Δημόσιο Σύστημα Υγείας: Μια πρόταση για τον εκ βάθρων ανασχεδιασμό και τη ριζική του ανασυγκρότηση-αναδιοργάνωση.

Του Παναγιώτη Κουτσοπίνη*, 1.3.11

 …Το Δημόσιο Σύστημα Υγείας απέτυχε να προστατεύσει, να νοσηλεύσει και να θεραπεύσει τους πολίτες ως έπρεπε, επειδή ακριβώς δεν λειτούργησε ως δημόσιος χώρος, αλλά πρωτίστως και δυστυχώς ως χώρος εξασφάλισης των συμφερόντων μιας σημαντικής μερίδας των εργαζομένων σ’ αυτόν. Στην Ελλάδα απέτυχε το συγκεκριμένο Δημόσιο Σύστημα Υγείας, όπως δομήθηκε και λειτούργησε τα τελευταία 30 χρόνια…

Συνέντευξη του Ηλία Μόσιαλου, προέδρου της «επιτροπή Σοφών» για την Υγεία, στον Δημήτρη Καραγιώργο, για την εφημερίδα  Έθνος.(από αναδημοσίευση Πολιτική Επιθεώρηση 10/2/11)

Είναι βέβαιο ότι οι δαπάνες για την Υγεία στην χώρα, ανά κεφαλή, είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη ενώ το επίπεδο ποιότητας των υπηρεσιών είναι από τα χαμηλότερα. Μια σύγχρονη αδέσμευτη και προοδευτική πολιτική ελίτ πρέπει να επιδιώκει και διεκδικεί τον εκ βάθρων ανασχεδιασμό και τη ριζική ανασυγκρότηση-αναδιοργάνωση του Δημοσίου Συστήματος Υγείας της χώρας με έμφαση στη μέτρηση της ποιότητας και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών.

Βασική και απαράβατη αρχή του Δημοσίου Συστήματος Υγείας, την οποία πρέπει να  επιδιώκει η πολιτική ηγεσία, οφείλει να είναι η ίση και ανεμπόδιστη πρόσβαση για όλους τους κατοίκους της χώρας, με γνώμονα την κοινωνική ισότητα και σύμφωνα με τις συνταγματικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς επιταγές οι οποίες δεσμεύουν την χώρα.

Η γεωγραφική κατανομή όλων των μονάδων υγείας πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να είναι εύκολη και προσιτή η πρόσβαση στους πολίτες-χρήστες.

Σχεδιασμός και Χρηματοδότηση

Ο ανασχεδιασμός και η ανακατανομή των πόρων για την Υγεία, σύμφωνα με την πληθυσμιακή κατανομή των κατοίκων, σε επίπεδο διοικητικής περιφέρειας (Καλλικράτης) αποτελεί κυρίαρχη αναγκαιότητα για την δημιουργία ενός σύγχρονου και δημοκρατικού Δημοσίου Συστήματος Υγείας στην υπηρεσία του πολίτη.  .

Την κεντρική ευθύνη και την εποπτεία για την Υγεία να έχει το υπουργείο Υγείας, το οποίο παράγει και σχεδιάζει την μεσο-μακροπρόθεσμη γενική πολιτική για την υγεία και ελέγχει την εφαρμογή της από την κάθε Περιφέρεια.

Την ευθύνη για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση, τη διαχείριση, τη λειτουργία και τον έλεγχο των μονάδων Υγείας, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του υπουργείου Υγείας, έχει η Περιφέρεια η οποία και δημιουργεί προς τούτο ειδική υπηρεσία.

Είναι αυτονόητο ότι η Περιφέρεια έχει την ευθύνη πρόσληψης και μισθοδοσίας του αναγκαίου προσωπικού της λειτουργίας των μονάδων Υγείας.

Οι πόροι για την Υγεία διασφαλίζονται στην Περιφέρεια με αναλογικότητα, βασισμένη στο μέγεθος του μονίμου πληθυσμού της και είναι η ιδία για όλες τις περιφέρειες.

Για την παροχή υπηρεσιών σε μη μονίμους κατοίκους και επισκέπτες χρεώνεται η Περιφέρεια μόνιμης κατοικίας του χρήστη.

Διασφάλιση Ποιότητας

Εφαρμογή πλήρους συστήματος ελέγχου και αξιολόγησης των παρεχομένων υπηρεσιών, βαρύτητα περιστατικού, βαρύτητα ιατρικής πράξης, κ.λπ., με καθιερωμένα διεθνή πρότυπα, π.χ. Diagnosis-related group (DRG) , ALL PATIENT REFINED DRGS (APR-DRGS) κλπ

Διαγνωστικό πρωτόκολλο: Δημιουργία πρωτοκόλλων ιατρικών και εργαστηριακών εξετάσεων σύμφωνα με περίπτωση περιστατικού- αιτιολογία και διάγνωση.

Θεραπευτικό πρωτόκολλο: Δημιουργία λίστας φαρμακευτικής αγωγής για κάθε διάγνωση σε επίπεδο περιφέρειας, μονάδα υγείας και κλινική.

Ανώτατο Συμβούλιο Υγείας (ΑΣΥ)

Δημιουργία ειδικής κεντρικής ανεξάρτητης αρχής, το Ανώτατο Συμβούλιο Υγείας (ΑΣΥ), στο οποίο ανατίθεται η ευθύνη της Υγείας στη χώρα και η σύμφωνη «με την επιστήμη και την αποδεδειγμένη καλή πρακτική και εμπειρία» λειτουργία του Συστήματος Υγείας.

Υπηρεσία Εποπτείας: Σε ειδική υπηρεσία του ΑΣΥ ανατίθεται η εποπτεία των δεξιοτήτων και της εκπαίδευσης όλων των συναφών με την υγεία λειτουργημάτων/επαγγελμάτων και η ευθύνη του σχεδιασμού της κατάρτισης των προγραμμάτων εκπαίδευσης και ελέγχου.

Υπηρεσία υγειονομικής ασφάλειας: Σε ειδική υπηρεσία υγειονομικής ασφάλειας του ΑΣΥ ανατίθεται η διερεύνηση των αμελειών, ατυχημάτων και σφαλμάτων κατά την παροχή ιατρικών, παραϊατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών, καθώς και της μη καλής λειτουργίας της κάθε μονάδας Υγείας.

Υπηρεσία Νομιμοποίησης: Σε ειδική υπηρεσία νομιμοποίησης του ΑΣΥ ανατίθεται η νομιμοποίηση, παραχώρηση / ανάκληση, αδείας (legitimation), ο έλεγχος εξασκήσεως ιατρικού, παραϊατρικού και νοσηλευτικού επαγγέλματος, καθώς και η επιβολή διοικητικών ποινών. Έχει επίσης την αρμοδιότητα καθορισμού αποζημίωσης στους δικαιούχους χρήστες του συστήματος Υγείας και οι οποίοι έπεσαν θύμα αμελειών, ατυχημάτων και σφαλμάτων κατά την παροχή ιατρικών, παραϊατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών καθώς και της μη καλής λειτουργίας της κάθε μονάδας Υγείας.

Οι λειτουργοί Υγείας, οι οποίοι έχουν νομιμοποίηση από το Ανώτατο Συμβούλιο Υγείας, έχουν απρόσκοπτο δικαίωμα εξάσκησης του επαγγέλματος σε όλη την επικράτεια.

Οι κατά τόπους Ιατρικοί Σύλλογοι αποτελούν μόνο συνδικαλιστικό-επιμορφωτικό όργανο/ένωση ιατρών χωρίς άλλη αρμοδιότητα.

Ενιαίος Φορέας Υγείας και Βαθμίδες Υγείας στην Περιφέρεια:

Καταργούνται όλες οι προνομιακές, ειδικές σχέσεις, εργαζομένων ή ασφαλισμένων και εντάσσονται όλες οι Μονάδες Υγείας, οι οποίες χρηματοδοτούνται από πόρους του δημοσίου και ανεξάρτητα με τον φορέα υπαγωγής, και οι εργαζόμενοι σε αυτές, σε έναν Ενιαίο Φορέα Υγείας, στον οποίο έχουν πρόσβαση όλοι οι πολίτες.

Ο Ενιαίος Φορέας Υγείας συγκροτείται σε τέσσερα επίπεδα:

Πρωτοβάθμιο επίπεδο: με προσανατολισμό την παροχή και ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας φροντίδας, την πρόληψη και την συμμετοχή στην εκπαίδευση για την αναβάθμιση των γνώσεων υγείας των κατοίκων.

