@Από το "Πόλεις και Πολιτικές"
Τον Μάϊο του 2006 το ΙΣΤΑΜΕ οργάνωσε συζήτηση με τίτλο "Αρχιτεκτονική και νέα πόλη" στην οποία ήταν καλεσμένος ο Ισπανός Αρχιτέκτονας Josep Anton Acebillo.Τελευταία στη χώρα μας προσέχουμε πολύ τις απόψεις του Αθεμπίγιο.Ας διαβάσουμε λοιπόν, τι λέει ο ίδιος για την σχέση Αρχιτεκτονικής και πόλης.
"Το πρώτο ζήτηµα είναι το εξής: Οι αλλαγές που πρέπει να επέλθουν στηνπόλη δυστυχώς δεν έχουν γίνει κατανοητές καλύτερα απ’ οποιονδήποτε άλλο από τους αρχιτέκτονες. Θα έλεγα ότι η αλλαγή είναι ένα θέµα το οποίο το καταλαβαίνουν πιο καλά απ’ όλους µας οι πολίτες, το καταλαβαίνουν αυτοί που είναι στο δρόµο, όχι εµείς οι αρχιτέκτονες. Βλέπουν πόσο έχουν αλλάξει οι ζωές µέσα στο σπίτι για τους 50άρηδες, τους 60άρηδες. Οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Ίσως το σπίτι των 50άρηδων – 60άρηδων να µην έχει αλλάξει καθόλου σε σχέση µε τη νεότερη γενιά. Μπορεί να υπάρχουν κάποια τεχνολογικά επιτεύγµατα, κάποιο κοµπιούτερ, ή κάτι άλλο, αλλά ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει τίποτα και η οικιστική δραστηριότητα, η πολεοδοµία τελικά δεν κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Εκεί έγκειται το µεγάλο πρόβληµα.
"Το πρώτο ζήτηµα είναι το εξής: Οι αλλαγές που πρέπει να επέλθουν στηνπόλη δυστυχώς δεν έχουν γίνει κατανοητές καλύτερα απ’ οποιονδήποτε άλλο από τους αρχιτέκτονες. Θα έλεγα ότι η αλλαγή είναι ένα θέµα το οποίο το καταλαβαίνουν πιο καλά απ’ όλους µας οι πολίτες, το καταλαβαίνουν αυτοί που είναι στο δρόµο, όχι εµείς οι αρχιτέκτονες. Βλέπουν πόσο έχουν αλλάξει οι ζωές µέσα στο σπίτι για τους 50άρηδες, τους 60άρηδες. Οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Ίσως το σπίτι των 50άρηδων – 60άρηδων να µην έχει αλλάξει καθόλου σε σχέση µε τη νεότερη γενιά. Μπορεί να υπάρχουν κάποια τεχνολογικά επιτεύγµατα, κάποιο κοµπιούτερ, ή κάτι άλλο, αλλά ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει τίποτα και η οικιστική δραστηριότητα, η πολεοδοµία τελικά δεν κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Εκεί έγκειται το µεγάλο πρόβληµα.
Ο κ. Σηφουνάκης είπε κάτι πολύ σηµαντικό: Είπε ότι βλέπετε πάρα πολλές καταστροφές εδώ στην οθόνη και γι’ αυτές είµαστε όλοι υπεύθυνοι. Αυτά τα κτήρια στα νησιά τα έχουν φτιάξει αρχιτέκτονες. Οι αρχιτέκτονες µελέτησαν µε καθηγητές στα Πανεπιστήµια. Τα περισσότερα απ’ αυτά τα κτήρια δεν είναι παράνοµα, ζητήθηκε άδεια δόµησης, έγινε δεκτή, πληρώνονται οι φόροι και ούτω καθ’ εξής. Το σύστηµα λέει ότι έτσι πρέπει να είναι τα πράγµατα. Και ποιο είναι το σύστηµα; Εσείς.
Μιλήσατε για 14 εκατοµµύρια τουρίστες αν δεν απατώµαι. Εµείς έχουµε τετραπλάσιο αριθµό τουριστών. Στην Καταλωνία που είναι 6 εκατοµµύρια οι κάτοικοι, έχουµε 18 εκατοµµύρια τουρίστες. Και εσείς θα έχετε όλο και περισσότερο αριθµό τουριστών οπότε θα αυξηθεί η πίεση που θα αντιµετωπίσετε και θα πρέπει να δείτε τι θα κάνετε και µε τους τουρίστες και µε την πίεση. Γιατί τους χρειάζεστε τους τουρίστες για να µπορέσετε να ζήσετε όπως κι εµείς, όπως όλος ο κόσµος.
Γι αυτό λοιπόν τι χρειάζεται: Να είµαστε λιγότερο δηµαγωγικοί, να δεχθούµε ότι τα πράγµατα βαδίζουν προς µια συγκεκριµένη κατεύθυνση, να δούµε ποια είναι αυτή η κατεύθυνση. Οι πολιτικοί νοµοθετούν και εµείς κάνουµε σπίτια για να βελτιώσουµε την κατάσταση. Έβαλα την εικόνα αυτή για να ξεκινήσω την οµιλία µου γιατί πραγµατικά αλλάζουν τα πάντα σχεδόν ίσως από τη αρχιτεκτονική. ∆εν ξέρω αν είδατε το «Όσα παίρνει ο άνεµος», αν είδατε δηλαδή τι έγινε στην Αµερική, από την ύπαιθρο περάσαµε στις πόλεις και τις πρώτες πετρελαϊκές βιοµηχανίες. Όλα αυτά τα λέει η ταινία.
Μετά βλέπουµε το «Full monty» στην κεντρική αφίσα, µια πάρα πολύ σηµαντική ταινία που περιγράφει τι γίνεται σε µια µικρή πόλη που ζούσε ο Στοχάλβα, από τον χάλυβα και η οποία διέρχεται κρίση. Γιατί πράγµατι ούτε εµείς, ούτε και εσείς θα έχετε βιοµηχανία σε λίγο. Υπάρχει µετεγκατάσταση των βιοµηχανιών στην Αφρική και στην Ασία και οι πόλεις αυτές δεν καταλαβαίνουν τι πρέπει να αλλάξουν και εφ’ όσον δεν το αντιλαµβάνονται δεν αλλάζουν. Και αφού δεν αλλάζουν αντιµετωπίζουν οικονοµική κρίση. Στην ταινία «Full monty» καταλήγουν οι πρωταγωνιστές να πρέπει να κάνουν στριπτίζ για να µπορούν να έχουν τον άρτο τον επιούσιο.
Έπειτα έχουµε το “Lost in Translation” (Χαµένοι στη µετάφραση). Σήµερα παρέδωσα ένα µάθηµα στη Σχολή, στην Ακαδηµία του Λουγκάνο της Ελβετίας και µετά ήρθα εδώ. Αύριο θα πρέπει να πάω στη Μόσχα, µετά στο Καζακστάν. Κάπως έτσι είµαι κι εγώ, χαµένος στη µετάφραση, από το ένα αεροδρόµιο στο άλλο, από το ένα ξενοδοχείο στο άλλο, αφού γευµατίσω δεν ξέρω καν τι να κάνω στο ξενοδοχείο µου, πώς να περάσει η ώρα µου. ∆υστυχώς αυτή είναι η ζωή µας για τα επόµενα χρόνια.
Στην πραγµατικότητα έχουµε µια νέα τεχνολογία, µια νέα οικονοµία και ένα σύστηµα παγκοσµιοποιηµένο. Αυτοί οι λόγοι είναι αρκετοί για να µας αναγκάσουν ν’ αλλάξουµε την πόλη µας, δεν είναι επαρκής για να την εγκαταλείψουµε και να φτιάξουµε µια νέα, αλλά επαρκούν για να την αλλάξουµε. Και αυτό πρέπει να κάνουµε, να την αλλάξουµε. ∆εν είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο, έχει συµβεί και στο παρελθόν. Στην Αναγέννηση, όταν στη Βασιλική είχαµε καταστροφές λόγω της φωτιάς στη Βιτσέντσα δεν ήξερε κανείς τι να κάνει. Ο ∆ήµαρχος για 65 χρόνια διοργάνωνε διαγωνισµούς αρχιτεκτονικούς για να βρει ποιος θα ήταν ο αρχιτέκτονας που θα αναλάµβανε την αναστήλωση, την αναπαλαίωση της Βασιλικής. «∆ε θα πρέπει να είναι γοτθική» λέγανε. Πώς θα έπρεπε να είναι όµως; Αυτό δεν το ήξερε κανείς.
Έγιναν αρχιτεκτονικοί διαγωνισµοί, πάρα πολλοί αρχιτέκτονες υπέβαλλαν προτάσεις γοτθικές, νεογοτθικές, µετα-γοτθικές µέχρι που ένας γεωµέτρης, ένας νεαρός ήρθε και είπε στον ∆ήµαρχο «εγώ έχω µια λύση αν θέλεις». «Ποια είναι η λύση;» Η απάντηση ήταν: «Να διατηρήσουµε το κέντρο µε τη γοτθική Αρχιτεκτονική» το οποίο υπήρχε, είχε παραµείνει «και στην περίµετρο να χρησιµοποιήσουµε τις αρχές της νέας Αρχιτεκτονικής». Αυτό έχει συµβεί και είναι µόνο αυτός ο οποίος έκανε πολύ ελκυστική δουλειά στη βόρεια Ιταλία αλλά και στις ΗΠΑ και στο Ηνωµένο Βασίλειο. Και ήταν αυτός που επηρέασε και δηµιουργήθηκε ένα ολόκληρο ρεύµα στην Ευρώπη και στην Αµερική.
