Τα σενάρια για το χρέος με φόντο την αναδιάρθρωση

Tvxs

Θεωρούνταν ασκήσεις επί χάρτου. Σήμερα οδεύουν σε μεγάλο βαθμό προς υλοποίηση. Πρόκειται για μεθόδους διαχείρισης του ελληνικού δημοσιονομικού προβλήματος, με χαρακτηριστικά ρύθμισης -αν όχι αναδιάρθρωσης- των χρεών. Το τραπέζι έχει στρωθεί και περιμένει την Ελλάδα και τους πιστωτές της, ανάμεσα στους οποίους και οι Ευρωπαίοι εταίροι της.

Όροι όπως «επιμήκυνση αποπληρωμής», «επαναγορά ομολόγων», «κούρεμα χρέους» ή «ευρωομόλογο» κατέχουν πλέον περίοπτη θέση στο καθημερινό λεξιλόγιο της χώρας. Ακολουθούν οι πιο συζητημένες εκδοχές εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους:

1.Επιμήκυνση αποπληρωμής του ελληνικού δημόσιου χρέους. Είτε μερική (μόνο των 110 δις που αποτελούν το δάνειο από ΕΕ και ΔΝΤ), είτε συνολική (των περίπου 330 δις ευρώ που αντιστοιχούν σε ολόκληρο το χρέος της χώρας).
Η επιμήκυνση μπορεί να συνοδευτεί από την ταυτόχρονη αποκλιμάκωση του επιτοκίου δανεισμού, κάτι που αφορά μόνο το δάνειο των 110 δις ευρώ, καθώς το επιτόκιο των ελληνικών ομολόγων διαμορφώνεται από τις αγορές (σημειώνεται ότι το επιτόκιο με το οποίο δανείστηκε η Ελλάδα από την ΕΕ είναι λίγο πάνω από το 5% και από το ΔΝΤ περίπου στο 3%).

Στην περίπτωση της επιμήκυνσης, οι κάτοχοι των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου δεν χάνουν χρήματα. Απλώς καθυστερεί η αποπληρωμή τους. Αν η επιμήκυνση εφαρμοστεί στο χρέος π.χ. προς τις τράπεζες, ενδέχεται να αυξηθεί το επιτόκιο, γεγονός που σημαίνει ότι οι πιστωτές θα έχουν και επιπλέον οικονομικό όφελος. Αν πάλι, δεν αυξηθεί το επιτόκιο, εκείνοι θα έχουν μια μικρή απώλεια στην απόδοση της επένδυσης.

2.Ενίσχυση του EFSF και επαναγορά των ελληνικών ομολόγων.
Μετά από μία γενναία χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, η Ελλάδα θα μπορούσε να δανειστεί και τα 330 δις ευρώ που αποτελούν το χρέος της από τους Ευρωπαίους εταίρους της, για παράδειγμα με επιτόκιο 3%. Στη συνέχεια μπορεί να αγοράσει τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου από τους κατόχους τους, πλέον, σε χαμηλότερη τιμή από αυτή με την οποία τους τα πούλησε αρχικά, καθώς έχουν χάσει την αξία τους. Σε αυτή την περίπτωση, η Ελλάδα θα έχει ξεχρεώσει τους σημερινούς πιστωτές της και θα οφείλει μόνο στο ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, με χαμηλότερο επιτόκιο και με επιμηκυμένη περίοδο αποπληρωμής.
Επισημαίνονται οι εξής παράμετροι:
-Προϋπόθεση για να βγει απόλυτα κερδισμένη η ελληνική οικονομία από την επαναγορά των ομολόγων είναι να κρατηθούν χαμηλά οι τιμές τους ακόμη και μετά την είδηση: «η Ελλάδα πλέον έχει λεφτά» από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Είναι, δηλαδή, ορατό το ενδεχόμενο να μην είναι τόσο μεγάλο το οικονομικό όφελος εξαιτίας μιας εσπευσμένης ανόδου της τιμής των ομολόγων.
-Στην προοπτική ενίσχυσης του EFSF αντιδρά δεόντως η Γερμανία, η οποία άλλωστε ως η ισχυρότερη χώρα της Ευρωζώνης καλείται να πρωτοστατήσει στη χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού μηχανισμού. Προς το παρόν, δεν βάζει το «χέρι στην τσέπη».

