Η κατάληψη ως ατοµισµός

 Του Δημήτρη Φύσσα, Athens Voice, 10.2.11

Στη βάση της η λογική είναι η ίδια: η υποτίµηση/ περιφρόνηση/ υποβάθµιση του δηµόσιου χώρου, µε οποιοδήποτε δεξιό ή αριστερό πρόσχηµα, είτε ατοµιστικά είτε «συλλογικά». Η λογική είναι ίδια: βία και ατοµισµός. «Εµείς είµαστε οι καλοί, οι άλλοι είναι οι κακοί». «Έχω το δικαίωµα να…»

Tη στιγµή που γράφω, γιατροί του ΙΚΑ έχουν καταλάβει χώρους του Υπουργείου Υγείας, ενώ οι αγρότες «ζεσταίνουν τις µηχανές» των τρακτέρ (κατά τη χιλιοµασηµένη δηµοσιογραφική έκφραση) για να καταλάβουν –τι άλλο;– τους δρόµους. Τους δρόµους επίσης καταλαµβάνουν κάθε τόσο πολλοί και διάφοροι διαδηλωτές, και συνήθως τόσο πιο εύκολα, όσο λιγότεροι είναι: αρνούνται να διαδηλώσουν στο πεζοδρόµιο, πρέπει οπωσδήποτε να κλείσουν την κυκλοφορία. Προχτές, αλλοδαποί εργάτες προερχόµενοι από την Κρήτη είχαν καταλάβει τη Νοµική. Αντιπροχτές, οι µηχανικοί είχαν καταλάβει τις Πολεοδοµίες. Λίγον καρό πριν, το ΠΑΜΕ είχε καταλάβει το Υπουργείο Εργασίας, την Ακρόπολη, τους ντόκους στο λιµάνι του Πειραιά και δεν θυµάµαι τι άλλο. Νωρίτερα, καταλαµβάνονταν και θέατρα (βλέπε Λυρική).

Αρχαιοφύλακες κλείνουν αρχαιολογικούς χώρους και µουσεία, οδηγοί καταλαµβάνουν αµαξοστάσια και πάει λέγοντας. Στα δε σχολεία και πανεπιστήµια η κατάληψη λογαριάζεται σαν κανονική και φυσιολογική διαδικασία, συµπεριλαµβανοµένης της κατάληψης πρυτανικού γραφείου ή εκλογικού κέντρου (µε σκοπό τον εκβιασµό ή τη µαταίωση εκλογών).  

Τους δηµόσιους χώρους δεν τους καταλαµβάνουν µόνο φοιτητές, αριστεροί, συνδικαλιστές ή αλλοδαποί. Τους κλείνουν και ακροδεξιοί, όπως δείχνει η παιδική χαρά του Αγ. Παντελεήµονα και η «καθαρισµένη» πλατεία Αττικής. Τους καταλαµβάνουν και εκκλησίες, που µε κάγκελα τεχνηέντως κλείνουν και επεκτείνουν συνεχώς τους περιβόλους τους και τους χώρους πίσω από το «ιερό» τους (µεταξύ άλλων, και για πάρκινγκ των παπάδων). Τους δε συνοικιακούς δρόµους, ειδικά, τους κλείνουν «νοµίµως» οι λαϊκές, αντί αυτές να γίνονται σε ειδικούς χώρους ή σε πλατείες (όπως έχω δει π.χ. στη Σπάρτη ή στο εξαιρετικά πυκνοκατοικηµένο Άµστερνταµ).

Αλλά και το ίδιο το κράτος δεν πάει πίσω. Από τη µία, η αστυνοµία αποκλείει το βράδυ τη Θήρας ή την Καλλιδροµίου (λόγω αστυνοµικών τµηµάτων), την Ηρώδου Αττικού (λόγω Προεδρικού Μεγάρου) και διάφορους κεντρικούς  δρόµους για να περάσουν ξένοι επίσηµοι (ελπίζω όχι και ηµεδαποί). Από την άλλη, όταν πρόκειται να γίνουν µεγάλα έργα σε κάποιο δρόµο, το κλείσιµό τους προηγείται σαδιστικότατα της έναρξης των έργων µέχρι και µήνες, ενώ η επαναλειτουργία τους καθυστερεί και παραµένουν πολλές φορές κλειστοί µε µπάζα κ.λπ. 

