H αφύπνιση του αραβικού λαού

Tου μαροκινού συγγραφέα και ποιητή Αμπντελάχ Ταϊα που από το 1998 ζει αυτοεξόριστος στο Παρίσι (Le Monde, 18.1.2011). Μετάφραση: Νατάσσα Φουντουλάκη , Αυγή, 30.1.11

 Η επανάσταση που ζει αυτή τη στιγμή η Τυνησία είναι ένα αναπάντεχο θαύμα, και τις ταραχές στην Αλγερία πρέπει να τις πάρουμε στα σοβαρά. Εδώ και πολύ καιρό λέμε ότι ο αραβικός λαός είναι τελείως αποχαυνωμένος, υποταγμένος και ανίκανος να φωνάξει. Λέμε ότι η εξουσία, σε όλες σχεδόν τις αραβικές χώρες, έχει καταφέρει να φιμώσει κάθε αντιφρονούν πολιτικό κίνημα. Η αριστερά σχεδόν δεν υπάρχει πια. Το πολιτικό, ιδεολογικό και πνευματικό κενό εγκαταστάθηκε και διατηρήθηκε ευρύτατα ως ο μοναδικός χώρος δράσης για τους πολίτες. Όλα αυτά είναι χωρίς καμία αμφιβολία αληθινά. Όλα αυτά συνοψίζουν αρκετά καλά την περιφρόνηση με την οποία αντιμετώπισαν οι κυβερνώντες του τον αραβικό λαό τις τελευταίες πέντε δεκαετίες.

Έγιναν τα πάντα ώστε ο Άραβας να μην μορφώνεται, να μην σκέφτεται, να μην αισθάνεται ότι τον αφορούν η χώρα που ζει, τα προβλήματα της κοινωνίας μέσα στην οποία εξελίσσεται. Το χειρότερο από όλα: αναγκάστηκε να στραφεί σε μια πολύ ριζοσπαστική και σκοταδιστική θεώρηση του Ισλάμ. Όλοι έχουν ανάγκη να βρουν ένα νόημα στη ζωή τους. Για μερικούς Άραβες, το Ισλάμ ήταν η μοναδική διαθέσιμη οδός. Για τον απλό λόγο ότι δεν υπήρχαν άλλες. […]

Η ρήξη ανάμεσα στον αραβικό λαό και τους κυβερνώντες του είναι απολύτως πραγματική. Οι πλούσιοι, συνδεδεμένοι στενά με την εξουσία, συνεχίζουν να συμπεριφέρονται σαν να ζούσαν αλλού, σίγουρα στην Ελβετία, εκεί όπου έχουν τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους με τα λεφτά που ανενδοίαστα έκλεψαν. Ο πολιτισμός, που θα μπορούσε να προσδώσει κάποιο νόημα στην ύπαρξη, αποτέλεσε και αυτός μονοπώλιο όσων είχαν τα μέσα. Και ποιος πολιτισμός έμεινε για εμάς, τους φτωχούς; Αυτός που δεν έχει κανένα ενδιαφέρον:  το φολκλόρ.

Ακόμη και οι άραβες διανοούμενοι κατέληξαν να εγκαταλείψουν αυτόν τον λαό. Εκτός από μερικούς θαρραλέους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελάχιστοι είναι εκείνοι που έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου, που εργάστηκαν μέσα στον κόσμο, και όχι σε μια άλλη σφαίρα, σε έναν άλλον πλανήτη. Είναι λυπηρό να το λέμε: ακόμη και σήμερα, οι διανοούμενοι αντιμετωπίζουν τους συμπολίτες τους με περιφρόνηση, προτιμούν να μιλούν για τον Μαρσέλ Προυστ, τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ, τη Σιμόν ντε Μπωβουάρ και τον Αλμπέρ Καμύ, παρά να βοηθήσουν τους Άραβες να αλλάξουν τη θεώρηση του εαυτού τους, να τους βοηθήσουν να επανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους, να ορθώσουν το ανάστημά τους. Να ορθώσουν το ανάστημά τους και να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Να αντιδράσουν. Να φωνάξουν.