Στην επόµενη στάση µας, ίσως οι αρχιτέκτονες να µη γνωρίζουµε σήµερα τι πρέπει να κάνουµε, ωστόσο ένα πράγµα είναι ξεκάθαρο: ∆εν πρέπει να κάνουµε αυτό που κάναµε µέχρι χθες, πρέπει να αλλάξουµε. Κάποιοι θα πέσουν µέσα, κάποιοι θα πέσουν έξω. Μιλάµε επίσης για οικονοµία. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να έχουµε σήµερα µια καλή, ανταγωνιστική, όµορφη, σύγχρονη, µοντέρνα, όπως θέλετε πείτε την οικονοµία; Εµείς µπορεί να απαντήσουµε ότι η πόλη πρέπει να βρίσκεται σε ένα χώρο που θα πρέπει να έχει αυτά τα γράµµατα: «FIRE» (φωτιά). ∆εν είναι φωτιά όµως, είναι τα αρχικά τεσσάρων εννοιών. Finance, Insurance, Real Estate, Enterprise. Η πόλη θα πρέπει να είναι σε ένα σταθερό σηµείο από οικονοµικής πλευράς, θα πρέπει να υπάρχει η απαραίτητη ασφαλιστική κάλυψη, να υπάρχει επίσης το Real Estate για τα ακίνητα, ένα σύγχρονο µεσιτικό σύστηµα ευέλικτο. Επίσης πρέπει να υπάρχει ένα επιχειρηµατικό πλαίσιο, η εκπαίδευση, η ευκαιρία, ο επιχειρηµατίας ο τολµηρός, αυτός που παίρνει ρίσκα και θα είναι αυτός ο οποίος θα παίρνει τις πρωτοβουλίες.
Αν έτσι έχουν τα πράγµατα, αυτό θα ήταν σχετικά εύκολο.
Φαντάζοµαι ότι στην Αθήνα πληρούνται αυτές οι τέσσερις προϋποθέσεις.
Υπάρχει ένα σοβαρό νοµικό σύστηµα φαντάζοµαι, επίσης ένα ασφαλιστικό σύστηµα που λειτουργεί, το σύστηµα που έχετε για τα ακίνητα και το µεσιτικό ακόµη πρέπει να λειτουργεί. Σε ό,τι αφορά την επιχειρηµατικότητα, υποθέτω ότι υπάρχουν αποδείξεις αφού δείχνει ότι λειτουργεί. Αυτή ίσως είναι µια νεοφιλελεύθερη άποψη. Βλέπουµε πού µας οδηγεί η παγκοσµιοποίηση, είναι ένα όραµα νεοφιλελεύθερο, όµως είναι ένα όραµα το οποίο θα πρέπει να πραγµατώσουµε. Και ποια είναι η διαφορά για κάποιους: Πρόκειται για µια προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ, ενώ για άλλους, όπως για µένα, είναι απαραίτητη µεν, αλλά όχι εκ των ων ουκ άνευ. Πρέπει να βρούµε µηχανισµούς οι οποίοι θα κάνουν αυτό το σύστηµα, το FIRE, να γίνει ένα σύστηµα προσαρµοσµένο σ’ αυτό το οποίο θέλουν οι πολίτες.
Όπως εξηγώ πάντοτε στους φοιτητές µου, όταν κάποιος ρωτά τι είναι η πόλη, του λέω αυτό που έλεγε ο Henry s. Churchill Σέσµπ: “The city is the people”, δηλαδή «η πόλη είναι ο κόσµος που κατοικεί σ’ αυτήν». Αυτά τα τρία συστήµατα, η νέα τεχνολογία, η νέα οικονοµία και η παγκοσµιοποίηση πρέπει να συγκριθούν µε τρεις έννοιες τις οποίες εγώ θεωρώ νέες: Πρέπει να σκεφτούµε µια νέα αστική δοµή, µία νέα αστική ένταση και µια νέα αστική πολυπλοκότητα. Και φυσικά δεν πρέπει να είµαστε δηµαγωγικοί, να εξηγούµε συνεχώς τα ίδια πράγµατα, να λέµε συνεχώς ότι οι κυβερνήσεις φταίνε για το ότι δεν γίνεται τίποτε σωστά. Ούτε µπορούµε να λέµε ότι µε τη βιωσιµότητα όλα θα λειτουργήσουν. Γιατί τι θα πει βιωσιµότητα; Θα πει ότι ένα σύστηµα είναι αποτελεσµατικό όταν διατηρείται στο µέλλον. Εάν λοιπόν κάτι δεν γίνεται µε το σωστό τρόπο, η βιωσιµότητα σηµαίνει ότι θα παραµείνει λάθος στο διηνεκές. Αυτό ενόχλησε και ενοχλεί πολλούς από µάς, µπορούµε λοιπόν να το αλλάξουµε. ∆εν πρέπει να χρησιµοποιούµε έννοιες, όπως είναι η βιωσιµότητα, µε πολύ απόλυτο τρόπο και µε πάρα πολύ µεγάλη ευκολία.
Θα ήθελα να σας αναφέρω κάποιες παραµέρους που πιστεύω ότι µπορούν να εφαρµοστούν άµεσα ώστε ν’ αλλάξει ο αρχιτέκτων. Γιατί άραγε πρέπει να αλλάξει ο αρχιτέκτων; Τον 19ο αιώνα, όταν χτίστηκε η Βαρκελώνη και η Αθήνα που γνωρίζετε σήµερα, όλα αυτά είχαν ως βάση την οικονοµία. ∆ηλαδή από την οικονοµία της υπαίθρου περάσαµε στην οικονοµία της βιοµηχανίας, στην εκβιοµηχάνιση. Οι πρωτογενείς και οι δευτερογενείς κλάδοι είναι αυτοί οι οποίοι δηµιουργούν τις αλλαγές αυτές. Τότε χτίζονται οι ΗΠΑ, ουσιαστικά τότε χτίζεται η Ευρώπη που γνωρίζουµε σήµερα. ∆υο απλές παράµετροι: Το πέρασµα, η µετάβαση από τη γεωργία στη βιοµηχανία και οι εφευρέσεις, τα µηχανήµατα. Συγκεκριµένα η ατµοµηχανή και το αυτοκίνητο.
Πρόκειται για δυο επαναστάσεις. Σήµερα ισχύουν περίπου τα ίδια πράγµατα µε αυτά που ίσχυαν στις αρχές της δεκαετίας του 16ου αιώνα. Απλά από τη βιοµηχανική οικονοµία που την εγκαταλείπουµε, περνάµε στην τριτογενή οικονοµία.
Πλέον είναι λιγότερη η σηµασία της µηχανικής τεχνολογίας. Έχουµε εφεύρει τον Η/Υ, το τσιπ, το διαδίκτυο. Εάν τότε η Νέα Υόρκη, η Βαρκελώνη και η Αθήνα προσαρµόστηκαν, τι κάνουµε σήµερα σε σχέση µε τις αλλαγές που συµβαίνουν στον κόσµο; Τίποτε. Τίποτε απολύτως. Τα πράγµατα τα κάνουµε ακριβώς µε τον ίδιο τρόπο που τα κάναµε τότε. Το ίδιο ακριβώς κάνουν και οι αρχιτέκτονες. Ό,τι κάνουν σήµερα θα το κρατήσουν για 20 χρόνια. Αυτό είναι ένα σφάλµα. Αυτό το σφάλµα και οι ακαδηµαϊκοί, οι πρυτάνεις, πρέπει να το λάβουµε υπόψη και ν’ αλλάξουµε και το διδακτικό πρόγραµµα, το πρόγραµµα των σπουδών.
Σήµερα η αρχιτεκτονική προσπαθεί να αλλάξει. ∆εν ξέρω αν υπάρχουν πολλοί αρχιτέκτονες στην αίθουσα, δε θέλω να σας κουράσω, θα προσπαθήσω να είµαι σύντοµος γιατί ίσως πρόκειται για ιδιαιτέρως επαγγελµατικά τεχνικά ζητήµατα. Εµείς βρισκόµαστε σε µια κατεύθυνση, ή µάλλον σε ένα αδιέξοδο θα έλεγα, σε µια σήραγγα που δε φαίνεται το φως.
Υπάρχουν κάποια αξιώµατα που µπορεί να σας φανούν λίγο ετερόδοξα και ριζοσπαστικά, ενδεχοµένως, αλλά εγώ είµαι κατηγορηµατικός: ∆εν πρέπει να συνεχίσουµε έτσι. Αυτό είναι το πρώτο αξίωµα, χρησιµοποιούµε συστηµατικά την ιστορία ως µηχανισµό παραγωγής προοπτικής προς το µέλλον. Η ιστορία σίγουρα είναι σηµαντική, υπάρχει και µόνο µε αυτή χτίζεται το µέλλον. Πρέπει να γνωρίζουµε την ιστορία για να µην υποπέσουµε στα σφάλµατα του παρελθόντος. Αλλά η ιστορία και η γνώση της δε µπορεί να αποτρέψει την καινοτοµία, τον προβληµατισµό, την πρόοδο. Αυτό είναι πάρα πολύ σαφές σε χώρες όπως είναι η Ισπανία, η δική σας χώρα η Ελλάδα, στην Ιταλία επίσης.
Ο λόγος για τον οποίο πολλοί µάλιστα λένε ότι δεν υπάρχει σύγχρονη Αρχιτεκτονική στην Ιταλία, είναι ότι είναι τελείως καταπλακωµένη απ’ αυτό το βάρος της ιστορίας.
∆ύο ήταν τα πολύ παράλογα φαινόµενα: Είχαµε το µετα-µοντερνισµό, το να κάνουµε δηλαδή προσπάθειες να επαναλάβουµε αυτό που γινόταν πριν από 100-150 χρόνια. Μια καταστροφή. ∆εν ξέρω αν υπάρχει κάτι χειρότερο, ίσως να υπάρχει και να είναι το δεύτερο φαινόµενο: Το να προσπαθήσουµε να αναπαλαιώνουµε συστηµατικά τα παλαιά κτήρια. Σίγουρα πρέπει να αναστηλώνουµε ή να αναπαλαιώνουµε αυτά που χρειάζονται, αλλά εσείς δεν αλλάζετε ρούχα κάθε µέρα; Τα ίδια φοράτε κάθε µέρα; Όχι. Το ίδιο πρέπει να γίνεται στην αρχιτεκτονική. Εποµένως η αρχιτεκτονική θα πρέπει εξ ορισµού, όπως το λέει η ζωή, να αλλάζει, δε µπορούµε απλά να αναπαλαιώνουµε και νια αναστηλώνουµε. Καλό είναι να αναπαλαιώνουµε αυτά που θα διατηρήσουν τη φυσιογνωµία της πόλης µας, την ταυτότητά µας, αλλά να µη δηµιουργήσουµε ένα µηχανισµό συντήρησης. Μη δηµιουργήσουµε ένα µηχανισµό που θα αναπαράγει το παρελθόν συνεχώς όπως έγινε στην Ιταλία.
Επίσης µε πολύ µπανάλ τρόπο χρησιµοποιείται η τεχνολογία. Η υψηλή τεχνολογία, το hi-tech χρησιµοποιείται µε τη διακόσµηση. Έχουµε κτήρια που φαινοµενικά είναι µοντέρνα, βλέπουµε για παράδειγµα τις σωληνώσεις στο Centre Pompidou. Βλέπουµε µοντέρνα κτήρια όπως τα ονοµάζουµε, που δεν είναι όµως µοντέρνα, δε λειτουργούν σωστά.
Χρησιµοποιούµε το hi-tech, την τεχνολογία, µε ακατάλληλο τρόπο και δεν τη
χρησιµοποιούµε για καινοτοµία αλλά µόνο ως µόδα.
Η αρχιτεκτονική τοπίων είναι, επίσης, της µόδας, του συρµού.
Άλλη µεγάλη καταστροφή. Τοπία φτιάχνουν οι ποιητές, οι καλλιτέχνες, γενικότερα οι άνθρωποι του πνεύµατος. Αλλά δε µπορούµε το έδαφος να το ερµηνεύσουµε µε βάση αυτή τη λογική του τοπίου. Αυτό θα ήταν κουτό. Γιατί έχει ως αποτέλεσµα η Αρχιτεκτονική να είναι τελείως επιδερµική, επιφανειακή.
Εµείς πρέπει να µελετούµε τα πράγµατα σε βάθος. Έγινε λοιπόν η µελέτη, βλέπετε αυτή την κόκκινη γραµµή, ήταν η θάλασσα πριν από τέσσερα χρόνια µόνο. Από 100 εκτάρια, 50 βρίσκονται στη ξηρά και τα υπόλοιπα είναι θάλασσα. Βλέπετε τη µορφή. Ο στόχος δεν είναι να κάνουµε ένα κτήριο, είναι να φτιάξουµε µια νέα γεωγραφία, ένα νέο τοπίο. Και πώς γίνεται αυτό: Αυτό είναι ένα έδαφος «a la carte», κατά παραγγελία, όπως κανείς πηγαίνει στο εστιατόριο, ο ένας ζητάει κρέας και ο άλλος ζητάει ψάρι.
Γιατί το αεροδρόµιο του Kansal στην Osana είναι σε ένα νησί;
Πρώτα είπαµε ότι πρέπει να φτιάξουµε το τεχνητό αυτό νησί και µετά να µελετήσουµε πώς θα το φτιάξουµε. Ως παζλ το φτιάχτηκε αυτό το νησί τελικά.
Και για όλα αυτά χρειάστηκαν αρχιτέκτονες, χρειάστηκε ένα κτήριο. Αυτό είναι το λιγότερο σηµαντικό στο όλο σύστηµα. Ο Ρέντσο Πιάνο που ήταν ο αρχιτέκτονας δεν ήταν γνωστός από το ∆ήµαρχο όταν ήρθε να εγκαινιάσει το αεροδρόµιο. Η αρχιτεκτονική λοιπόν έφτασε να έχει χάσει το ενδιαφέρον. ∆ε µελετά πράγµατα, µας φτιάχνει ίσως ωραία κτήρια, χωρίς όµως να βλέπει και τη λειτουργικότητα.
Στη «Barcelona Regional», στη δική µου επιχείρηση, εµείς δε σχεδιάζουμε δε µελετάµε πλέον, φτιάχνουµε συστήµατα, υποδοµές, αυτό µας ενδιαφέρει. Οι αλλαγές είναι εκεί. Βέβαια είµαι αρκετά απαισιόδοξος, για να µην πω εντελώς απαισιόδοξος, για την ικανότητα του σύγχρονου αρχιτέκτονα να αλλάξει την πόλη όπως αυτή υφίσταται σήµερα. ∆εν έχουµε κανένα επιχείρηµα που να µας προοιωνίζει ότι πάµε προς καλή κατεύθυνση. Πάντως η κατάσταση η πολιτική µας υποχρεώνει. Και αυτό πρέπει να συµβεί, γιατί αλλιώς δε θα γίνει καµία αλλαγή στην αρχιτεκτονική. Θα έχουµε µερικά ωραία projects. Θα φτιάξουµε τον κόσµο ίδιο παντού, άρα τι να πάει κανείς στη Βαρκελώνη, τι να πάει στη Νέα Υόρκη, τι να µείνει στην Αθήνα. Τα ίδια πράγµατα θα βλέπει κι εκεί και εδώ. Έτσι θα πάψει ο κόσµος να εµπιστεύεται τους αρχιτέκτονες. Αντίθετα πρέπει να βλέπουµε σε κάθε περίπτωση το τοπίο, τις συνθήκες, ότι για παράδειγµα εδώ έχει ηλιοφάνεια. Αυτούς τους ανθρώπους που έχουν την κοινή λογική οι αρχιτέκτονες της περιοχής θα πρέπει να τους εµπιστευθούν και όχι να φτιάχνουν παντού τα ίδια.
Πιο σηµαντικό ακόµα είναι να έχουµε κάποια στίγµατα διάστικτα στο χάρτη, όχι να βλέπουµε έναν τεράστιο όγκο. Η ελληνική πόλη πρέπει να διασωθεί. Ήταν µικρή η ελληνική πόλη. ∆ε λέω ότι πρέπει να κάνουµε µικρές πόλεις, απλά πρέπει να πω ότι σήµερα το θέµα είναι οι µικροί χώροι. Σε 4-5 χρόνια της µόδας θα είναι η νανοτεχνολογία. Εποµένως το µικρό, το αδύναµο είναι αυτό το οποίο προσλαµβάνει τη µεγαλύτερη αξία. Το ίδιο θα ισχύσει και για την Πολεοδοµία και για την Αρχιτεκτονική. Εµείς φτιάξαµε αυτό το πολύ µεγάλο έργο, 16 εκταρίων, στη Βαρκελώνη. Βλέπετε να έχει ένα παράξενο σχήµα, µια παράξενη µορφή. Ο στόχος µας είναι να έχουµε πρόσβαση παντού, να υπάρχει πρόσβαση παντού σε αυτό τον δηµόσιο χώρο, σ’ αυτό το νέο οικιστικό σύνολο. Σήµερα τα κτήρια που δεν είναι πια σύγχρονα, µοντέρνα κτήρια µε την έννοια του Λε Κορµπυζιέ, επειδή πάνε από πάνω προς τα κάτω, είναι σαν ένα παγόβουνο. ∆ιάβαζα στο αεροπλάνο ότι το 90% του παγόβουνου είναι κάτω από την επιφάνεια του νερού και µόνο το 10% φαίνεται.
Υπάρχουν κτήρια τα οποία έχουν πατώµατα κάτω απ’ αυτό που φαίνεται στην επιφάνεια. Και θα έλεγα ότι ο έλεγχος του υπεδάφους είναι πάρα πολύ σηµαντικός και είναι κάτι που δεν είθισται να γίνεται στη Μεσόγειο.
Στους οικιστικούς πολεοδοµικούς νόµους δε γίνεται καν λόγος για το υπέδαφος, παρά µόνο για το υπέρδαφος ή το έδαφος. Εδώ υπάρχει πολύ µεγάλη τεχνητή επιφάνεια, σας είπα, 16 εκτάρια, απ’ αυτή την έκταση που φτιάξαµε. Αλλά υπάρχουν και πολλά στοιχεία τα οποία αναδύονται και µας δίνουν την τόσο επιθυµητή βιωσιµότητα. Ωστόσο, αυτό δε θα πρέπει να είναι κάτι ρητό. Π.χ. εσείς έχετε πολύ ήλιο, µεγάλη ηλιοφάνεια, ίσως υπερβολικά πολλή ηλιοφάνεια, κάτι αντίστοιχο µε τη Βαρκελώνη. Έχουµε λοιπόν αυτή την πλάκα 10 επί 40 που απορροφά τη θερµότητα, επίσης δηµιουργεί και ηλεκτρισµό. ∆ηµιουργούµε επίσης οικισµό µε αιολική ενέργεια. Ουσιαστικά αυτό που θέλουµε είναι να φτιάξουµε βιώσιµα συστήµατα και µε σκοπό την εξοικονόµηση ενέργειας.
Παραδείγµατος χάριν, ο κόσµος της Βαρκελώνης ξέρει ότι αυτό που βλέπει παράγει ηλεκτρισµό, δεν έρχεται όµως γι’ αυτό σ’ αυτό το χώρο, έρχεται γιατί έχει πάρα πολύ ήλιο και του αρέσει ο χώρος όπως είναι φτιαγµένος. Ίσως τα κτήρια στο µέλλον γίνουν τόσο µεγάλα που θα έχουµε χάσει πλέον την αίσθηση του µέτρου. Ένα αεροδρόµιο για παράδειγµα, συνέχεια βρίσκεται υπό επέκταση. Πάντα φτιάχνονται νέοι αεροσταθµοί, νέα terminal, νέοι διάδροµοι απογείωσης προσγείωσης. Τα κτήρια όµως πρέπει να έχουν την ικανότητα να µπορούν να σπάσουν σε µικρότερα κοµµάτια. Και το σηµαντικό δεν είναι τα χωριστά κοµµάτια αλλά η ένωση, οι συναρµογές µεταξύ των διάφορων αυτών χώρων. Αυτό είναι το κλειδί. Στο µέλλον λοιπόν ο αρχιτέκτονας πιο πολύ θα µοιάζει µε κάποιον ο οποίος φτιάχνει παζλ ή ψηφιδωτά και όχι αυτός ο καλλιτέχνης της πλατωνικής αισθητικής στα πλαίσια κάποιων projects µεγάλων διαστάσεων, µεγάλης κλίµακας. Επίσης θα ήθελα να αναφέρω το recycling, την ανακύκλωση.
