% (δηλαδή 22 δισ. ευρώ) του κόστους λειτουργίας του μηχανισμού, ακολουθούν οι Γάλλοι με 20% (16 δισ.) και οι Ιταλοί με 17,9% (14 δισ.).

Η εντεινόμενη δυσαρέσκεια των Γερμανών πολιτών για την ενίσχυση των φτωχών συγγενών της Ευρωζώνης επηρεάζει όμως και την επίσημη πολιτική των κυβερνητικών εταίρων στο Βερολίνο, Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP). Αμφότερα κόμματα, διεκδικούν λόγο στις τελικές αποφάσεις για τη στήριξη των οικονομιών της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. «Υπάρχει συναίνεση μεταξύ των πολιτικών του κυβερνητικού συνασπισμού ότι θα πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος της ομοσπονδιακής Βουλής στη λήψη οριστικών αποφάσεων όσον αφορά τον μόνιμο μηχανισμό», ανέφερε ο επικεφαλής του FDP σε θέματα προϋπολογισμού, Οτο Φρίκε, στους γερμανικούς Financial Times. «Δεν μπορεί να υπάρξει αυτοματισμός, ώστε να μεταγγίζει η Γερμανία αυτόματα στο ταμείο πρόσθετα κονδύλια», συμπλήρωσε ο Φρίκε, εξηγώντας ότι τέτοιες αυτόματες διαδικασίες αντιβαίνουν στο γερμανικό Σύνταγμα.

Συνταγματικά και οικονομικά ερωτήματα για τον ΕSM διατύπωσαν την περασμένη Δευτέρα στην οικονομική εφημερίδα Handelsblatt 12 έγκριτοι οικονομολόγοι και νομικοί. Ο Μπερντ Λούκε, καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, σημείωσε ότι η βοήθεια προς την Ελλάδα αποσκοπούσε στην αποτροπή του κινδύνου μετάδοσης της κρίσης και σε άλλες χώρες. «Αυτό απέτυχε, διότι η κρίση πέρασε στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Την ώρα που η Γερμανία πρέπει να δίνει εγγυήσεις, αυτές οι χώρες δεν αναλαμβάνουν υποχρεώσεις», πρόσθεσε.

Για τους Γερμανούς φορολογούμενους όμως δαπανηρή θα είναι και ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel θύμισε στο αναγνωστικό του κοινό ότι το 60% του ελληνικού χρέους βρίσκεται στα χέρια ξένων. Επομένως μια αναδιάρθρωση θα γινόταν αισθητή σε όλο τον κόσμο, ειδικά στην Ευρώπη. Μόνο τα ανοίγματα γερμανικών τραπεζών κ. λπ. σε ελληνικά ομόλογα ανέρχονταν το 2010 σε 18 δισ. ευρώ. Ενα κούρεμα 50% θα σήμαινε γι’ αυτές απώλειες ύψους 9 δισ. ευρώ.