Πορτογαλία: Θέμα χρόνου η προσφυγή στον Μηχανισμό Στήριξης

 Της Κάκης Μπαλλή, Αυγή, 27.3.11

Επί μήνες όλοι έλεγαν ότι είναι ο επόμενος αδύναμος κρίκος, μετά την Ελλάδα και την Ιρλανδία, επί μήνες αντιστεκόταν με νύχια και με δόντια στις πιέσεις των αγορών, τώρα βυθίστηκε σε μείζονα πολιτική κρίση και το πιθανότερο είναι ότι οι αντιστάσεις της θα καταρρεύσουν. Το θέμα δεν είναι πλέον εάν, αλλά πότε θα ζητήσει η Πορτογαλία την ένταξή της στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης. Μετά τη δραματική συνεδρίαση της Βουλής της Λισσαβώνας, το βράδυ της Τετάρτης, μετά την καταψήφιση του τέταρτου μέσα σε ένα χρόνο πακέτου λιτότητας, που κατέθεσε η κυβέρνηση μειοψηφίας του σοσιαλιστή Ζοζέ Σόκρατες,

μετά την επακόλουθη παραίτησή του από την πρωθυπουργία, όλοι περιμένουν αφενός τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, αφετέρου να τείνει χείρα βοηθείας στις Βρυξέλλες - καθώς ήδη τα επιτόκια με τα οποία δανείζεται η χώρα είναι κάτι παραπάνω από τοκογλυφικά. Να σημειωθεί ότι από το 2009 η κυβέρνηση μειοψηφίας του Σόκρατες διέθετε στο πορτογαλικό Κοινοβούλιο μόλις 97 από τις συνολικά 230 έδρες - και 97 ήταν οι ψήφοι που πήρε στην κρίσιμη ψηφοφορία της Τετάρτης. Τα πρώτα τρία πακέτα λιτότητας είχαν περάσει με τη στήριξη των αντιπολιτευόμενων Σοσιαλδημοκρατών. Αυτή τη φορά, το σύνολο της αντιπολίτευσης, δεξιά κι αριστερή, καταψήφισε τα νέα μέτρα λιτότητας της κυβέρνησης που προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, πάγωμα των κατώτατων συντάξεων, καθώς και άλλες περικοπές κοινωνικών δαπανών.

«Η αντιπολίτευση δεν μπλόκαρε μόνον το πακέτο περικοπών, αλλά το σύνολο της χώρας», δήλωσε μετά την ήττα του στη Βουλή ο Σόκρατες, σε τηλεοπτικό του διάγγελμα προς τους Πορτογάλους, προσθέτοντας ότι η εξέλιξη αυτή θα έχει εξαιρετικά δυσάρεστες συνέπειες στον αγώνα της χώρας κατά της οικονομικής κρίσης, αλλά και στη διεθνή αξιοπιστία της χώρας. Όλους τους προηγούμενους μήνες ο Σόκρατες τόνιζε ότι δεν σκοπεύει σε καμία περίπτωση να ζητήσει εξωτερική βοήθεια, αλλά πως προτιμούσε να παραιτηθεί και να είναι εκ νέου υποψήφιος του κόμματός του στις επόμενες εκλογές.

Πάντως, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το πιθανότερο είναι ότι οι πρόωρες κάλπες θα βγάλουν απόλυτη πλειοψηφία για την κεντροδεξιά, η ηγεσία της οποίας επίσης έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι θα κάνει το παν για να αποφύγει την προσφυγή στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Στο δικό της «οπλοστάσιο» είναι ένα πρόγραμμα ευρύτατων ιδιωτικοποιήσεων, ακόμη και στους τομείς της Υγείας και της Παιδείας. Ωστόσο, ο χρόνος δουλεύει εναντίον τους, καθώς τον Απρίλιο η Πορτογαλία θα πρέπει και πάλι να βγει να δανειστεί δισεκατομμύρια, ενώ είναι μάλλον απίθανο να προκηρυχθούν οι εκλογές πριν από τα μέσα Μαΐου.

Αυτή τη στιγμή η Πορτογαλία τοποθετεί τα δεκαετή της ομόλογα με ένα επιτόκιο της τάξης του 7,9%, ποσοστό μεγαλύτερο από εκείνο το οποίο μόλις προ ολίγων μηνών είχε χαρακτηρίσει απαγορευτικό ο υπουργός Οικονομικών της χώρας.

Αυτό που μέχρι στιγμής δεν είναι γνωστό είναι εάν ο Σόκρατες, ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός, θα μπορούσε να αποφασίσει πριν από τις εκλογές την προσφυγή της Πορτογαλίας στον μηχανισμό - εννοείται, με τη στήριξη τόσο του Προέδρου της Δημοκρατίας Ανιμπαλ Καβάκο Σίλβα όσο και, τουλάχιστον, του ηγέτη της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης. Θεωρητικά, κανείς δεν θα θέλει να βάλει την υπογραφή του κάτω από μια τέτοια αίτηση, ωστόσο όλα μπορεί να ανατραπούν εάν η Πορτογαλία βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο της παύσης πληρωμών.

Ο πρώτος ξένος ηγέτης που σχολίασε επισήμως την πολιτική κρίση στην Πορτογαλία ήταν η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ, στις κυβερνητικές δηλώσεις που έκανε στη Βουλή πριν σπεύσει στην κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών. Να σημειωθεί ότι η Μέρκελ έχει την ίδια φήμη στην Πορτογαλία όπως και στην Ελλάδα, καθώς την κατηγορούν ότι με τη στάση της διευκολύνει τις πιέσεις των κερδοσκόπων. Εν πάση περιπτώσει η Μέρκελ εξέφρασε τη λύπη της για τις εξελίξεις στην Πορτογαλία: «Είναι λυπηρό ότι δεν ήταν εφικτή η κοινοβουλευτική πλειοψηφία», είπε χαρακτηριστικά, τονίζοντας ότι το πακέτο των μέτρων λιτότητας της κυβέρνησης Σόκρατες ήταν «σωστό και θαρραλέο». Αν και η εξέλιξη αυτή φέρνει τη χώρα ένα βήμα πιο κοντά στην ανάγκη λήψης εξωτερικού πακέτου διάσωσης, η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ φέρεται αποφασισμένη να πράξει ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψει την υπαγωγή και της Πορτογαλίας στον μηχανισμό διάσωσης των υπερχρεωμένων κρατών της Ευρωζώνης. Αντίθετα, αρκετοί άλλοι ηγέτες της Ευρωζώνης θα προτιμούσαν να μπει η Πορτογαλία στον μηχανισμό μια ώρα αρχύτερα, καθώς φοβούνται τις αναταράξεις που μπορεί να απειλήσουν τη σταθερότητα του ευρώ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, πάντως, εάν η Πορτογαλία κάνει το μεγάλο βήμα, θα χρειαστεί ένα «πακέτο» της τάξης των 80 δισεκατομμυρίων ευρώ.