Σε ό,τι αφορά την αναστήλωση, το είπα και πριν. Φυσικά και θα αναστηλώσουµε τα πολύ σηµαντικά έργα ή οικήµατα τα οποία οφείλουµε.
Αλλά στο 90% των περιπτώσεων, αυτό που κάνουµε δεν είναι νέα αρχιτεκτονική, αλλά αρχιτεκτονική που επαναχρησιµοποιεί και πάλι κάποια κενά οικήµατα, κενά κτήρια. ∆εν ξέρω αν το αντιµετωπίζετε ήδη στην Αθήνα, αλλά θα έχετε κάποια απαρχαιωµένα κτήρια, πεπαλαιωµένα κτήρια µε πάρα πολύ µεγάλη επιφάνεια. Αυτά τα κτήρια δεν µπορεί κανείς να τα κατεδαφίσει, γιατί θα χάσει την ταυτότητά της η Αθήνα, την ταυτότητα του 19ου αιώνα.
Πρέπει αυτά τα κτήρια, αυτά τα οικήµατα, να αλλάξουν χρήση, αντί για βιοµηχανική να γίνει χρήση από τον τριτογενή τοµέα ή οτιδήποτε άλλο θελήσετε. Στη Βαρκελώνη ήδη έχει ξεκινήσει και γίνεται. Γίνεται και στη ∆ύση, γίνεται στις ΗΠΑ. ∆εν έγινε επί Θάτσερ στο Ηνωµένο Βασίλειο βέβαια, τώρα αρχίζει εκεί. Αυτή είναι πάντως η θέση που πιστεύω ότι πρέπει να υποστηρίξουµε.
Επίσης έχουµε να κάνουµε µε τη διατροπικότητα, το intermodality. Άλλη δηµαγωγία εδώ. Κατά των µηχανηµάτων, κατά της τεχνολογίας, υπέρ των δηµόσιων συγκοινωνιών. Με µικρές πυκνότητες ποτέ δε θα λειτουργήσουν οι δηµόσιες συγκοινωνίες. Όλα αυτά τα κτήρια επίσης που είδαµε στην πρώτη παρέµβαση, δε χαλάνε µόνο το τοπίο αλλά υπάρχουν και προβλήµατα προσπελασιµότητας. Πώς θα έχει κανείς πρόσβαση σ’ αυτά τα κτήρια εκεί που βρίσκονται; Σήµερα σε µια σύγχρονη πόλη είναι σηµαντικό τα συστήµατα να ενώνονται µεταξύ τους σε κάποια κέντρα. Αυτό είναι η διατροπικότητα, τα διάφορα µεταφορικά µέσα. Να υπάρχουν κάποιοι κόµβοι, αυτό είναι το σηµαντικό. Για παράδειγµα κάτι το οποίο επεξεργαζόµαστε στη Βαρκελώνη αυτή τη στιγµή είναι ένας νέος σταθµός τρένων υψηλής ταχύτητας για τη σύνδεσή µας µε την υπόλοιπη Ευρώπη. Βλέπετε και τον πάνω όροφο που είναι εµπορικοί χώροι, ενώ στο -1 έχουµε τις αµαξοστοιχίες. Στο -2 έχουµε τα ταξί και τα λεωφορεία και στο -3 έχουµε τους προαστιακούς σιδηροδρόµους. Στο -4 και -5 έχουµε τη µητροπολιτική γραµµή. Έξι δηλαδή επίπεδα, από τα οποία τα 5 είναι κάτω από το έδαφος.
Γιατί δηµιουργήσαµε έτσι αυτή τη νέα δοµή; Γιατί µπορεί κανείς να περάσει από το ένα σύστηµα στο άλλο σε λιγότερο από ένα λεπτό. Είναι συµπαγές αυτό το σύστηµα έτσι δεν υπάρχει πάρα πολύ µεγάλος φόρτος για την πόλη. Ένας πάρα πολύ µεγάλος σταθµός, πάνω από 100 εκατοµµύρια επιβατών θα εξυπηρετήσει. ∆ηµιουργούµε και 50 εκτάρια χώρων, -βλέπετε το σταθµό εκεί- µε τις γραµµές του τρένου, από πάνω έχουµε 50 εκτάρια πράσινο χώρο και γύρω - γύρω 2 εκατοµµύρια χώρο για τριτογενή τοµέα και για κατοικίες. Ένα παράδειγµα σας δίνω για να δείτε πώς µε τη διατροπικότητα δηµιουργούµε νέους κόµβους, νέες συγκεντρώσεις στην πόλη της Βαρκελώνης. Και µε µια άλλη έννοια, όχι για τα παιδιά µας αλλά για εµάς ίσως είναι αυτή η διάδραση, η διαδραστικότητα, η interactivity. ∆ε θα το εξηγήσω για να µη χάνουµε χρόνο, αλλά νοµίζω ότι είναι σαφές. Φαινόταν και στις πρώτες διαφάνειες που έδειξε ο πρώτος οµιλητής. Το πρόβληµα που αντιµετωπίζουµε σήµερα είναι ότι δεν έχουµε την Αρχιτεκτονική που γεννάται από το context, από το πλαίσιο. Αυτό αλλάζει.
Αν αλλάζει λοιπόν το πλαίσιο, πρέπει να αλλάξει και η Αρχιτεκτονική. Και αυτό δηµιουργεί κάποιους σταθµούς που θα οδηγούν στη σταδιακή εξέλιξή της µε βάση τις αλλαγές του περιβάλλοντος χώρου. Αυτή είναι η διαδραστικότητα. Η επίδραση που ασκεί η αλλαγή του context στην Αρχιτεκτονική. Το πρόβληµα των µητροπολιτικών συστηµάτων που είναι τόσο δύσκολο να εφαρµοστούν, απέτυχε ως θεωρία τη δεκαετία του ’70. Έχουµε αυτή τη νεότερη θεωρία µε τρία συστήµατα, που δε θα αναφερθώ στο ένα απ’ αυτά, τη νέα διακυβέρνηση, το new government, αλλά σε κάτι που µου φαίνεται πολύ σηµαντικό. Το θέµα του «µωσαϊκού της γης», το ότι όλα τα εδάφη είναι ίδια. Είναι µια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη ενός βορειοαµερικανού οικολόγου, ότι είναι ίδια όλα τα εδάφη στον πλανήτη, λειτουργούν µε το ίδιο πρότυπο, µε το ίδιο pattern. Αµαζόνιος και Σαχάρα είναι το ίδιο. Άρα εµείς τι πρέπει να κάνουµε; Τη Βαρκελώνη µας, την Αθήνα µας να τη µεταφράσουµε µε τη θάλασσα, µε τα βουνά µας, σε ένα λογικό σύστηµα από οικολογικής πλευράς. «Patchowork» είναι το σύστηµα, το οποίο θα πρότεινα εγώ, για να έχουµε µια αναδιάρθρωση της πόλης. Αυτό είναι το πρώτο.
Το δεύτερο είναι ότι δεν θα έπρεπε να έχουµε αυτή την κηλίδα η οποία κινείται οριζόντια, δηλαδή την άναρχη δόµηση που επεκτείνεται σα µια σταγόνα λάδι. Θα έπρεπε - και επιτρέψτε µου εδώ να είµαι αισιόδοξος- να έχουµε ένα σύστηµα πολυκεντρικό. Μικρές πόλεις οι οποίες θα εντάσσονται σε ένα γενικότερο πολυκεντρικό σύστηµα. Όχι να είναι βέβαια όλα ίδια, αυτό θα ήταν λάθος, πρέπει να υπάρχει µια ιεράρχηση. Κάθε πόλη θα πρέπει να έχει τη δική της φυσιογνωµία και τη δική της ταυτότητα.
Αυτό που θα πρέπει επίσης να προσέξουµε είναι να υπάρξει κατά το µεγαλύτερο δυνατό βαθµό το “in between” όπως λέγονται, οι χώροι µεταξύ των πόλεων. Τους διαδρόµους αυτούς θα πρέπει να τους διαφυλάξουµε για χλωρίδα, για πανίδα, για ανθρώπους. Αυτό είναι και η κύρια θέση του µωσαϊκού που σας περιέγραψα πριν. Εάν αυτό λειτουργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο θα έχουµε πιστεύω συστήµατα επαρκή για να δουλέψουµε.
Είναι ένα σύστηµα το οποίο το λέγαµε “accupuncture”, σαν βελονισµό, πρόκειται για διάστικτα µικρά προγράµµατα που υπάρχουν. Οι Ολυµπιακοί ήταν αυτό που θα έλεγα η γραµµή του τερµατισµού για τη Βαρκελώνη. Αυτό που κάναµε ήταν να δηµιουργήσουµε 100 κουκιδίτσες, νέες βιβλιοθήκες, νέα κτήρια, ως βελονισµό. Όχι µια χειρουργική επέµβαση, ένας βελονισµός ήταν αυτό για τη Βαρκελώνη. Ήταν, όµως, κάτι το οποίο µεταµόρφωσε όλο το χώρο.