3.«Κούρεμα» του χρέους.
Η Ελλάδα ανακοινώνει στους πιστωτές ότι αδυνατεί να εκπληρώσει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις της και τους καλεί σε διαπραγμάτευση για νέους όρους επί της αποπληρωμής του χρέους. Ουσιαστικά, ανακοινώνει στους κατόχους ελληνικών ομολόγων ότι θα χάσουν χρήματα. Σίγουρα, η χώρα βγαίνει κερδισμένη καθώς επιβάλλει έκπτωση στο χρέος της.
Ωστόσο, αυτό για το οποίο ανησυχούν όσοι «ξορκίζουν» τη συγκεκριμένη επιλογή είναι ότι οι αγορές δεν θα δανείσουν ξανά τη χώρα ή αν το κάνουν αυτό θα συνοδεύεται από επιτόκια ίσως και υψηλότερα του 10%, καθώς αφενός θα έχει κλονιστεί συθέμελα η εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία, αφετέρου οι πιστωτές θα προσπαθήσουν «να βγάλουν τα σπασμένα» από τις απώλειες που προηγήθηκαν. Ζητούμενο θα αποτελούν και οι επιπτώσεις στις διεθνείς πολιτικές σχέσεις της χώρας.
Αντίθετα, οι υπέρμαχοι του «κουρέματος» επικαλούνται παραδείγματα κατά τα οποία οι χώρες που προχώρησαν σε κάτι αντίστοιχο υπέστησαν μόνο προσωρινά τις όποιες επιπτώσεις. Παράλληλα, αξιώνουν τον προηγούμενο έλεγχο στο σύνολο του ελληνικού δημόσιου χρέους, με την έννοια ότι ένα μέρος του έχει «φορτωθεί» μέσω άδικων και παράτυπων πρακτικών στο ελληνικό δημόσιο, και κατ’ επέκταση στους Έλληνες πολίτες.

Όσον αφορά στο ευρωομόλογο, αυτό κατά βάση αποτελεί έναν τρόπο ενίσχυσης του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης. Πρόκειται για την έκδοση κοινού ομολόγου από τις ευρωπαϊκές χώρες, με τη συμμετοχή και των ισχυρών η οποία θα διασφαλίζει ένα χαμηλό επιτόκιο δανεισμού από οικονομίες εκτός της Ευρώπης. Για παράδειγμα, η ΕΕ θα δανείζεται με 2,5% από την Κίνα, για να δανείσει με 3,5% στην Ελλάδα.
Ωστόσο, και αυτή η περίπτωση συναντά τη γερμανική αντίδραση. Πιστή οπαδός της δημοσιονομικής πειθαρχίας, η καγκελαρία δεν διατίθεται να «καλομάθει» τους αδύναμους κρίκους της Ευρωζώνης, υπό το πρίσμα ότι οι Γερμανοί καταβάλλουν θυσίες προκειμένου να είναι συνεπείς στο Σύμφωνο Σταθερότητας και υποδειγματικοί ως προς την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας τους. Εκτιμά ότι θα έστελνε λάθος μήνυμα σε εσωτερικό και εξωτερικό, στην περίπτωση κατά την οποία άπλωνε «χέρι βοηθείας», αν όχι σωτηρίας, στα «κακά παιδιά» της ζώνης του Ευρώ, χωρίς ανταλλάγματα στο επίπεδο του δημοσιονομικού δογματισμού.

Σε αυτό το σημείο, άλλωστε, έγκειται η ανησυχία όσων επιχειρούν να αποτρέψουν μία αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους «αλά Βερολίνο». Ειδικότερα, εκφράζεται η πεποίθηση πως οποιαδήποτε διευκόλυνση από την πλευρά της Γερμανίας και της ΕΕ απέναντι στην Ελλάδα θα συνοδευτεί από επιπλέον επαχθή οικονομικά μέτρα. Για πολλούς, αυτά θα φτάνουν ακόμη και στο επίπεδο της δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων στρατηγικής σημασίας της χώρας, κάτι που φέρεται να προβλέπει ο μηχανισμός του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην περίπτωση της «μακροπρόθεσμης ταμειακής διευκόλυνσης».

Παραδοχές γύρω από τη διαπίστωση ότι «το ελληνικό χρέος δεν είναι διαχειρίσιμο» διαδέχονται η μία την άλλη. Ζητούμενο αποτελούν οι όροι οι οποίοι θα διέπουν την κρίσιμη συμφωνία. Όλα αυτά, όμως, δεν είναι τίποτα μπροστά στη μεγάλη πρόκληση, η οποία ξεπερνά κατά πολύ την εξυπηρέτηση των οποιωνδήποτε χρεών: τι μέλλει γενέσθαι με την παραγωγή, την ανάπτυξη και τη δίκαιη διανομή του πλούτου.