Ανύπαρκτο το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο για τις αγορές

 Της Ελίζας Παπαδάκη, Αυγή, 17.4.11

Σε άμεση βελτίωση του εξαιρετικά εχθρικού περιβάλλοντος που αντιμετωπίζει η χώρα μας στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου δεν μπορούμε να ελπίζουμε μετά τις προχθεσινές κυβερνητικές ανακοινώσεις. Το νέο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πρόγραμμα περιγράφηκε πολύ γενικόλογα για να αποκρούσει την πεποίθηση ότι επίκειται χρεοκοπία της Ελλάδας, όπως καλλιεργείται με αυξανόμενη ένταση τελευταία. Πόσοι επενδυτές να πεισθούν ξαφνικά από τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού ότι το έλλειμμα θα πέσει στο 1% του ΑΕΠ ως το 2015;

Ήδη είδαμε τις πρώτες αρνητικές αντιδράσεις: νέα άνοδο στο spread των δεκαετών ομολόγων έναντι των γερμανικών κατά 56 μονάδες βάσης στις 1.059 την Παρασκευή, με διαπραγματευτές να σχολιάζουν, κατά το Reuter’s, ότι ο πρωθυπουργός «έδωσε ελάχιστες λεπτομέρειες για το πώς θα επιτευχθούν» όσα λέει. Αριθμούς περιείχε η παρουσίαση του υπουργού Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου, ο οποίος ακολούθησε τον κ. Παπανδρέου στο βήμα του υπουργικού συμβουλίου: Αλλά και αυτοί συνιστούσαν μόνο μια χονδρική κατανομή των 50 δις ευρώ που θα πρέπει να αντληθούν από πωλήσεις, παραχωρήσεις κ.λπ. δημόσιας περιουσίας, καθώς και των 23 δις που θα πρέπει να εξοικονομηθούν στο κράτος: από αυξημένα έσοδα 9,6 δις, από μειωμένες δαπάνες τα υπόλοιπα. Απλώς έθεταν κάποιους ποσοτικούς στόχους, χωρίς να εξηγούν πώς θα επιτευχθούν.

Αν έτσι το περίφημο «μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής» απογοητεύει ως προς την άμεση απήχηση που μπορεί να έχει στις διεθνείς αγορές – λίγο θα βοηθήσει φερ’ ειπείν το επιτόκιο στη νέα έκδοση εντόκων γραμματίων του ελληνικού Δημοσίου μεθαύριο Τρίτη – τραγικό πάντως από αυτήν την άποψη ακόμα δεν είναι. Εφόσον για την ώρα οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας κατά μεγάλο μέρος καλύπτονται από το δάνειο ΕΕ/ΔΝΤ, απομένει ακόμα λίγος – ελάχιστος – χρόνος για να ληφθούν οι εξειδικευμένες αποφάσεις που απαιτούνται. Μέχρι τον Ιούνιο μας έδωσε προθεσμία ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, για να έχει συνταχθεί μια έκθεση από την Τρόικα που να τεκμηριώνει ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας είναι διατηρήσιμο, ότι δηλαδή θα μπορεί να συνεχίζεται η εξυπηρέτησή του, να πληρώνονται οι οφειλόμενοι τόκοι και τα χρεολύσια. Διαφορετικά, είπε σε συνέντευξή του στην Die Welt της Πέμπτης 14/4, «αν η έκθεση αυτή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η διατηρησιμότητα του χρέους είναι αμφίβολη, τότε κάτι θα πρέπει να κάνουμε».