Σημείο αναφοράς το Πολυδύναμο Κέντρο Υγείας, κωμόπολης / πόλης με ωράριο λειτουργίας 08:00-16:00 κατά τις εργάσιμες μέρες, με όλες τις βασικές ειδικότητες και με δυνατότητα εργαστηριακών αναλύσεων, βασικών διαγνωστικών μεθόδων και πολυκλινικών μικροεπεμβάσεων.

Το Πολυδύναμο Κέντρο Υγείας έχει την ευθύνη επιστημονικής και λειτουργικής υποστήριξης των Αγροτικών Ιατρείων της περιοχής του.

Για πρόσβαση σε ανώτερο επίπεδο από το Πρωτοβάθμιο επίπεδο είναι υποχρεωτικό το παραπεμπτικό σημείωμα από το Πολυδύναμο Κέντρο Υγείας.

Δευτεροβάθμιο επίπεδο: Νοσοκομείο πόλης με όλες τις ειδικότητες και κλινικές και 24ωρη εφημερία των βασικών ειδικοτήτων.

Εργάσιμες 17:00-24:00 και αργίες 08:00-24:00 λειτουργεί στο χώρο Επειγόντων Περιστατικών του Νοσοκομείου Πρωτοβάθμιο Πολυδύναμο Κέντρο Υγείας με εφημερεύοντες από τα Πολυδύναμα Κέντρα Υγείας της ευρύτερης περιοχής/νομού.

Τριτοβάθμιο επίπεδο: Νοσοκομείο πρωτεύουσας νομού με όλες τις ειδικότητες και κλινικές και 24ωρη εφημερία όλων των ειδικοτήτων. Χρησιμοποιείται και για την απόκτηση ειδικότητας των ιατρών.

Τεταρτοβάθμιο επίπεδο: Νοσοκομείο Περιφέρειας, πανεπιστημιακού επιπέδου, με όλες τις εξειδικεύσεις και 24ωρη εφημερία. Χρησιμοποιείται και για την πανεπιστημιακή κλινική εκπαίδευση των φοιτητών ιατρικών σχολών και την απόκτηση ειδικότητας των ιατρών.

Μηχανογράφηση

Ως μία σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα οφείλουμε να προκρίνουμε την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και της επιστήμης για την εξοικονόμηση πόρων και για την καλύτερη εξυπηρέτηση των χρηστών υγείας.

Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση (προτίμηση δραστικής ουσίας και εντός της λίστας προτιμώμενων φαρμάκων), ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς και η προσωπική κάρτα υγείας με τον ιατρικό φάκελο στην μαγνητοταινία, είναι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση του πολίτη.

Οι Προμήθειες της Υγείας

Μείζον ζήτημα αποτελεί η αντιμετώπιση στην πράξη της σπατάλης και των εξωφρενικών δαπανών για προμήθειες υλικών και φαρμάκων.

Θεσμοθετείται η Αρχή Υγειονομικών Προμηθειών σε κάθε Περιφέρεια, η οποία έχει την ευθύνη της ορθότητας και διαφάνειας των προμηθειών μηχανημάτων, αναλωσίμων, ενθεμάτων και φαρμάκων.

Σε κάθε μονάδα υγείας δημιουργείται Υπηρεσία Σχεδιασμού και Διεκπεραίωσης Προμηθειών και Ανεφοδιασμού, η οποία έχει και την ευθύνη της καλής και απρόσκοπτης λειτουργίας της μονάδας σε ότι αφορά μηχανήματα, υλικά και φάρμακα.

Το Ανθρώπινο Δυναμικό στην Υγεία

Δεν είναι δυνατόν να θεμελιωθεί οποιαδήποτε δημόσια πολιτική υγείας, χωρίς μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων, που να αντιτίθενται σθεναρά και έμπρακτα στην τάση εκμαυλισμού και διαφθοράς που επικρατεί στο χώρο εδώ και δεκαετίες.

Σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού απαιτείται επαναφορά της αξιοκρατίας με διαφανή κριτήρια.

Η αξιολόγηση όλων των εργαζομένων του Δημοσίου Συστήματος Υγείας πρέπει να είναι θεμελιώδης και απαράβατος αρχή.

Η εισαγωγή διεθνώς καθιερωμένων συντελεστών παραγωγικότητας και ποιότητας ιατρικών και νοσηλευτικών υπηρεσιών διασφαλίζει την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών υγείας και την αποδοτικότητα των επενδυμένων πόρων και λειτουργικών δαπανών.

Η χρησιμοποίηση της τεχνολογίας της πληροφορικής σε συνδυασμό με το παραπάνω δημιουργεί προϋπόθεση αντικειμενικής αξιολόγησης του ανθρώπινου δυναμικού.

Σε κάθε Περιφέρεια δημιουργείται Υπηρεσία Ανθρωπίνων Πόρων Υγείας, η οποία έχει την ευθύνη, σε συνεργασία με ή με την ανάθεση/εξουσιοδότηση σε επίπεδο Μονάδας Υγείας, για την κατάλληλη επάνδρωση των Μονάδων Υγείας και τη λειτουργία τους σύμφωνα με τον νόμο και τις διατάξεις του κώδικα δεοντολογίας.

Σε κάθε λειτουργική θέση στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας και με την δημόσια προκήρυξη έχουν δικαίωμα όλοι οι νομιμοποιημένοι λειτουργοί υγείας, κάτοχοι της αδείας από την ειδική υπηρεσία νομιμοποίησης του ΑΣΥ (Ανώτατου Συμβουλίου Υγείας), χωρίς κανένα περιορισμό.

Η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα είναι δυνατή, σε περίπτωση, προσωρινής τοπικής, μη επάρκειας των υποδομών και της στελέχωσης του Δημοσίου Συστήματος Υγείας, με απαραίτητη την απόλυτη διαφύλαξη των συμφερόντων του Δημοσίου και την πλήρη εφαρμογή  του συστήματος ελέγχου και αξιολόγησης των παρεχομένων υπηρεσιών, βαρύτητα περιστατικού, βαρύτητα ιατρικής πράξης, κ.λπ., με καθιερωμένα διεθνή πρότυπα, π.χ. Diagnosis-related group (DRG) , ALL PATIENT REFINED DRGS (APR-DRGS)

Σε κάθε Μονάδα Υγείας δημιουργείται Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου για την αντιμετώπιση κάθε απόπειρας παραοικονομίας και συναλλαγής.

Υ.Γ. 1) Τα παραπάνω με κανένα τρόπο δεν φιλοδοξούν να αποτελέσουν την ολοκληρωμένη και τελική λύση στο πρόβλημα «Υγεία στην Ελλάδα». Είναι μια προσπάθεια συμμετοχής στον προβληματισμό και τον διάλογο για το μεγάλο αυτό θέμα, το οποίο για πολλές δεκαετίες ταλαιπωρεί την ελληνική κοινωνία, παρά τις τόσες μεταπολιτευτικές κυβερνητικές υποσχέσεις, τις κατά καιρούς εμβαλωματικές  λύσεις και τις ανούσιες τροποποιήσεις των εκάστοτε υπουργών Υγείας.

2) Η Δημοκρατική Αριστερά  έχει χρέος να κοιτάξει κατάματα την πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στο χώρο της Υγείας. Και οφείλει, επίσης, να αποδείξει ότι έχει την τόλμη που απαιτούν οι συνθήκες και να προτείνει πραγματικές, ριζοσπαστικές  λύσεις.

Χωρίς αυτή την τόλμη, το πρόβλημα της Υγείας δεν μπορεί να λυθεί.

Όλοι, πιστεύω, αντιλαμβανόμαστε ότι αν «δεν σπάσουμε αυγά» στο χώρο της Υγείας, «ομελέτα δεν γίνεται».

Αθήνα 28/2/11 

Παναγιώτης Κουτσοπίνης

drpkouts@otenet.gr

* Ο Παναγιώτης Κουτσοπίνης είναι Χειρουργός Γυναικολόγος-Μαιευτήρ, MD Πανεπιστημίου  Λούντ Σουηδίας, ΜΑ Αρχιάτρων Σουηδίας και Μέλος της Πανελλήνιας Πολιτικής Επιτροπής της ΔΗΜ.ΑΡ.