Όσα συμβαίνουν σήμερα στην Τυνησία και την Αλγερία πρέπει να τοποθετηθούν σε αυτό το πλαίσιο. Ο λαός που εκφράζεται σήμερα, που αψηφά τις απαγορεύσεις, που απλώς δεν αντέχει άλλο, προέρχεται κυρίως από αυτό το κενό στο οποίο σκοπίμως τον είχαν καθηλώσει. Εάν σήμερα φωνάζει, εάν επιτέλους διαμαρτύρεται, εάν τολμάει να αμφισβητήσει την εξουσία και τους πλούσιους, εάν με θάρρος κατεβαίνει στον δρόμο, είναι γιατί πια δεν έχει τίποτε να χάσει. Ο θάνατος και η εξουσία δεν τον φοβίζουν πλέον. Αυτός ο Άραβας, που τον εμπόδισαν να ζήσει, που δεν σταμάτησαν να τον εξευτελίζουν, ορθώνεται, εκεί, τώρα, μπροστά στα μάτια μας. Ήταν νεκρός. Σαν από θαύμα, αναστήθηκε. Το να εκφράσουν οι διανοούμενοι την αλληλεγγύη τους σε αυτόν τον Άραβα είναι το λιγότερο που μπορούν να κάνουν. Έχουν καθήκον να τον υποστηρίξουν με δυο ειλικρινή λόγια. Αυτός ο Άραβας που βρίσκεται στο δρόμο, που δεν ζει αποκλειστικά στην Τυνησία και στην Αλγερία, μιλά για εμάς. Μας μιλά.

Αγάπη για τον αραβικό κόσμο σημαίνει πρώτα από όλα αγάπη για τον λαό του, να προσδοκάς για αυτόν την ίδια δημοκρατία, την ίδια εκτίμηση. Σημαίνει να σταματήσεις να λες συγκαταβατικά: οι Άραβες δεν είναι σαν εμάς, ζουν σε έναν άλλον αιώνα!

Ο αραβικός λαός είχε ξεχαστεί μεταξύ μιας Δύσης που βρίσκεται σε κατάσταση μανίας με τους ισλαμιστές και των ισλαμιστών που έχουν γίνει ειδήμονες στη διεθνή επικοινωνία. Σήμερα, επανέρχεται. Προσπαθεί να πάρει το λόγο. Του προσάπτουμε ότι είναι ανοργάνωτος, σε κατάσταση αναρχίας; Η εξέγερση δεν έχει ανάγκη από συμβούλους επικοινωνίας. Η εξέγερση έχει σκοπό να ανταποδώσει τη βία μέσα στην οποία ήταν αναγκασμένος να ζει αυτός ο κόσμος και να σιγοκαίγεται. Η εξέγερση χρειάζεται έναν ηγέτη. Θα αργήσει να εμφανιστεί, ωστόσο θα εμφανιστεί, είμαι σίγουρος. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να είναι ο Αιγύπτιος δικηγόρος, αντικαθεστωτικός Ayman Nour. […]

Είναι καιρός να σκεφτούμε του Άραβες αλλιώς. Είναι καιρός να σταματήσουμε να τους θεωρούμε όλους επικίνδυνους ισλαμιστές, ή να τους βλέπουμε ως ευγενικές υπάρξεις, φιλόξενες, που μας χαμογελούν συνεχώς όταν κάνουμε μαζικό τουρισμό στην όμορφη χώρα τους. Είναι καιρός να σταματήσουμε να εθελοτυφλούμε. Οι Άραβες, όπως όλοι οι λαοί, έχουν ανάγκη από ελευθερία. […]

Μετά από την εντυπωσιακή εξέγερση του ιρανικού λαού το 2009, τα κινήματα που διαπερνούν τώρα τον αραβικό κόσμο μου φαίνονται ως ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά και πνευματικά γεγονότα των πέντε τελευταίων ετών. Κάτι κινείται εκεί κάτω. Μια συνείδηση βρίσκεται σε διαδικασία αναγέννησης. Μια ύπαρξη αφυπνίζεται. Αναζητά μια καινούργια κατεύθυνση. Η πάλη αποκτά εκ νέου νόημα. Ένα ζωτικό νόημα. Δεν έχουμε δικαίωμα να γυρίσουμε την πλάτη σε αυτή την κραυγή, να παραστήσουμε για μια ακόμη φορά τους κυνικούς. Η επανάσταση στον αραβικό κόσμο έχει ξεκινήσει, ήδη εδώ και μερικά χρόνια. Κάποιοι το αντιλαμβάνονται μόλις τώρα. Ο αραβικός λαός αφυπνίζεται όλο και περισσότερο. Ας του συμπαρασταθούμε. Ας μιλήσουμε μαζί του. Κυρίως μαζί του.