Το επόμενο βήμα για την αιγυπτιακή αντιπολίτευση

Του Mohamed ElBaradei*/ The New York Times, Καθημερινή, 13.2.11

Οταν ήμουν νέος στο Κάιρο, ο μόνος τρόπος να εκφράσουμε τις πολιτικές μας απόψεις ήταν ψιθυριστά ή μόνο με απόλυτα έμπιστους φίλους. Ζούσαμε σε μία ατμόσφαιρα φόβου και καταπίεσης. Από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, ένιωθα οργή βλέποντας τη δυστυχία των Αιγυπτίων που αγωνίζονταν να σιτίσουν τις οικογένειές τους, να στεγάσουν τα παιδιά τους και να αποκτήσουν πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες. Είδα από πρώτο χέρι πώς η φτώχεια και η καταπίεση μπορούν να καταστρέψουν αξίες και να συνθλίψουν την αξιοπρέπεια και την ελπίδα στον άνθρωπο.

Μισό αιώνα αργότερα, οι πολιτικές ελευθερίες παραμένουν αυστηρά περιορισμένες στην Αίγυπτο. Η χώρα που φιλοξένησε τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, ο πολιτισμός της οποίας προώθησε σημαντικά τα μαθηματικά, την ιατρική και τις επιστήμες, έμεινε πίσω. Πάνω από 40% του λαού ζει με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα, σχεδόν 30% είναι αναλφάβητοι και η Αίγυπτος βρίσκεται στον κατάλογο των αποτυχημένων κρατών.

Στις τρεις δεκαετίες διακυβέρνησης του Χόσνι Μουμπάρακ, η αιγυπτιακή κοινωνία έζησε κάτω από δρακόντειο «νόμο έκτακτης ανάγκης», που στερεί ακόμη και θεμελιώδεις πολιτικές ελευθερίες, όπως το δικαίωμα της συνάθροισης και οδήγησε δεκάδες χιλιάδες διαφωνούντες στις φυλακές. Την ώρα που πολλά δυτικά καθεστώτα επαινούν το οργουελιανό αυτό καθεστώς ως «σταθερό», καθώς προσφέρει -μεταξύ άλλων διευκολύνσεων- και βολικό προορισμό για τις έκνομες μεταγωγές υπόπτων για τρομοκρατία, στην πραγματικότητα το οικοδόμημα μοιάζει περισσότερο με ωρολογιακή βόμβα και εκκολαπτήριο εξτρεμισμού.

Κάτι άλλαξε, όμως, τα τελευταία χρόνια στην αιγυπτιακή κοινωνία. Οι νέοι Αιγύπτιοι, χάρη στο παράθυρο στον κόσμο που αποτελεί το Διαδίκτυο, απέκτησαν σαφέστερη εικόνα, από ό,τι οι πρεσβύτεροί τους, των ελευθεριών και ευκαιριών που στερούνται. Ανακάλυψαν στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα έναν τρόπο αλληλεπίδρασης και ανταλλαγής απόψεων παρακάμπτοντας ψηφιακά τις απαγορεύσεις του καθεστώτος για τις συγκεντρώσεις φυσικών προσώπων.

Ο κόσμος έγινε μάρτυρας της γενναιότητας και της αποφασιστικότητάς τους τις τελευταίες εβδομάδες, ενώ η δημοκρατία δεν αποτέλεσε όψιμη επιδίωξή τους, καθώς οι βάσεις για την αλλαγή που θεωρούν αναπόφευκτη τέθηκαν εδώ και πολύ καιρό. Η τυνησιακή επανάσταση έδωσε το έναυσμα, στέλνοντας ισχυρό ψυχολογικό μήνυμα με περιεχόμενο: «Ναι, μπορούμε». Οι νέοι αυτοί ηγέτες είναι το μέλλον της Αιγύπτου. Το θάρρος και η αποφασιστικότητά τους με κάνουν να νιώθω ταπεινός.