Η αποστροφή αυτή στάθηκε αρκετή για να στείλει τις αποδόσεις των ομολόγων της Ελλάδας στα ουράνια, των διετών π.χ. πάνω από 17,8% (χτές ξεπέρασαν το 18,4%!), και για να ρίξει προς στιγμήν την ισοτιμία του ευρώ 1,5 σεντ έναντι του δολαρίου. Και αυτό μολονότι ο Σόιμπλε ρητά απέκλειε κάθε αναγκαστική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους μέχρι το 2013, κάνοντας λόγο μόνο για «νέα μέτρα» που θα απαιτούνταν. Αλλά η συνέντευξή του ήρθε μέσα σε ένα κλιμακούμενο όργιο άρθρων, ρεπορτάζ, δηλώσεων οικονομικών παραγόντων και αναλυτών, όχι πια πρωτίστως αμερικανικής ή βρετανικής προέλευσης, όπως άλλοτε, αλλά μέσα από την Ευρωζώνη, που είτε προδίκαζαν αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας μας, είτε πίεζαν για να γίνει το ταχύτερο. Και ανέδειξε την κρισιμότητα του ελληνικού δημοσιονομικού προβλήματος: Το 2012 μεγάλο μέρος του σωστικού δανείου των 110 δις ευρώ θα έχει εξαντληθεί και θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια για χρεολύσια, αλλά και για τα ελλείμματα που θα υπάρχουν ακόμα. «Με το χέρι στην καρδιά», όπως του ζητήθηκε από το δημοσιογράφο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών εξάρτησε τη δυνατότητα της Ελλάδας να επιστρέψει τότε στις αγορές για να τα αντλήσει «από το αν θα πείσει με την εφαρμογή των αυστηρών μέτρων εξυγίανσης».

Μην έχοντας έως τώρα αντικρούσει τεκμηριωμένα τη διεθνή δυσπιστία, η κυβέρνηση θα πρέπει επομένως εντός του Μαΐου να καταλήξει σε λεπτομερειακή εξειδίκευση των δημοσιονομικών μέτρων για την περίοδο 2011-2015, σε συνεννόηση με την Τρόικα, προφανώς. Θα πρέπει να τα ψηφίσει η Βουλή μαζί με ετήσια ανώτατα όρια δαπανών για κάθε υπουργείο, για κάθε στόχο, κλαδικά σχέδια παρεμβάσεων για τη δημόσια διοίκηση και το μισθολόγιο, τις κοινωνικές δαπάνες, τις αμυντικές δαπάνες, τις δημόσιες επενδύσεις, συγχωνεύσεις κ.ο.κ., με τις προβολές για την εξέλιξη του χρέους που θα προκύπτουν, όλα όσα θα περιλαμβάνονται στο «μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής» το οποίο δεσμεύτηκε ο κ. Παπακωνσταντίνου να καταθέσει ως τις 15 Μαΐου.

Αλλά εδώ έγκειται η μεγάλη αβεβαιότητα: Αν μετά από έναν ολόκληρο χρόνο που ήταν δεδομένη και γνωστή σε όλους η ανάγκη ενός μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού προγράμματος, μετά από τόσους μήνες που υποτίθεται ότι γινόταν η επεξεργασία του, το αποτέλεσμα είναι τόσο φτωχό, τι θα σχεδιαστεί στις τέσσερες εβδομάδες που απομένουν;

Το πρόβλημα φυσικά δεν είναι τεχνικό, αλλά πολιτικό. Δημοσιογραφικές πληροφορίες προϊδέαζαν ότι το «πλαίσιο» θα περιοριζόταν σε γενικότητες καθώς δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν μεταξύ τους οι υπουργοί, και επαληθεύθηκαν. Έτσι, τόσο στις ομιλίες του ο πρωθυπουργός, όσο και στην παρουσίασή του ο υπουργός Οικονομικών επιδίωκαν να τονώσουν το φρόνημα της κυβέρνησης, του ΠΑΣΟΚ και της κοινής γνώμης, εκθειάζοντας όσα πιστεύουν ότι έχουν επιτύχει, με αόριστες υποσχέσεις για βελτίωση αργότερα. Αλλά απέχοντας από τη δύσκολη κατάσταση που ζει και αντιλαμβάνεται η κοινωνία, από τα σκληρά διλήμματα που τίθενται εξ αντικειμένου, δεν μπορούσαν να πείσουν. (Χαρακτηριστικά: Η λέξη «περικοπή» δεν αναφέρεται, η «μείωση» αποφεύγεται στα πράγματα που θεωρούνται καλά, προτιμάται ο «εξορθολογισμός». Το κείμενο Παπακωνσταντίνου προτείνει έτσι «μείωση» αμυντικών δαπανών κατά 0,5% του ΑΕΠ, αλλά «εξορθολογισμό» των δαπανών υγείας κατά 0,5% επίσης, της ιατροφαρμακευτικής δαπάνης – είναι άλλη αυτή – κατά 0,7% του ΑΕΠ, της μισθολογικής δαπάνης κατά 0,9% του ΑΕΠ! Όταν οι ασφαλισμένοι δεν περιθάλπονται στο ΙΚΑ, νοσοκομεία αναστέλλουν τη λειτουργία τους μην έχοντας να πληρώσουν εργαζόμενους και προμηθευτές, τα φαρμακεία δεν δίνουν φάρμακα χωρίς λεφτά, σε ποιον απευθύνεται ο «εξορθολογισμός»;)

Δραματική έκκληση προς τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Μη σπρώχνετε την Ελλάδα στην καταστροφή!

Προσκρούοντας σε σφοδρές επικρίσεις από βουλευτές της συμπολίτευσης προχθές, και, όπως πάντα, σε συνολική απόρριψη εκ μέρους όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση κινδυνεύει να συναντήσει πολύ ευρύτερες αντιδράσεις αύριο.

Μένει το ερώτημα αν έχει κάποιον εναλλακτικό δρόμο να ακολουθήσει: Όχι, απαντούν εν χορώ κορυφαίοι εκπρόσωποι του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης, από τους οποίους θα εξαρτηθεί η χορήγηση της επόμενης δόσης του δανείου. Επιχειρήματα κατά των προπαγανδιστών της αναδιάρθρωσης του χρέους της χώρας εξέθεσε ο Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι, μέλος του προεδρείου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στην εφημερίδα Il Sole 24 Ore, στις 14/4. Παραθέτουμε αποσπάσματα:

"Το πιο αποκαρδιωτικό στην τρέχουσα συζήτηση είναι η φτώχεια της ανάλυσης. Διακινδυνεύεται η λήψη σημαντικών αποφάσεων, με επίπτωση στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, στη βάση ιδεολογικών προκαταλήψεων. Μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα παρήγε διάφορα αποτελέσματα που χρειάζεται να εξετάσουμε με προσοχή. Το πρώτο είναι μια απώλεια για τους διεθνείς επενδυτές. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι επενδυτές αυτοί είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τέτοιες απώλειες. Για πολλούς ο συλλογισμός σταματάει εδώ. Και είναι λάθος. […]

Η πιο σοβαρή επίπτωση μιας χρεοκοπίας πλήττει τη χώρα που χρεοκοπεί. Αυτό πολλοί το ξεχνούν, ακόμα και στην ίδια την Ελλάδα.

Μια αναδιάρθρωση του χρέους θα συνεπέφερε τη χρεοκοπία μεγάλου μέρους του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Οι ελληνικές τράπεζες δεν θα είχαν πλέον πρόσβαση στην αναχρηματοδότηση από την ΕΚΤ και θα αναγκάζονταν να μειώσουν τις χορηγήσεις τους προς οικογένειες και επιχειρήσεις. […] Η ελληνική οικονομία θα γονάτιζε με καταστροφικές επιπτώσεις για την κοινωνική συνοχή και για τη λειτουργία του δημοκρατικού συστήματος στη χώρα. Εν τέλει είναι θέμα της Ελλάδας να αποφασίσει ποιο δρόμο θα ακολουθήσει δεδομένου ότι οι χειρότερες συνέπειες θα πέσουν πάνω της. Αλλά οι άλλες χώρες θα έπρεπε να αποφεύγουν να τη σπρώχνουν προς μια καταστροφή. […]

Αν δεν έχει άλλους τρόπους χρηματοδότησης, η Ελλάδα θα βρεθεί στη δραματική κατάσταση να μην μπορεί να πληρώνει τους μισθούς των ίδιων της των δημοσίων υπαλλήλων, τις συντάξεις κ.λπ. Χρεοκοπία ή αναδιάρθρωση του χρέους δεν θα εξυπηρετούσε, διότι η Ελλάδα έχει πρωτογενές έλλειμμα, πρέπει επομένως να δανειστεί για να χρηματοδοτήσει τις τρέχουσες δαπάνες.

Οπότε η λύση είναι να εξακολουθήσει να εφαρμόζει το πρόγραμμα εξυγίανσης και τις μεταρρυθμίσεις που συμφώνησε με το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Ένωση και να ξεκινήσει τις ιδιωτικοποιήσεις που θα επέτρεπαν να μειωθεί το χρέος. Εναλλακτικές δυνατότητες δεν υπάρχουν."