Το ίδιο ισχύει και για την Αθήνα. ∆ε µπορεί λόγω της µεγάλης έκτασης που καταλαµβάνει να υπάρξει µια ριζική ανάπλαση και µεταµόρφωση. Επίσης πρέπει να φτιάξουµε clusters (δέσµες). Να περάσουµε σε µια νέα πολεοδοµική διάσταση. Κι αυτό τι σηµαίνει; Να φτιάξουµε νέες συνοικίες, νέα προάστια, δεν ξέρω πώς θα τα αποκαλέσετε, από 50 ως 100 εκτάρια και εκεί να εγκαταστήσουµε 25.000-50.000 κατοίκους. Αυτά λέγονται clusters. Πρόκειται για µια ιδέα της πολυκεντρικής προσέγγισης. Επίσης πρέπει να φτιάξουµε ένα «αρχιπέλαγος». Αυτό δεν είναι ακριβώς µεταφορά, δεν είναι παροµοίωση. Αρχιπέλαγος είναι ένα σύνολο νησιών που έχουν κάποιες σχέσεις µεταξύ τους. Μια µητροπολιτική περιοχή λοιπόν, ένα σύνολο cluster και συνοικιών. Παλαιών πόλεων, παλαιών συνοικιών στα οποία, όχι στο νερό πλέον αλλά σε ένα ανοιχτό τοπίο, θα πρέπει το φυσικό σύστηµα να είναι αυτό που θα υπερισχύει. Αυτό είναι το pattern, αυτό είναι ο πρότυπο το οποίο εµείς µελετούµε και προσπαθούµε να εφαρµόσουµε στη Βαρκελώνη.
Και αυτό διδάσκω και στην Ελβετία στους φοιτητές µου."
@Από τα πρακτικά του ΙΣΤΑΜΕ
Διαβάστε επίσης :
1.Μαθαίνοντας από την Βαρκελώνη: Τι μπορεί ο Παπανδρέου; Τι μπορεί ο Αθεμπίγιο;
2.Βαρκελώνη : Η επίδραση των πολεοδομικών παρεμβάσεων στην ταυτότητα της πόλης
Μιλήσατε για 14 εκατοµµύρια τουρίστες αν δεν απατώµαι. Εµείς έχουµε τετραπλάσιο αριθµό τουριστών. Στην Καταλωνία που είναι 6 εκατοµµύρια οι κάτοικοι, έχουµε 18 εκατοµµύρια τουρίστες. Και εσείς θα έχετε όλο και περισσότερο αριθµό τουριστών οπότε θα αυξηθεί η πίεση που θα αντιµετωπίσετε και θα πρέπει να δείτε τι θα κάνετε και µε τους τουρίστες και µε την πίεση. Γιατί τους χρειάζεστε τους τουρίστες για να µπορέσετε να ζήσετε όπως κι εµείς, όπως όλος ο κόσµος.
Γι αυτό λοιπόν τι χρειάζεται: Να είµαστε λιγότερο δηµαγωγικοί, να δεχθούµε ότι τα πράγµατα βαδίζουν προς µια συγκεκριµένη κατεύθυνση, να δούµε ποια είναι αυτή η κατεύθυνση. Οι πολιτικοί νοµοθετούν και εµείς κάνουµε σπίτια για να βελτιώσουµε την κατάσταση. Έβαλα την εικόνα αυτή για να ξεκινήσω την οµιλία µου γιατί πραγµατικά αλλάζουν τα πάντα σχεδόν ίσως από τη αρχιτεκτονική. ∆εν ξέρω αν είδατε το «Όσα παίρνει ο άνεµος», αν είδατε δηλαδή τι έγινε στην Αµερική, από την ύπαιθρο περάσαµε στις πόλεις και τις πρώτες πετρελαϊκές βιοµηχανίες. Όλα αυτά τα λέει η ταινία.
Μετά βλέπουµε το «Full monty» στην κεντρική αφίσα, µια πάρα πολύ σηµαντική ταινία που περιγράφει τι γίνεται σε µια µικρή πόλη που ζούσε ο Στοχάλβα, από τον χάλυβα και η οποία διέρχεται κρίση. Γιατί πράγµατι ούτε εµείς, ούτε και εσείς θα έχετε βιοµηχανία σε λίγο. Υπάρχει µετεγκατάσταση των βιοµηχανιών στην Αφρική και στην Ασία και οι πόλεις αυτές δεν καταλαβαίνουν τι πρέπει να αλλάξουν και εφ’ όσον δεν το αντιλαµβάνονται δεν αλλάζουν. Και αφού δεν αλλάζουν αντιµετωπίζουν οικονοµική κρίση. Στην ταινία «Full monty» καταλήγουν οι πρωταγωνιστές να πρέπει να κάνουν στριπτίζ για να µπορούν να έχουν τον άρτο τον επιούσιο.
Έπειτα έχουµε το “Lost in Translation” (Χαµένοι στη µετάφραση). Σήµερα παρέδωσα ένα µάθηµα στη Σχολή, στην Ακαδηµία του Λουγκάνο της Ελβετίας και µετά ήρθα εδώ. Αύριο θα πρέπει να πάω στη Μόσχα, µετά στο Καζακστάν. Κάπως έτσι είµαι κι εγώ, χαµένος στη µετάφραση, από το ένα αεροδρόµιο στο άλλο, από το ένα ξενοδοχείο στο άλλο, αφού γευµατίσω δεν ξέρω καν τι να κάνω στο ξενοδοχείο µου, πώς να περάσει η ώρα µου. ∆υστυχώς αυτή είναι η ζωή µας για τα επόµενα χρόνια.
Στην πραγµατικότητα έχουµε µια νέα τεχνολογία, µια νέα οικονοµία και ένα σύστηµα παγκοσµιοποιηµένο. Αυτοί οι λόγοι είναι αρκετοί για να µας αναγκάσουν ν’ αλλάξουµε την πόλη µας, δεν είναι επαρκής για να την εγκαταλείψουµε και να φτιάξουµε µια νέα, αλλά επαρκούν για να την αλλάξουµε. Και αυτό πρέπει να κάνουµε, να την αλλάξουµε. ∆εν είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο, έχει συµβεί και στο παρελθόν. Στην Αναγέννηση, όταν στη Βασιλική είχαµε καταστροφές λόγω της φωτιάς στη Βιτσέντσα δεν ήξερε κανείς τι να κάνει. Ο ∆ήµαρχος για 65 χρόνια διοργάνωνε διαγωνισµούς αρχιτεκτονικούς για να βρει ποιος θα ήταν ο αρχιτέκτονας που θα αναλάµβανε την αναστήλωση, την αναπαλαίωση της Βασιλικής. «∆ε θα πρέπει να είναι γοτθική» λέγανε. Πώς θα έπρεπε να είναι όµως; Αυτό δεν το ήξερε κανείς.
Έγιναν αρχιτεκτονικοί διαγωνισµοί, πάρα πολλοί αρχιτέκτονες υπέβαλλαν προτάσεις γοτθικές, νεογοτθικές, µετα-γοτθικές µέχρι που ένας γεωµέτρης, ένας νεαρός ήρθε και είπε στον ∆ήµαρχο «εγώ έχω µια λύση αν θέλεις». «Ποια είναι η λύση;» Η απάντηση ήταν: «Να διατηρήσουµε το κέντρο µε τη γοτθική Αρχιτεκτονική» το οποίο υπήρχε, είχε παραµείνει «και στην περίµετρο να χρησιµοποιήσουµε τις αρχές της νέας Αρχιτεκτονικής». Αυτό έχει συµβεί και είναι µόνο αυτός ο οποίος έκανε πολύ ελκυστική δουλειά στη βόρεια Ιταλία αλλά και στις ΗΠΑ και στο Ηνωµένο Βασίλειο. Και ήταν αυτός που επηρέασε και δηµιουργήθηκε ένα ολόκληρο ρεύµα στην Ευρώπη και στην Αµερική.
Στην επόµενη στάση µας, ίσως οι αρχιτέκτονες να µη γνωρίζουµε σήµερα τι πρέπει να κάνουµε, ωστόσο ένα πράγµα είναι ξεκάθαρο: ∆εν πρέπει να κάνουµε αυτό που κάναµε µέχρι χθες, πρέπει να αλλάξουµε. Κάποιοι θα πέσουν µέσα, κάποιοι θα πέσουν έξω. Μιλάµε επίσης για οικονοµία. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να έχουµε σήµερα µια καλή, ανταγωνιστική, όµορφη, σύγχρονη, µοντέρνα, όπως θέλετε πείτε την οικονοµία; Εµείς µπορεί να απαντήσουµε ότι η πόλη πρέπει να βρίσκεται σε ένα χώρο που θα πρέπει να έχει αυτά τα γράµµατα: «FIRE» (φωτιά). ∆εν είναι φωτιά όµως, είναι τα αρχικά τεσσάρων εννοιών. Finance, Insurance, Real Estate, Enterprise. Η πόλη θα πρέπει να είναι σε ένα σταθερό σηµείο από οικονοµικής πλευράς, θα πρέπει να υπάρχει η απαραίτητη ασφαλιστική κάλυψη, να υπάρχει επίσης το Real Estate για τα ακίνητα, ένα σύγχρονο µεσιτικό σύστηµα ευέλικτο. Επίσης πρέπει να υπάρχει ένα επιχειρηµατικό πλαίσιο, η εκπαίδευση, η ευκαιρία, ο επιχειρηµατίας ο τολµηρός, αυτός που παίρνει ρίσκα και θα είναι αυτός ο οποίος θα παίρνει τις πρωτοβουλίες.
Αν έτσι έχουν τα πράγµατα, αυτό θα ήταν σχετικά εύκολο.
Φαντάζοµαι ότι στην Αθήνα πληρούνται αυτές οι τέσσερις προϋποθέσεις.
