Η εκτόνωση του ελατηρίου

Tου Nικου Γ. Ξυδακη, Kαθημερινή, 23,11.10

Η προχθεσινή ίδρυση νέου κόμματος από παλαιά πολιτικό είναι ένα μόνο, πολύ μικρό, σημάδι, από όσα κατακλυσμιαία γεγονότα ενδέχεται να ακολουθήσουν τους αμέσως επόμενους μήνες. Με χρονικό ορόσημο την εκταμίευση της τρίτης δόσης του δανείου της τρόικας, τον ερχόμενο Φεβρουάριο, θα παρακολουθούμε εφεξής ολοένα και σκληρότερα μέτρα λιτότητας και, κυρίως, την ύφεση να παγώνει την οικονομία και να ωθεί μεγάλα μέρη του πληθυσμού σε καταστάσεις πενίας και ανάγκης, καταστάσεις πρωτόγνωρες και αδιανόητες για τα πληττόμενα μεσαία στρώματα. Οι οδυνηρές για πολλούς υλικές συνθήκες προς το παρόν απορροφούνται από το κοινωνικό σώμα. Η κοινωνία συμπιέζεται, οπισθοχωρεί, λουφάζει· πρόκειται όμως για τη συμπίεση του ελατηρίου: η ενέργεια συσσωρεύεται και κάποτε θα ζητήσει εκτόνωση.

Οι πολίτες υπομένουν την πίεση, και θα μπορούσαν να την υπομείνουν επί μακρόν, εφόσον μπορούσαν να πεισθούν ότι υπάρχει σχέδιο εξόδου, σχέδιο οδυνηρής πλην δίκαιης και λυσιτελούς μεταρρύθμισης. Τέτοιο σχέδιο δεν βλέπουν. Αντ’ αυτού βλέπουν, αφενός, στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης και άλλες χώρες-παρίες να καταρρέουν οικονομικά και να αποσταθεροποιούνται πολιτικά· αφετέρου, βλέπουν τα μικρομεσαία στρώματα, δηλαδή τους εαυτούς τους, να αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης και συνέχειας, οξύτερο μέρα τη μέρα.

Η αβεβαιότητα, η δυσθυμία, η αίσθηση παγιδευμένου ζώου, επικαθορίζουν πλέον τη συμπεριφορά του κοινωνικού σώματος. Η επελαύνουσα πενία, η αδρανής ή διεφθαρμένη κρατική μηχανή, η κατάπτωση των θεσμών, η βραδυφλεγής βόμβα του λιμνάζοντος μεταναστευτικού, η εγκληματικότητα, τροφοδοτούν βαθιά δυσπιστία ή και ανοιχτή εχθρότητα προς το πολιτικό σύστημα, προς τα πρόσωπα που το εκφράζουν, αλλά και προς κομβικούς θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Η θυελλώδης εκλογική αποχή και τα ρεκόρ στα λευκά-άκυρα αυτό δείχνουν. Το ίδιο δείχνει η υπερψήφιση ανεξάρτητων σχημάτων, τυπικά α-πολιτικών, χρωματισμένων με πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Κατά τούτο, ο χάρτης των αυτοδιοικητικών εκλογών με τα πράσινα-γαλάζια σημαιάκια ποτέ πριν δεν ήταν πιο παραπλανητικός ως προς την καταγραφή της πολιτικής βούλησης του ελληνικού λαού.

Την επαύριον των εκλογών υπό το δίλημμα «με την πατρίδα ή εναντίον της», αυτό που αισθανόμαστε διάχυτο, ένυλο, πηχτό, είναι το κενό αντιπροσώπευσης. Και ο φόβος για το εγγύς μέλλον. Το πολιτικό σύστημα παραλαμβάνει κάποια από αυτά τα μηνύματα, αλλά είναι υπερβολικά απασχολημένο με την επιβίωσή του ώστε να σκεφτεί κριτικά και τολμηρά, δηλαδή αυτοκριτικά. Σχεδιάζει κυβερνήσεις προθύμων, μοντέλα συνεργασιών, προσεγγίσεων, συγκλίσεων, συγγράφει σενάρια εθνικής σωτηρίας για την επόμενη μέρα: για τη μέρα της τελικής κυβερνητικής κρίσης ή για τη μέρα που το ελατήριο θα τιναχτεί.

Αν όμως το ελατήριο τιναχτεί, οι σημερινοί σχεδιασμοί θα είναι θλιβερά ανεπαρκείς. Και δυστυχώς, η έκρηξη του ελατηρίου θα διαλύσει μεν τα σενάρια, αλλά επίσης θα τραυματίσει, πρώτα απ’ όλα, την ίδια την κοινωνία και τη χώρα.