Βεβαίως, ο Έλληνας ιδιώτης είναι και παραµένει ο κύριος καταληψίας του ελεύθερου χώρου. Επέκταση χωραφιών, χτίσιµο νυχτερινών κέντρων/ επέκταση µοναστηριών/ µπάζωµα ακτών, οικοδόµηση αυθαίρετων εργοστασίων ή τµηµάτων τους (βλέπε «Ρικοµέξ») ή κατοικιών, κάψιµο δασών για βοσκοτόπια και –ιδίως– ανέγερση (εξοχικών ή µόνιµων) κατοικιών/ κίνηση ή παρκάρισµα τροχοφόρων στο πεζοδρόµιο, τον πεζόδροµο ή την αναπηρική ράµπα. Φτάνουν αυτά ή θέλετε κι άλλα;

Αντιλαµβάνοµαι τον αντίλογο: Άλλο οι απεργοί που κλείνουν ένα δρόµο, άλλο ο µαγαζάτορας που φτιάνει ένα αυθαίρετο νυχτερινό κέντρο στην παραλία. Άλλο οι φοιτητές που καταλαµβάνουν το γραφείο της πρυτανείας, άλλο οι έµποροι αγροτικών προϊόντων που το µεσηµέρι εγκαταλείπουν το δρόµο ξεστήνοντας τους πάγκους κι αφήνοντάς τον σε άθλια κατάσταση. Άλλο το µηχανάκι που περνάει από τον πεζόδροµο, άλλο η κατάληψη της Ακρόπολης: η κατάληψη είναι «πολιτική πράξη».  

Αµ δε, που είναι άλλο. Στη βάση της η λογική είναι η ίδια: η υποτίµηση/ περιφρόνηση/ υποβάθµιση του δηµόσιου χώρου, µε οποιοδήποτε δεξιό ή αριστερό πρόσχηµα, είτε ατοµιστικά είτε «συλλογικά». Η λογική είναι ίδια: βία και ατοµισµός. «Εµείς είµαστε οι καλοί, οι άλλοι είναι οι κακοί». «Έχω το δικαίωµα να…» Όµως οι διαδηλωτές θα έπρεπε να κατεβαίνουν στο δρόµο µόνο αν ήταν τόσο πολλοί, ώστε να µη χωράνε στα πεζοδρόµια. Οι λαϊκές θα έπρεπε να γίνονται εξαρχής σε πλατείες. Οι δε σχολές, σχολεία, αρχαιολογικοί χώροι, υπουργεία κ.λπ. δεν θα έπρεπε να καταλαµβάνονται σε καµιά περίπτωση. Γιατί έτσι, στο όνοµα µιας δήθεν συλλογικότητας, οι Έλληνες αυθαιρετούν σε βάρος του κοινωνικού. Για να µη µιλήσω για το πόσο εγκληµατικό είναι το «δηµοκρατικό» πέρασµα - κατάληψη του τροχοφόρου στον πεζόδροµο, επειδή «όλοι το κάνουν». Κι ούτε βλέπω καµιά διαφορά στη βία που ασκεί η «Χρυσή Αυγή» αφήνοντας να περνάνε στην παιδική χαρά µόνον παιδιά της αρεσκείας της, από τη βία που ασκεί το ΠΑΜΕ αφήνοντας στο λιµάνι ή στο υπουργείο µόνο ενήλικους της αρεσκείας του.                  

Οι δηµόσιοι χώροι, στεγασµένοι και υπαίθριοι, αστικοί και δασικοί, χρειάζεται να µένουν ανοιχτοί, κοινωνικοί και λειτουργούντες. Με κανένα πρόσχηµα δεν δικαιολογείται ο βιασµός του κοινόχρηστου χώρου (εξαιρώ τις καταλήψεις κλειστών/ εγκαταλειµµένων/ άχρηστων σπιτιών στις πόλεις, που κι αυτές πρέπει αµέσως να διακόπτονται, αν εµφανιστεί ο ιδιοκτήτης). Οι χώροι αυτοί δεν ανήκουν στα κόµµατα, στους συνδικαλιστές, στις οργανώσεις, στους παπάδες, στους διαδηλωτές, στην αστυνοµία, στις λαϊκές, στους γιωταχήδες. Ανήκουν στην κοινωνία, δηλαδή σε όλους µας ταυτόχρονα, και όχι στον καθένα ιδιωτικά. Κάθε τέτοια κατάληψη και κάθε τέτοιο κλείσιµο παρεµποδίζει τη λειτουργία της πόλης/ κοινωνίας και επιβαρύνει τη ζωή όλων µας. Και δεν µπορώ ούτε να διαχωρίσω «καλή» αριστερή καταληψιακή βία από «κακιά» δεξιά βία, ούτε να υιοθετήσω τη συγκαταβατική - µοιρολατρική στάση τού «τίποτα δε γίνεται».

Αν υπάρχουν νόµοι, ας εφαρµοστούν κάποτε. Αν δεν υπάρχουν, ας ψηφιστούν (παράδειγµα: «κανένα δηµόσιο κτίριο δεν καταλαµβάνεται ποτέ και πουθενά»). Να αδιαφορούµε άλλο δεν πρέπει, συγκατάβαση άλλη δεν πρέπει να δείχνουµε. ∆ιαφορετικά σε λίγο θ’ αρχίσουν να καταλαµβάνονται και οι τελευταίοι µη κατειληµµένοι χώροι: τα νηπιαγωγεία, τα µπιλιαρδάδικα και οι τράπεζες σπέρµατος. 

Y.Γ. Την ώρα που έστελνα το κείµενο, συνδικαλιστές του ΟΤΕ κατέλαβαν το γραφείο του διευθύνοντος συµβούλου του Οργανισµού.