Υπάρχει ένα σοβαρό νοµικό σύστηµα φαντάζοµαι, επίσης ένα ασφαλιστικό σύστηµα που λειτουργεί, το σύστηµα που έχετε για τα ακίνητα και το µεσιτικό ακόµη πρέπει να λειτουργεί. Σε ό,τι αφορά την επιχειρηµατικότητα, υποθέτω ότι υπάρχουν αποδείξεις αφού δείχνει ότι λειτουργεί. Αυτή ίσως είναι µια νεοφιλελεύθερη άποψη. Βλέπουµε πού µας οδηγεί η παγκοσµιοποίηση, είναι ένα όραµα νεοφιλελεύθερο, όµως είναι ένα όραµα το οποίο θα πρέπει να πραγµατώσουµε. Και ποια είναι η διαφορά για κάποιους: Πρόκειται για µια προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ, ενώ για άλλους, όπως για µένα, είναι απαραίτητη µεν, αλλά όχι εκ των ων ουκ άνευ. Πρέπει να βρούµε µηχανισµούς οι οποίοι θα κάνουν αυτό το σύστηµα, το FIRE, να γίνει ένα σύστηµα προσαρµοσµένο σ’ αυτό το οποίο θέλουν οι πολίτες.
Όπως εξηγώ πάντοτε στους φοιτητές µου, όταν κάποιος ρωτά τι είναι η πόλη, του λέω αυτό που έλεγε ο Henry s. Churchill Σέσµπ: “The city is the people”, δηλαδή «η πόλη είναι ο κόσµος που κατοικεί σ’ αυτήν». Αυτά τα τρία συστήµατα, η νέα τεχνολογία, η νέα οικονοµία και η παγκοσµιοποίηση πρέπει να συγκριθούν µε τρεις έννοιες τις οποίες εγώ θεωρώ νέες: Πρέπει να σκεφτούµε µια νέα αστική δοµή, µία νέα αστική ένταση και µια νέα αστική πολυπλοκότητα. Και φυσικά δεν πρέπει να είµαστε δηµαγωγικοί, να εξηγούµε συνεχώς τα ίδια πράγµατα, να λέµε συνεχώς ότι οι κυβερνήσεις φταίνε για το ότι δεν γίνεται τίποτε σωστά. Ούτε µπορούµε να λέµε ότι µε τη βιωσιµότητα όλα θα λειτουργήσουν. Γιατί τι θα πει βιωσιµότητα; Θα πει ότι ένα σύστηµα είναι αποτελεσµατικό όταν διατηρείται στο µέλλον. Εάν λοιπόν κάτι δεν γίνεται µε το σωστό τρόπο, η βιωσιµότητα σηµαίνει ότι θα παραµείνει λάθος στο διηνεκές. Αυτό ενόχλησε και ενοχλεί πολλούς από µάς, µπορούµε λοιπόν να το αλλάξουµε. ∆εν πρέπει να χρησιµοποιούµε έννοιες, όπως είναι η βιωσιµότητα, µε πολύ απόλυτο τρόπο και µε πάρα πολύ µεγάλη ευκολία.
Θα ήθελα να σας αναφέρω κάποιες παραµέρους που πιστεύω ότι µπορούν να εφαρµοστούν άµεσα ώστε ν’ αλλάξει ο αρχιτέκτων. Γιατί άραγε πρέπει να αλλάξει ο αρχιτέκτων; Τον 19ο αιώνα, όταν χτίστηκε η Βαρκελώνη και η Αθήνα που γνωρίζετε σήµερα, όλα αυτά είχαν ως βάση την οικονοµία. ∆ηλαδή από την οικονοµία της υπαίθρου περάσαµε στην οικονοµία της βιοµηχανίας, στην εκβιοµηχάνιση. Οι πρωτογενείς και οι δευτερογενείς κλάδοι είναι αυτοί οι οποίοι δηµιουργούν τις αλλαγές αυτές. Τότε χτίζονται οι ΗΠΑ, ουσιαστικά τότε χτίζεται η Ευρώπη που γνωρίζουµε σήµερα. ∆υο απλές παράµετροι: Το πέρασµα, η µετάβαση από τη γεωργία στη βιοµηχανία και οι εφευρέσεις, τα µηχανήµατα. Συγκεκριµένα η ατµοµηχανή και το αυτοκίνητο.
Πρόκειται για δυο επαναστάσεις. Σήµερα ισχύουν περίπου τα ίδια πράγµατα µε αυτά που ίσχυαν στις αρχές της δεκαετίας του 16ου αιώνα. Απλά από τη βιοµηχανική οικονοµία που την εγκαταλείπουµε, περνάµε στην τριτογενή οικονοµία.
Πλέον είναι λιγότερη η σηµασία της µηχανικής τεχνολογίας. Έχουµε εφεύρει τον Η/Υ, το τσιπ, το διαδίκτυο. Εάν τότε η Νέα Υόρκη, η Βαρκελώνη και η Αθήνα προσαρµόστηκαν, τι κάνουµε σήµερα σε σχέση µε τις αλλαγές που συµβαίνουν στον κόσµο; Τίποτε. Τίποτε απολύτως. Τα πράγµατα τα κάνουµε ακριβώς µε τον ίδιο τρόπο που τα κάναµε τότε. Το ίδιο ακριβώς κάνουν και οι αρχιτέκτονες. Ό,τι κάνουν σήµερα θα το κρατήσουν για 20 χρόνια. Αυτό είναι ένα σφάλµα. Αυτό το σφάλµα και οι ακαδηµαϊκοί, οι πρυτάνεις, πρέπει να το λάβουµε υπόψη και ν’ αλλάξουµε και το διδακτικό πρόγραµµα, το πρόγραµµα των σπουδών.
Σήµερα η αρχιτεκτονική προσπαθεί να αλλάξει. ∆εν ξέρω αν υπάρχουν πολλοί αρχιτέκτονες στην αίθουσα, δε θέλω να σας κουράσω, θα προσπαθήσω να είµαι σύντοµος γιατί ίσως πρόκειται για ιδιαιτέρως επαγγελµατικά τεχνικά ζητήµατα. Εµείς βρισκόµαστε σε µια κατεύθυνση, ή µάλλον σε ένα αδιέξοδο θα έλεγα, σε µια σήραγγα που δε φαίνεται το φως.
Υπάρχουν κάποια αξιώµατα που µπορεί να σας φανούν λίγο ετερόδοξα και ριζοσπαστικά, ενδεχοµένως, αλλά εγώ είµαι κατηγορηµατικός: ∆εν πρέπει να συνεχίσουµε έτσι. Αυτό είναι το πρώτο αξίωµα, χρησιµοποιούµε συστηµατικά την ιστορία ως µηχανισµό παραγωγής προοπτικής προς το µέλλον. Η ιστορία σίγουρα είναι σηµαντική, υπάρχει και µόνο µε αυτή χτίζεται το µέλλον. Πρέπει να γνωρίζουµε την ιστορία για να µην υποπέσουµε στα σφάλµατα του παρελθόντος. Αλλά η ιστορία και η γνώση της δε µπορεί να αποτρέψει την καινοτοµία, τον προβληµατισµό, την πρόοδο. Αυτό είναι πάρα πολύ σαφές σε χώρες όπως είναι η Ισπανία, η δική σας χώρα η Ελλάδα, στην Ιταλία επίσης.
Ο λόγος για τον οποίο πολλοί µάλιστα λένε ότι δεν υπάρχει σύγχρονη Αρχιτεκτονική στην Ιταλία, είναι ότι είναι τελείως καταπλακωµένη απ’ αυτό το βάρος της ιστορίας.
∆ύο ήταν τα πολύ παράλογα φαινόµενα: Είχαµε το µετα-µοντερνισµό, το να κάνουµε δηλαδή προσπάθειες να επαναλάβουµε αυτό που γινόταν πριν από 100-150 χρόνια. Μια καταστροφή. ∆εν ξέρω αν υπάρχει κάτι χειρότερο, ίσως να υπάρχει και να είναι το δεύτερο φαινόµενο: Το να προσπαθήσουµε να αναπαλαιώνουµε συστηµατικά τα παλαιά κτήρια. Σίγουρα πρέπει να αναστηλώνουµε ή να αναπαλαιώνουµε αυτά που χρειάζονται, αλλά εσείς δεν αλλάζετε ρούχα κάθε µέρα; Τα ίδια φοράτε κάθε µέρα; Όχι. Το ίδιο πρέπει να γίνεται στην αρχιτεκτονική. Εποµένως η αρχιτεκτονική θα πρέπει εξ ορισµού, όπως το λέει η ζωή, να αλλάζει, δε µπορούµε απλά να αναπαλαιώνουµε και νια αναστηλώνουµε. Καλό είναι να αναπαλαιώνουµε αυτά που θα διατηρήσουν τη φυσιογνωµία της πόλης µας, την ταυτότητά µας, αλλά να µη δηµιουργήσουµε ένα µηχανισµό συντήρησης. Μη δηµιουργήσουµε ένα µηχανισµό που θα αναπαράγει το παρελθόν συνεχώς όπως έγινε στην Ιταλία.
Επίσης µε πολύ µπανάλ τρόπο χρησιµοποιείται η τεχνολογία. Η υψηλή τεχνολογία, το hi-tech χρησιµοποιείται µε τη διακόσµηση. Έχουµε κτήρια που φαινοµενικά είναι µοντέρνα, βλέπουµε για παράδειγµα τις σωληνώσεις στο Centre Pompidou. Βλέπουµε µοντέρνα κτήρια όπως τα ονοµάζουµε, που δεν είναι όµως µοντέρνα, δε λειτουργούν σωστά.
Χρησιµοποιούµε το hi-tech, την τεχνολογία, µε ακατάλληλο τρόπο και δεν τη
χρησιµοποιούµε για καινοτοµία αλλά µόνο ως µόδα.
Η αρχιτεκτονική τοπίων είναι, επίσης, της µόδας, του συρµού.
Άλλη µεγάλη καταστροφή. Τοπία φτιάχνουν οι ποιητές, οι καλλιτέχνες, γενικότερα οι άνθρωποι του πνεύµατος. Αλλά δε µπορούµε το έδαφος να το ερµηνεύσουµε µε βάση αυτή τη λογική του τοπίου. Αυτό θα ήταν κουτό. Γιατί έχει ως αποτέλεσµα η Αρχιτεκτονική να είναι τελείως επιδερµική, επιφανειακή.
