"Χωροταξική Δικαιοσύνη Λεκανοπεδίου Αθηνών"!

Σάκης Κουρουζίδης**

Το θέμα της τύχης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, έρχεται και επανέρχεται τον τελευταίο καιρό συνεχώς στην επικαιρότητα. Και κάθε φορά με μια δυσκολία επιπλέον. Τώρα μάλιστα, με πολλές δυσκολίες. Η οικονομική κρίση λειτουργεί σε πολλά επίπεδα. Πρώτη δυσκολία, να βρεθούν τα όποια ποσά θα χρειαζόντουσαν για την ανάπλασή του. Πόσα είναι ακριβώς; Ανάλογα με το πώς φαντάζεται κανείς ένα χώρο 6.000 στρεμμάτων. Ποιες λειτουργίες, ποιες υποδομές, ποιες εγκαταστάσεις θα προκύψουν. Πάντως πρόκειται για ποσά της τάξης των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Και σε εποχές κρίσης, ακόμα και αυτά τα ποσά δεν περισσεύουν εύκολα.

Ένα δεύτερο θέμα που προκύπτει είναι ότι το «φιλέτο» αυτό το ορέγεται η μαύρη τρύπα του ελλείμματος. Η πώληση ενός μέρους του χώρου θα μπορούσε να προσδοκά περί τα 5 έως 7 δις ευρώ! Μεγάλο το δέλεαρ, εξ ου και τα πολλά ταξίδια υπουργών στο Κατάρ, ίσως και αλλού. Έτσι, λένε, θα βρεθούν και τα χρήματα να οργανώσουμε και την υπόλοιπη έκταση! Και ένα πάρκο 3-4.000 στρεμμάτων, λένε οι ίδιοι, θα είναι από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης! Και μεγάλο πάρκο, και καλά εξοπλισμένο, και τεράστια έσοδα στο δύσμοιρο ελληνικό δημόσιο ταμείο! Τρία οφέλη σε συσκευασία ενός «πρότζεκτ»!

Ανάμεσα στα δύο αυτά «άκρα», υπάρχει και μια τρίτη οπτική. Ακούει στο όνομα «χωροταξική δικαιοσύνη» στο λεκανοπέδιο της Αθήνας.

Ποια είναι τα δεδομένα αυτής της οπτικής;

Αν είχαμε την απόλυτη ευχέρεια να χρησιμοποιήσουμε τα 6.000 αυτά στρέμματα σε όλη την έκταση του λεκανοπεδίου, τι θα επιλέγαμε; Να κρατήσουμε ένα πάρκο 6.000 στρεμμάτων (εκεί που είναι τώρα ή κάπου πιο κεντρικά), θα το μοιράζαμε σε 6 (Χ1.000 στρ. το καθένα) σε 60 (Χ100 στρ.), σε 200 (Χ30 στρ.) ή σε 1.000 (Χ6 στρ. το καθένα); Πρώτα, σίγουρα δεν θα έβαζε κανείς ένα πάρκο 6.000 στρ. σε μια περιοχή στην «άκρη» σχεδόν του λεκανοπεδίου. Δεύτερον, πολύ δύσκολα θα επέλεγε ένα τόσο μεγάλο ενιαίο χώρο -έστω και σε πιο κεντρική θέση. Σίγουρα θα τον έσπαγε και θα τον διέσπειρε σε πολλά σημεία του χώρου των 412.00 στρ. που είναι όλο το λεκανοπέδιο. Σε πόσα ακριβώς, είναι δύσκολο να ειπωθεί εύκολα.

Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης να αναφέρουμε ότι ο Εθνικός Κήπος καλύπτει έκταση 158 στρ., το Ζάππειο 100, το Πεδίο του Άρεως 250, το Γουδί 900, Ο Πύργος Βασιλίσσης 1.000, το Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας 450 (από τα οποία τα 122 κηποτεχνικώς διαμορφωμένα), ο Λυκαβηττός 369 ο Ελαιώνας 4.500, ο Λόφος του Φιλοπάππου 400, το Άλσος της Σχολής Ευελπίδων 90, το Άλσος Συγγρού (Ιλίσια) 150, ο Αρδηττός 18, η Σχολή Χωροφυλακής 30, οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός 10 στρ.

Δεν θα λέγαμε εύκολα όχι σε 24 Πεδία του Άρεως στο λεκανοπέδιο ή 38 Εθνικούς Κήπους ή 350 Αρδηττούς!

Μήπως καλύτερα, 10 Πεδία του Άρεως και 10 Εθνικούς Κήπους και 100 Αρδηττούς μαζί;

Πολύ ωραία για να είναι αληθινά. Θα πρέπει να αρκεστούμε σε κάτι λιγότερο. Και γιατί δεν έχουμε την ευχέρεια ενός σχεδιασμού από μηδενική βάση και γιατί σήμερα, θα πρέπει να μιλάμε για εκτεταμένες αναπλάσεις που έχουν σαφώς μεγαλύτερο κόστος από αυτό που θα έχει η αντίστοιχη περιοχή του Ελληνικού που θα πουληθεί, έστω, για να «μεταφερθεί» σε μια άλλη περιοχή.

Ο Σόλων Κυδωνιάτης είχε προτείνει κάποτε το γκρέμισμα όλης της ζώνης ανάμεσα στην Ιπποκράτους και τη Χαριλάου Τρικούπη, από την Αλεξάνδρας μέχρι την Ακαδημίας, με σκοπό τη μεταφορά κάποιων δημόσιων κτιρίων και τη δημιουργία ελεύθερων χώρων. Ο Στέφανος Μάνος, επίσης, είχε προτείνει, πριν από κάποια χρόνια, την πώληση του Ελληνικού και την αγορά ορισμένων τετραγώνων σε πυκνοκατοικημένες περιοχές για τη δημιουργία Πάρκων.*

Πρόταση, λοιπόν:

Να δημιουργηθεί ένας φορέας με τη λογική της «κοινωνικής οικονομίας» και με την επωνυμία «Χωροταξική Δικαιοσύνη Λεκανοπεδίου Αθηνών», με συνολικό και ενιαίο στόχο:

1. Την πώληση ενός μέρους του τέως αεροδρομίου του Ελληνικού (40 έως 50%), με προκαθορισμένες χρήσεις και στη λογική του ενιαίου βιοκλιματικού σχεδιασμού, των κτιρίων αλλά και του χώρου συνολικά.

2. Την εξυγίανση, την ανάπλαση και τη δημιουργία ενός σύγχρονου αστικού πάρκου με πολλαπλές κοινωνικές χρήσεις στον υπόλοιπο χώρο του Ελληνικού

3. Την ανάπλαση περιοχών στο λεκανοπέδιο –και- με τη δημιουργία πολλών αστικών πάρκων αλλά με κεντρικό στόχο του σχεδίου τη δημιουργία ενός Μητροπολιτικού πάρκου στον Κηφισό, από τις εκβολές του έως τις πηγές του.

4. Στήριξη προγραμμάτων για ενιαίες λειτουργίες σε όλους αυτούς τους χώρους που θα αναφέρονται στον τουρισμό, την περιβαλλοντική εκπαίδευση και στην αναψυχή των κατοίκων.

5. Σε ολόκληρο το χώρο του σημερινού Ελληνικού και στις περιοχές ανάπλασης, θα εφαρμοστούν εκτεταμένα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων σε όλα τα επίπεδα, πρότυπες ρυθμίσεις σε θέματα κυκλοφοριακά, ποδηλατοδρόμων, πεζοδρομήσεων, και κοινωνικών λειτουργιών.

Τα οφέλη, ΚΑΙ τα οικονομικά, από αυτή την αναπτυξιακή λογική θα ήταν πολλαπλά και μόνιμα, ενώ η είσπραξη ενός ποσού, έστω και σημαντικού, θα ήταν άπαξ. Αφενός, θα τόνωνε ένα τομέα σε κρίση, τον κατασκευαστικό. Αφετέρου, θα προσέθετε υποδομές σε πολλές γειτονιές (θέσεις στάθμευσης, κοινωνικές λειτουργίες, καλύτερες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και υποδομές, κλπ), θα δημιουργούσε προϋποθέσεις παράτασης της παραμονής τουριστών στην Αθήνα και ασφαλώς θα άλλαζε τα δεδομένα του μικροκλίματος στο λεκανοπέδιο, θα έδινε ανάσα ζωής σε πολλές περιοχές και συνολικά στο λεκανοπέδιο, θα άλλαζε τα δεδομένα αναψυχής και άθλησης όλων των κατοίκων του.

*Δες και κείμενό μου, στο Δαίμονα της Οικολογίας, τ. 33, Ιανουάριος 2004

Δημοσιεύτηκε: Δαίμων της Οικολογίας, τ. 113, Μάρτιος 2011

** Μέλος της Π.Π.Ε. της ΔΗΜ.ΑΡ.