Η αλλαγή στο πανεπιστήμιο

Λεωνίδας Λουλούδης, Χρειάζονται άλλες αλλαγές,  Τα Νέα, 20.12.2010

Κίμων Χατζημπίρος, Συστήματα αυτοσυντηρούμενα,  Τα Νέα, 20.12.2010

Το δημόσιο πανεπιστήμιο μετεωρίζεται επικίνδυνα μεταξύ θεσμικών αγκυλώσεων και απραγματοποίητων δυνατοτήτων. Απαιτούνται αλλαγές αλλά όχι αυτές που προτείνει το υπουργείο Παιδείας. Η θέση μου δεν έχει καμία σχέση με εκείνες του αριστερού μηδενισμού ή της καθηγητικής αυταρέσκειας. Ομως, απαιτούνται, σήμερα παρά ποτέ, «κτηνώδης» λογική και ρεαλισμός. Επελέγη η απογείωση της «κάθετης» ρήξης με το παρελθόν.

Ξεκινάω από το αρχικό κείμενο διαβούλευσης, το οποίο ήθελε να είναι ρηξικέλευθο αλλά ήταν παρορμητικό και ασαφές, εγείροντας προφανή ζητήματα συνταγματικότητας και ενισχύοντας την εντύπωση αποφυγής κάθε προβλεπόμενου πολιτικού κόστους. Κουβέντα για τη μείωση της φοιτητικής συμμετοχής στη διοίκηση και στην εκλογή πρύτανη, το άσυλο και άλλες ελληνικές «ιδιαιτερότητες».

Οταν αυτά επισημάνθηκαν, και όχι μόνο κακοπροαίρετα, η πολιτική του υπουργείου υποχώρησε ατάκτως σε άνευρες και αμήχανες προσαρμογές. Περιορίζομαι, λόγω οικονομίας, μόνο στον πυρήνα της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης, τη σύσταση Συμβουλίου Διοίκησης. Ποια ήταν η λογική της αρχικής πρότασης; Να υπάρξει θεσμικό αντίβαρο στην εξουσία της Συγκλήτου. Μετά την υποχώρηση, στο «ολιγοπρόσωπο» Συμβούλιο θα μετέχουν, αορίστως, εκτός από «ακαδημαϊκά μέλη» και «καταξιωμένες» στην κοινωνία προσωπικότητες. Το ξήλωμα, δηλαδή, της λογικής του θεσμικού αντίβαρου εν εξελίξει. Διότι εκκρεμούν αδυσώπητα διλήμματα για το Συμβούλιο Διοίκησης. Ποια η αναλογία ακαδημαϊκών και καταξιωμένων μελών; Επιλέγουν και διορίζουν τα πρώτα τα δεύτερα; Θα έχει αποφασιστικό ή γνωμοδοτικό ρόλο;

Για τους μη επαΐοντες, υπενθυμίζω ότι οι όποιες απαντήσεις τελούν υπό το άγρυπνο βλέμμα του ακλόνητου άρθρου 16 περί «αυτοδιοίκησης», μετά την κωλοτούμπα της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης στην τελευταία Αναθεωρητική Βουλή, και, ας μην ξεχνιόμαστε, της ΠΑΣΠ και των άλλων παιδιών. Συνεπώς, αν κάτι επιβάλλεται, είναι ο άμεσος περιορισμός του ανοικονόμητου συστήματος των 40 ΑΕΙ και η άρση των εξουθενωτικών «ιδιαιτεροτήτων» του.

 

Κίμων Χατζημπίρος, Συστήματα αυτοσυντηρούμενα,  Τα Νέα, 20.12.2010

Το υπουργείο Παιδείας προκάλεσε μια συζήτηση για το πανεπιστήμιο που έπρεπε να είχε γίνει από καιρό. Το σχετικό κείμενο διαβούλευσης για την έναρξη διαλόγου περιέχει ως επί το πλείστον εύστοχες διαπιστώσεις και άστοχες προτάσεις. Η προχειρότητα και οι έμμονες ιδέες που διατρέχουν το κείμενο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας και εν μέρει δικαιολογούν τις σπασμωδικές αντιδράσεις του κόσμου των πανεπιστημίων. Ωστόσο, το πολιτικό ζήτημα δεν είναι η τοποθέτηση απέναντι στις «προτάσεις Πανάρετου», αλλά το αν το πανεπιστήμιο χρειάζεται επειγόντως μεταρρύθμιση. Αν τεθεί έτσι το διακύβευμα, τότε γίνεται φανερή η ανάγκη να απομονωθεί το «βαθύ πανεπιστήμιο», η συντεχνιακή αντίληψη που τροφοδοτεί τις ακραίες αντιδράσεις των συνεχών απεργιών και φοιτητικών καταλήψεων και οδηγεί μονίμως στην αντιδραστική πραγματικότητα του κλειστού πανεπιστημίου.

Απέναντι, λοιπόν, στη στείρα άρνηση πρέπει να αναδειχθεί η εναλλακτική πρόταση του μεταρρυθμισμού. Ο διάλογος να καταλήξει σε αποτέλεσμα το οποίο θα προκύψει μέσα από διαπραγμάτευση και σύνθεση, όπου οι συσχετισμοί θα επηρεαστούν όχι μόνο από τις δυνάμεις των πανεπιστημιακών αλλά και από την κοινωνία η οποία στηρίζει οικονομικά και είναι αποδέκτης του προϊόντος που παράγεται.

Ωστόσο, με τη μέχρι τώρα στάση των ηγεσιών, τα πανεπιστήμια τείνουν να εμφανίζονται ως συντηρητικοί οργανισμοί που δεν προωθούν την εξέλιξή τους αν δεν υπάρξει πίεση από εξωτερικούς παράγοντες.

---

Ο Κίμων Χατζημπίρος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο