«Η Τράπεζα» και η Ελλάδα

Tου Ηλια Μαγκλινη, Καθημερινή, 6.4.11

Η οικονομική κρίση ώθησε πολλούς από εμάς να συνειδητοποιήσουμε πόσο αναλφάβητοι είμαστε ως προς τα οικονομικά και, κατά συνέπεια, να αποπειραθούμε αναγνώσεις που παλαιότερα δεν θα τολμούσαμε. Παράδειγμα, το βιβλίο «Η τράπεζα. Πώς η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο» του Γάλλου δημοσιογράφου Marc Roche. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο (μτφρ. Αρ. Κομνηνέλλη) είναι προϊόν έρευνας από τον ανταποκριτή της Le Monde στο Σίτι του Λονδίνου. Στο επίκεντρο αυτού του εκτεταμένου ρεπορτάζ είναι βέβαια η πανίσχυρη Goldman Sachs και η εμπλοκή της στην διεθνή οικονομική κρίση που ξέσπασε από τον Σεπτέμβριο του 2008 και μετά.

Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου είναι ολόκληρο αφιερωμένο στη σχέση της Goldman Sachs με την Ελλάδα. Τις απαρχές του «ελληνικού προβλήματος» ο Γάλλος δημοσιογράφος τις εντοπίζει χρονικά στα 1999 (παραβλέποντας το ξεσάλωμα των δεκαετιών του ’80 - ’90, αλλά ας είναι). Τότε, γράφει ο Roche, «η ελληνική κυβέρνηση ζητάει από την Goldman Sachs να τη βοηθήσει να βρει τεχνάσματα, για να μπει στη Ζώνη του Ευρώ, λίγο μετά τη δημιουργία του νέου νομίσματος. Η Αθήνα θέλει κυρίως να κρύψει την έκταση των ελλειμμάτων της» (σε συνέντευξή του στο προσεχές κυριακάτικο φύλλο της «Κ», ο Marc Roche μιλάει εκτενώς για όλ’ αυτά). «Για την Goldman Sachs», γράφει στο βιβλίο του, «η Ελλάδα γίνεται ξαφνικά μάννα εξ ουρανού. Πώς να μη δουν ότι μια μικρή χώρα με αδύναμη τραπεζική υποδομή, στοιχειώδεις στατιστικές των δημοσιοοικονομικών και με ανθούσα παραοικονομία, που καθιστά προβληματική την είσπραξη φόρων και δασμών, αποτελεί κελεπούρι; Ενας οικονομικός κολοσσός έχει ακόμα πιο πρόσφορο έδαφος, καθώς στην Ελλάδα το Χρηματιστήριο δεν διαθέτει αποτρεπτικούς κανόνες, το κράτος θολώνει το οικονομικό παιχνίδι και οι δαιδαλώδεις συμφωνίες μετόχων είναι ο κανόνας».

Σύμφωνα πάντα με τον Roche, η αυτοκρατορία Goldman ενδιαφέρεται ειδικότερα για την Ελλάδα για έναν επιπλέον λόγο: τη φύση του χρέους της. «Πρόκειται για σύνθετα ομόλογα, αποτιμημένα με ασαφή κριτήρια και απροσδιόριστη δυνατότητα προεξόφλησης, τα οποία είναι πρόσφορα για κερδοσκοπία. Με λίγα λόγια, το ακριβώς αντίθετο του γαλλικού χρέους για παράδειγμα, το οποίο είναι απλό, προβλέψιμο, εύκολα ρευστοποιήσιμο, στηριγμένο σε ένα πολύ ακριβές χρονοδιάγραμμα». Με τη χρήση ενός «όχι γνωστού μηχανισμού», το «σύστημα κάλυψης κινδύνου που ονομάζεται Credit Default Swaps, τα CDS», η Goldman Sachs καλύπτει το ελληνικό δημόσιο χρέος, οι Ευρωπαίοι εταίροι το δέχονται αβασάνιστα (ήθελαν πάση θυσία πολλές χώρες στην Ευρωζώνη) και η Ελλάδα «δεσμεύεται να πληρώσει στην τράπεζα μεγάλα ποσά έως το 2019, και με επαχθείς όρους, γεγονός που οξύνει ακόμα περισσότερο τις οικονομικές της δυσκολίες», αφού «το ποσό που καλύφθηκε από τα CDS ξεπερνά εκείνο του ελληνικού δημόσιου χρέους!».

Ομολογώ ότι αντιγράφω αυτούς τους όρους και συνοψίζω τα λεγόμενα του Roche μετά φόβου Θεού (και να σκεφτεί κανείς ότι το βιβλίο είναι προσιτό για έναν αδαή ως προς τα χρηματοοικονομικά, όπως είναι ο γράφων). Θέλω να πιστεύω όμως ότι συγκρατώ την ουσία της ιστορίας, η οποία συμπυκνώνεται στην ακόλουθη παράγραφο: «Το κόλπο δίνει τη δυνατότητα στην Αθήνα να εξαφανίσει προσωρινά τα δισεκατομμύρια ευρώ του χρέους ως διά μαγείας. Από την πλευρά της, η Goldman επωφελείται από τα μεγάλα περιθώρια κέρδους και βλέπει τη φήμη της ως καλού διαχειριστή δημόσιου χρέους να απογειώνεται. Μακροπρόθεσμα, όμως, οι τόκοι που δίνει το ελληνικό κράτος αποκαλύπτονται βαρύτεροι από εκείνους ενός απλού τραπεζικού δανείου. Θα κουβαλάει το βάρος αυτής της υπογραφής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με κλονισμένη την αξιοπιστία της, η Ελλάδα μοιάζει σήμερα με λαθραίο επιβάτη της νομισματικής ένωσης».

Μεγάλος ο πειρασμός να υψώσουμε μία ακόμα κορώνα περί «σκοτεινής συνωμοσίας» εις βάρος της χώρας μας. Αν όμως ισχύουν όλα όσα γράφει ο Marc Roche (και φαίνεται πώς ισχύουν εν πολλοίς), η τράπεζα κλήθηκε να πουλήσει το προϊόν της. Το πρόβλημα είναι ότι εμείς αγοράσαμε. Η μόνη συνωμοσία είναι αυτή εις βάρος του εαυτού μας.