Εµείς πρέπει να µελετούµε τα πράγµατα σε βάθος. Έγινε λοιπόν η µελέτη, βλέπετε αυτή την κόκκινη γραµµή, ήταν η θάλασσα πριν από τέσσερα χρόνια µόνο. Από 100 εκτάρια, 50 βρίσκονται στη ξηρά και τα υπόλοιπα είναι θάλασσα. Βλέπετε τη µορφή. Ο στόχος δεν είναι να κάνουµε ένα κτήριο, είναι να φτιάξουµε µια νέα γεωγραφία, ένα νέο τοπίο. Και πώς γίνεται αυτό: Αυτό είναι ένα έδαφος «a la carte», κατά παραγγελία, όπως κανείς πηγαίνει στο εστιατόριο, ο ένας ζητάει κρέας και ο άλλος ζητάει ψάρι.
Γιατί το αεροδρόµιο του Kansal στην Osana είναι σε ένα νησί;
Πρώτα είπαµε ότι πρέπει να φτιάξουµε το τεχνητό αυτό νησί και µετά να µελετήσουµε πώς θα το φτιάξουµε. Ως παζλ το φτιάχτηκε αυτό το νησί τελικά.
Και για όλα αυτά χρειάστηκαν αρχιτέκτονες, χρειάστηκε ένα κτήριο. Αυτό είναι το λιγότερο σηµαντικό στο όλο σύστηµα. Ο Ρέντσο Πιάνο που ήταν ο αρχιτέκτονας δεν ήταν γνωστός από το ∆ήµαρχο όταν ήρθε να εγκαινιάσει το αεροδρόµιο. Η αρχιτεκτονική λοιπόν έφτασε να έχει χάσει το ενδιαφέρον. ∆ε µελετά πράγµατα, µας φτιάχνει ίσως ωραία κτήρια, χωρίς όµως να βλέπει και τη λειτουργικότητα.
Στη «Barcelona Regional», στη δική µου επιχείρηση, εµείς δε σχεδιάζουμε δε µελετάµε πλέον, φτιάχνουµε συστήµατα, υποδοµές, αυτό µας ενδιαφέρει. Οι αλλαγές είναι εκεί. Βέβαια είµαι αρκετά απαισιόδοξος, για να µην πω εντελώς απαισιόδοξος, για την ικανότητα του σύγχρονου αρχιτέκτονα να αλλάξει την πόλη όπως αυτή υφίσταται σήµερα. ∆εν έχουµε κανένα επιχείρηµα που να µας προοιωνίζει ότι πάµε προς καλή κατεύθυνση. Πάντως η κατάσταση η πολιτική µας υποχρεώνει. Και αυτό πρέπει να συµβεί, γιατί αλλιώς δε θα γίνει καµία αλλαγή στην αρχιτεκτονική. Θα έχουµε µερικά ωραία projects. Θα φτιάξουµε τον κόσµο ίδιο παντού, άρα τι να πάει κανείς στη Βαρκελώνη, τι να πάει στη Νέα Υόρκη, τι να µείνει στην Αθήνα. Τα ίδια πράγµατα θα βλέπει κι εκεί και εδώ. Έτσι θα πάψει ο κόσµος να εµπιστεύεται τους αρχιτέκτονες. Αντίθετα πρέπει να βλέπουµε σε κάθε περίπτωση το τοπίο, τις συνθήκες, ότι για παράδειγµα εδώ έχει ηλιοφάνεια. Αυτούς τους ανθρώπους που έχουν την κοινή λογική οι αρχιτέκτονες της περιοχής θα πρέπει να τους εµπιστευθούν και όχι να φτιάχνουν παντού τα ίδια.
Πιο σηµαντικό ακόµα είναι να έχουµε κάποια στίγµατα διάστικτα στο χάρτη, όχι να βλέπουµε έναν τεράστιο όγκο. Η ελληνική πόλη πρέπει να διασωθεί. Ήταν µικρή η ελληνική πόλη. ∆ε λέω ότι πρέπει να κάνουµε µικρές πόλεις, απλά πρέπει να πω ότι σήµερα το θέµα είναι οι µικροί χώροι. Σε 4-5 χρόνια της µόδας θα είναι η νανοτεχνολογία. Εποµένως το µικρό, το αδύναµο είναι αυτό το οποίο προσλαµβάνει τη µεγαλύτερη αξία. Το ίδιο θα ισχύσει και για την Πολεοδοµία και για την Αρχιτεκτονική. Εµείς φτιάξαµε αυτό το πολύ µεγάλο έργο, 16 εκταρίων, στη Βαρκελώνη. Βλέπετε να έχει ένα παράξενο σχήµα, µια παράξενη µορφή. Ο στόχος µας είναι να έχουµε πρόσβαση παντού, να υπάρχει πρόσβαση παντού σε αυτό τον δηµόσιο χώρο, σ’ αυτό το νέο οικιστικό σύνολο. Σήµερα τα κτήρια που δεν είναι πια σύγχρονα, µοντέρνα κτήρια µε την έννοια του Λε Κορµπυζιέ, επειδή πάνε από πάνω προς τα κάτω, είναι σαν ένα παγόβουνο. ∆ιάβαζα στο αεροπλάνο ότι το 90% του παγόβουνου είναι κάτω από την επιφάνεια του νερού και µόνο το 10% φαίνεται.
Υπάρχουν κτήρια τα οποία έχουν πατώµατα κάτω απ’ αυτό που φαίνεται στην επιφάνεια. Και θα έλεγα ότι ο έλεγχος του υπεδάφους είναι πάρα πολύ σηµαντικός και είναι κάτι που δεν είθισται να γίνεται στη Μεσόγειο.
Στους οικιστικούς πολεοδοµικούς νόµους δε γίνεται καν λόγος για το υπέδαφος, παρά µόνο για το υπέρδαφος ή το έδαφος. Εδώ υπάρχει πολύ µεγάλη τεχνητή επιφάνεια, σας είπα, 16 εκτάρια, απ’ αυτή την έκταση που φτιάξαµε. Αλλά υπάρχουν και πολλά στοιχεία τα οποία αναδύονται και µας δίνουν την τόσο επιθυµητή βιωσιµότητα. Ωστόσο, αυτό δε θα πρέπει να είναι κάτι ρητό. Π.χ. εσείς έχετε πολύ ήλιο, µεγάλη ηλιοφάνεια, ίσως υπερβολικά πολλή ηλιοφάνεια, κάτι αντίστοιχο µε τη Βαρκελώνη. Έχουµε λοιπόν αυτή την πλάκα 10 επί 40 που απορροφά τη θερµότητα, επίσης δηµιουργεί και ηλεκτρισµό. ∆ηµιουργούµε επίσης οικισµό µε αιολική ενέργεια. Ουσιαστικά αυτό που θέλουµε είναι να φτιάξουµε βιώσιµα συστήµατα και µε σκοπό την εξοικονόµηση ενέργειας.
Παραδείγµατος χάριν, ο κόσµος της Βαρκελώνης ξέρει ότι αυτό που βλέπει παράγει ηλεκτρισµό, δεν έρχεται όµως γι’ αυτό σ’ αυτό το χώρο, έρχεται γιατί έχει πάρα πολύ ήλιο και του αρέσει ο χώρος όπως είναι φτιαγµένος. Ίσως τα κτήρια στο µέλλον γίνουν τόσο µεγάλα που θα έχουµε χάσει πλέον την αίσθηση του µέτρου. Ένα αεροδρόµιο για παράδειγµα, συνέχεια βρίσκεται υπό επέκταση. Πάντα φτιάχνονται νέοι αεροσταθµοί, νέα terminal, νέοι διάδροµοι απογείωσης προσγείωσης. Τα κτήρια όµως πρέπει να έχουν την ικανότητα να µπορούν να σπάσουν σε µικρότερα κοµµάτια. Και το σηµαντικό δεν είναι τα χωριστά κοµµάτια αλλά η ένωση, οι συναρµογές µεταξύ των διάφορων αυτών χώρων. Αυτό είναι το κλειδί. Στο µέλλον λοιπόν ο αρχιτέκτονας πιο πολύ θα µοιάζει µε κάποιον ο οποίος φτιάχνει παζλ ή ψηφιδωτά και όχι αυτός ο καλλιτέχνης της πλατωνικής αισθητικής στα πλαίσια κάποιων projects µεγάλων διαστάσεων, µεγάλης κλίµακας. Επίσης θα ήθελα να αναφέρω το recycling, την ανακύκλωση.
Σε ό,τι αφορά την αναστήλωση, το είπα και πριν. Φυσικά και θα αναστηλώσουµε τα πολύ σηµαντικά έργα ή οικήµατα τα οποία οφείλουµε.
Αλλά στο 90% των περιπτώσεων, αυτό που κάνουµε δεν είναι νέα αρχιτεκτονική, αλλά αρχιτεκτονική που επαναχρησιµοποιεί και πάλι κάποια κενά οικήµατα, κενά κτήρια. ∆εν ξέρω αν το αντιµετωπίζετε ήδη στην Αθήνα, αλλά θα έχετε κάποια απαρχαιωµένα κτήρια, πεπαλαιωµένα κτήρια µε πάρα πολύ µεγάλη επιφάνεια. Αυτά τα κτήρια δεν µπορεί κανείς να τα κατεδαφίσει, γιατί θα χάσει την ταυτότητά της η Αθήνα, την ταυτότητα του 19ου αιώνα.
Πρέπει αυτά τα κτήρια, αυτά τα οικήµατα, να αλλάξουν χρήση, αντί για βιοµηχανική να γίνει χρήση από τον τριτογενή τοµέα ή οτιδήποτε άλλο θελήσετε. Στη Βαρκελώνη ήδη έχει ξεκινήσει και γίνεται. Γίνεται και στη ∆ύση, γίνεται στις ΗΠΑ. ∆εν έγινε επί Θάτσερ στο Ηνωµένο Βασίλειο βέβαια, τώρα αρχίζει εκεί. Αυτή είναι πάντως η θέση που πιστεύω ότι πρέπει να υποστηρίξουµε.
Επίσης έχουµε να κάνουµε µε τη διατροπικότητα, το intermodality. Άλλη δηµαγωγία εδώ. Κατά των µηχανηµάτων, κατά της τεχνολογίας, υπέρ των δηµόσιων συγκοινωνιών. Με µικρές πυκνότητες ποτέ δε θα λειτουργήσουν οι δηµόσιες συγκοινωνίες. Όλα αυτά τα κτήρια επίσης που είδαµε στην πρώτη παρέµβαση, δε χαλάνε µόνο το τοπίο αλλά υπάρχουν και προβλήµατα προσπελασιµότητας. Πώς θα έχει κανείς πρόσβαση σ’ αυτά τα κτήρια εκεί που βρίσκονται; Σήµερα σε µια σύγχρονη πόλη είναι σηµαντικό τα συστήµατα να ενώνονται µεταξύ τους σε κάποια κέντρα. Αυτό είναι η διατροπικότητα, τα διάφορα µεταφορικά µέσα. Να υπάρχουν κάποιοι κόµβοι, αυτό είναι το σηµαντικό. Για παράδειγµα κάτι το οποίο επεξεργαζόµαστε στη Βαρκελώνη αυτή τη στιγµή είναι ένας νέος σταθµός τρένων υψηλής ταχύτητας για τη σύνδεσή µας µε την υπόλοιπη Ευρώπη. Βλέπετε και τον πάνω όροφο που είναι εµπορικοί χώροι, ενώ στο -1 έχουµε τις αµαξοστοιχίες. Στο -2 έχουµε τα ταξί και τα λεωφορεία και στο -3 έχουµε τους προαστιακούς σιδηροδρόµους. Στο -4 και -5 έχουµε τη µητροπολιτική γραµµή. Έξι δηλαδή επίπεδα, από τα οποία τα 5 είναι κάτω από το έδαφος.
Γιατί δηµιουργήσαµε έτσι αυτή τη νέα δοµή; Γιατί µπορεί κανείς να περάσει από το ένα σύστηµα στο άλλο σε λιγότερο από ένα λεπτό. Είναι συµπαγές αυτό το σύστηµα έτσι δεν υπάρχει πάρα πολύ µεγάλος φόρτος για την πόλη. Ένας πάρα πολύ µεγάλος σταθµός, πάνω από 100 εκατοµµύρια επιβατών θα εξυπηρετήσει. ∆ηµιουργούµε και 50 εκτάρια χώρων, -βλέπετε το σταθµό εκεί- µε τις γραµµές του τρένου, από πάνω έχουµε 50 εκτάρια πράσινο χώρο και γύρω - γύρω 2 εκατοµµύρια χώρο για τριτογενή τοµέα και για κατοικίες. Ένα παράδειγµα σας δίνω για να δείτε πώς µε τη διατροπικότητα δηµιουργούµε νέους κόµβους, νέες συγκεντρώσεις στην πόλη της Βαρκελώνης. Και µε µια άλλη έννοια, όχι για τα παιδιά µας αλλά για εµάς ίσως είναι αυτή η διάδραση, η διαδραστικότητα, η interactivity. ∆ε θα το εξηγήσω για να µη χάνουµε χρόνο, αλλά νοµίζω ότι είναι σαφές. Φαινόταν και στις πρώτες διαφάνειες που έδειξε ο πρώτος οµιλητής. Το πρόβληµα που αντιµετωπίζουµε σήµερα είναι ότι δεν έχουµε την Αρχιτεκτονική που γεννάται από το context, από το πλαίσιο. Αυτό αλλάζει.
Αν αλλάζει λοιπόν το πλαίσιο, πρέπει να αλλάξει και η Αρχιτεκτονική. Και αυτό δηµιουργεί κάποιους σταθµούς που θα οδηγούν στη σταδιακή εξέλιξή της µε βάση τις αλλαγές του περιβάλλοντος χώρου. Αυτή είναι η διαδραστικότητα. Η επίδραση που ασκεί η αλλαγή του context στην Αρχιτεκτονική. Το πρόβληµα των µητροπολιτικών συστηµάτων που είναι τόσο δύσκολο να εφαρµοστούν, απέτυχε ως θεωρία τη δεκαετία του ’70. Έχουµε αυτή τη νεότερη θεωρία µε τρία συστήµατα, που δε θα αναφερθώ στο ένα απ’ αυτά, τη νέα διακυβέρνηση, το new government, αλλά σε κάτι που µου φαίνεται πολύ σηµαντικό. Το θέµα του «µωσαϊκού της γης», το ότι όλα τα εδάφη είναι ίδια. Είναι µια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη ενός βορειοαµερικανού οικολόγου, ότι είναι ίδια όλα τα εδάφη στον πλανήτη, λειτουργούν µε το ίδιο πρότυπο, µε το ίδιο pattern. Αµαζόνιος και Σαχάρα είναι το ίδιο. Άρα εµείς τι πρέπει να κάνουµε; Τη Βαρκελώνη µας, την Αθήνα µας να τη µεταφράσουµε µε τη θάλασσα, µε τα βουνά µας, σε ένα λογικό σύστηµα από οικολογικής πλευράς. «Patchowork» είναι το σύστηµα, το οποίο θα πρότεινα εγώ, για να έχουµε µια αναδιάρθρωση της πόλης. Αυτό είναι το πρώτο.
Το δεύτερο είναι ότι δεν θα έπρεπε να έχουµε αυτή την κηλίδα η οποία κινείται οριζόντια, δηλαδή την άναρχη δόµηση που επεκτείνεται σα µια σταγόνα λάδι. Θα έπρεπε - και επιτρέψτε µου εδώ να είµαι αισιόδοξος- να έχουµε ένα σύστηµα πολυκεντρικό. Μικρές πόλεις οι οποίες θα εντάσσονται σε ένα γενικότερο πολυκεντρικό σύστηµα. Όχι να είναι βέβαια όλα ίδια, αυτό θα ήταν λάθος, πρέπει να υπάρχει µια ιεράρχηση. Κάθε πόλη θα πρέπει να έχει τη δική της φυσιογνωµία και τη δική της ταυτότητα.
Αυτό που θα πρέπει επίσης να προσέξουµε είναι να υπάρξει κατά το µεγαλύτερο δυνατό βαθµό το “in between” όπως λέγονται, οι χώροι µεταξύ των πόλεων. Τους διαδρόµους αυτούς θα πρέπει να τους διαφυλάξουµε για χλωρίδα, για πανίδα, για ανθρώπους. Αυτό είναι και η κύρια θέση του µωσαϊκού που σας περιέγραψα πριν. Εάν αυτό λειτουργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο θα έχουµε πιστεύω συστήµατα επαρκή για να δουλέψουµε.
Είναι ένα σύστηµα το οποίο το λέγαµε “accupuncture”, σαν βελονισµό, πρόκειται για διάστικτα µικρά προγράµµατα που υπάρχουν. Οι Ολυµπιακοί ήταν αυτό που θα έλεγα η γραµµή του τερµατισµού για τη Βαρκελώνη. Αυτό που κάναµε ήταν να δηµιουργήσουµε 100 κουκιδίτσες, νέες βιβλιοθήκες, νέα κτήρια, ως βελονισµό. Όχι µια χειρουργική επέµβαση, ένας βελονισµός ήταν αυτό για τη Βαρκελώνη. Ήταν, όµως, κάτι το οποίο µεταµόρφωσε όλο το χώρο.
Το ίδιο ισχύει και για την Αθήνα. ∆ε µπορεί λόγω της µεγάλης έκτασης που καταλαµβάνει να υπάρξει µια ριζική ανάπλαση και µεταµόρφωση. Επίσης πρέπει να φτιάξουµε clusters (δέσµες). Να περάσουµε σε µια νέα πολεοδοµική διάσταση. Κι αυτό τι σηµαίνει; Να φτιάξουµε νέες συνοικίες, νέα προάστια, δεν ξέρω πώς θα τα αποκαλέσετε, από 50 ως 100 εκτάρια και εκεί να εγκαταστήσουµε 25.000-50.000 κατοίκους. Αυτά λέγονται clusters. Πρόκειται για µια ιδέα της πολυκεντρικής προσέγγισης. Επίσης πρέπει να φτιάξουµε ένα «αρχιπέλαγος». Αυτό δεν είναι ακριβώς µεταφορά, δεν είναι παροµοίωση. Αρχιπέλαγος είναι ένα σύνολο νησιών που έχουν κάποιες σχέσεις µεταξύ τους. Μια µητροπολιτική περιοχή λοιπόν, ένα σύνολο cluster και συνοικιών. Παλαιών πόλεων, παλαιών συνοικιών στα οποία, όχι στο νερό πλέον αλλά σε ένα ανοιχτό τοπίο, θα πρέπει το φυσικό σύστηµα να είναι αυτό που θα υπερισχύει. Αυτό είναι το pattern, αυτό είναι ο πρότυπο το οποίο εµείς µελετούµε και προσπαθούµε να εφαρµόσουµε στη Βαρκελώνη.
Και αυτό διδάσκω και στην Ελβετία στους φοιτητές µου."
@Από τα πρακτικά του ΙΣΤΑΜΕ
Διαβάστε επίσης :
1.Μαθαίνοντας από την Βαρκελώνη: Τι μπορεί ο Παπανδρέου; Τι μπορεί ο Αθεμπίγιο;
2.Βαρκελώνη : Η επίδραση των πολεοδομικών παρεμβάσεων στην ταυτότητα της πόλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
O διάλογος προϋποθέτει τον σεβασμό της διαφορετικής άποψης. Γι' αυτό κάθε υβριστικό, προσβλητικό ή χυδαίο σχόλιο θα διαγράφεται.