Πολλοί, ιδιαίτερα στη Δύση, έχουν υιοθετήσει το μύθευμα του καθεστώτος Μουμπάρακ, που θέλει μία δημοκρατική Αίγυπτο να βουλιάζει στο χάος ή τον θρησκευτικό εξτρεμισμό, να υπαναχωρεί από την εύθραυστη ειρήνη της με το Ισραήλ και να γίνεται επιθετική με τη Δύση. Ο λαός της Αιγύπτου, όμως, που είναι οι μαντιλοφόρες γιαγιάδες πρόθυμες να μοιραστούν την πλατεία Ταχρίρ με τα τεθωρακισμένα του στρατού, οι ενθουσιώδεις νέοι που διακινδύνευσαν τις ζωές τους για την πρώτη γεύση αυτών των νέων ελευθεριών, δεν εξαπατώνται εύκολα.

Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δαπάνησαν δισεκατομμύρια δολάρια και αμέτρητες ζωές την τελευταία δεκαετία, διεξάγοντας πολέμους για την εδραίωση της δημοκρατίας στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Σήμερα που η νεολαία του Καΐρου, οπλισμένη μόνο με το Facebook και τη δύναμη των πεποιθήσεών της, προσέλκυσε εκατομμύρια λαού στους δρόμους για να απαιτήσουν μία πραγματική αιγυπτιακή δημοκρατία, θα ήταν αδιανόητο για τη Δύση να συνεχίσει να στηρίζει ένα καθεστώς που έχασε την εμπιστοσύνη των πολιτών του.

Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι μία ειρηνική και οργανωμένη μετάβαση εξουσίας, που θα διοχετεύσει την επαναστατική ορμή σε ουσιαστικά βήματα με στόχο την οικοδόμηση μιας νέας Αιγύπτου στηριγμένης στην ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Οι νέοι ηγέτες θα πρέπει να εγγυηθούν τα δικαιώματα όλων των Αιγυπτίων. Θα πρέπει να διαλύσουν τη σημερινή βουλή, που δεν είναι πια αντιπροσωπευτική του αιγυπτιακού λαού. Θα πρέπει επίσης να καταργήσουν το Σύνταγμα, που έχει καταστεί όργανο καταπίεσης και να το αντικαταστήσουν με προσωρινό συνταγματικό προσχέδιο, τριμελές προεδρικό συμβούλιο και υπηρεσιακή κυβέρνηση εθνικής ενότητας.

Το προεδρικό συμβούλιο θα πρέπει να περιλαμβάνει εκπρόσωπο του στρατού, που θα εγγυάται τη σταθερότητα κατά τη διάρκεια της κρίσιμης μεταβατικής περιόδου.

Αποστολή του προεδρικού συμβουλίου και της υπηρεσιακής κυβέρνησης θα είναι να θέσουν σε λειτουργία τις διαδικασίες που θα καταστήσουν την αιγυπτιακή κοινωνία δίκαιη και δημοκρατική. Αυτό περιλαμβάνει την εκπόνηση δημοκρατικού Συντάγματος, που θα τεθεί σε δημοψήφισμα και την προετοιμασία ελεύθερων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών που θα πραγματοποιηθούν μέσα σε ένα χρόνο.

Βρισκόμαστε στην αυγή μιας νέας Αιγύπτου. Μία δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία, που θα αποτελέσει ανάχωμα σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και αντάξιο εταίρο της διεθνούς κοινότητας. Η αναγέννηση της Αιγύπτου αποτελεί την ελπίδα νέας εποχής, στην οποία οι αραβικές κοινωνίες, ο μουσουλμανικός πολιτισμός και η Μέση Ανατολή δεν θα αντιμετωπίζονται πια ως αίτια πολέμων και κοιτίδες εξτρεμισμού, αλλά ως κινητήριες δυνάμεις πολιτισμού και επιστημονικής γνώσης.

Δεν έχουμε τίποτα να φοβηθούμε, παρά τη σκιά του αυταρχικού μας παρελθόντος.

* Ο Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ Ειρήνης το 2005 ως διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας.