Sueddeutsche Zeitung: Η σούπερ μαμά της Ευρώπης

 Αυγή, 30.10.10

Καυγάς για το Σύμφωνο Σταθερότητας στην Ευρωζώνη; Ακόμη κι αν η υπόλοιπη Ευρώπη έχει γίνει έξαλλη, τελικά η Άγγελα Μέρκελ θα την περάσει τη μεταρρύθμισή της, ώστε στο μέλλον να πρέπει να επωμίζονται και οι κερδοσκόποι τις ζημίες που προκάλεσαν. Ωστόσο η καγκελάριος θα πρέπει να μάθει να εμφανίζεται πιο προσεκτική στις Βρυξέλλες -και να ακούει περισσότερο. Είναι πολύ χρήσιμο να ακούει κανείς προσεκτικά τα λεγόμενα της Μέρκελ. Στη Γερμανία οι αντίπαλοί της το έχουν καταλάβει μετά από τόσα χρόνια, τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτό και στην Ευρώπη. Η Γερμανίδα καγκελάριος εννοεί αυτά που λέει.Όταν την περασμένη άνοιξη, μετά την επιχείρηση σωτηρίας της Ελλάδας σε κλίμα πανικού, η Μέρκελ ανήγγειλε ότι δεν θα επιτρέψει να ξεσπάσει άλλη μια τέτοια κρίση, γι' αυτό καλό θα ήταν να αλλάξουν οι ευρωπαϊκές συνθήκες, έπρεπε να πάρουν τα λεγόμενά της τοις μετρητοίς.

Λίγους μήνες αργότερα η Μέρκελ κατάφερε να κερδίσει την υποστήριξη του Γάλλου προέδρου στα σχέδιά της. Ακόμη κι αν αυτή τη στιγμή η υπόλοιπη Ευρώπη είναι έξαλλη με τη γαλλογερμανική πρωτοβουλία, στο τέλος η καγκελάριος θα πάρει αυτό που θέλει, επειδή δεν γίνεται αλλιώς.

Η αναγκαιότητα μιας μεταρρύθμισης είναι οφθαλμοφανής κι αυτό θα αναγκαστούν να το παραδεχθούν το επόμενο διάστημα οι ομόλογοί της, οι υπουργοί Εξωτερικών και οι ευρωβουλευτές. Το 2013 τελειώνουν οι εγγυήσεις που έδωσαν τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης για την προστασία του νομίσματός τους -και η Γερμανία δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε μια παράταση ή θεσμοθέτηση του μηχανισμού σωτηρίας, πρωτίστως εξαιτίας των εμποδίων που θέτει το σύνταγμά της.

Το αργότερο τότε, λοιπόν, οι έμποροι στις αγορές χρήματος θα ορμήσουν με τα μούτρα στις κλυδωνιζόμενες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Είναι σαφές ότι πριν γίνει κάτι τέτοιο απαιτείται ένας μηχανισμός αντιμετώπισης των κρίσεων, που θα επιτρέπει μια συντεταγμένη αναδιάρθρωση των χρεών, τέτοια ώστε να επωμίζονται κυρίως οι πιστωτές -βλέπε οι κερδοσκόποι- το κόστος των ζημιών.

Το αν αυτός ο μηχανισμός θα περιλαμβάνει και τη στέρηση του δικαιώματος ψήφου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εάν θα περιλαμβάνει δηλαδή την ταπείνωση ενός κράτους μέλους, το αν η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου μηχανισμού θα χρειαστεί την έγκριση των κρατών μελών μέσω δημοψηφισμάτων ή το αν θα πρέπει να βρεθούν άλλες κυρώσεις και άλλες διαδικασίες, αυτό μένει να φανεί. Ακόμη και η Μέρκελ έχει καταλάβει ότι δεν θα ήταν σοφό να πιέσει τους Γάλλους ή τους Ιρλανδούς να κάνουν άλλο ένα δημοψήφισμα για το μέλλον της Ευρώπης. Ακόμη και στη Γερμανία θα ήταν δύσκολο να περάσει μια μεταρρύθμιση των Συνθηκών.

Ας αφήσουμε όμως κατά μέρος την ουσία του θέματος, την αναγκαιότητα να θεσμοθετηθεί κάποιος μηχανισμός με κάποιον τρόπο -την οποία δύσκολα θα αρνηθεί κανείς- κι ας ασχοληθούμε με το πολιτικό στιλ. Τι ακριβώς κάνει η Μέρκελ; Δεν έχει αντιληφθεί ότι αυξάνεται όλο και περισσότερο η δυσφορία στα άλλα κράτη μέλη κάθε φορά που χτυπά χωρίς προσυνεννόηση με τους λοιπούς εταίρους ο γαλλογερμανικός άξονας; Ή μήπως η Γερμανία δρα πλέον ως ηγεμονική δύναμη, ως οικονομικός γίγαντας στο κέντρο της Ευρώπης -κι έχει γίνει επικίνδυνα ισχυρή;

Οι αντιδράσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και κυβερνήσεις όπως αυτή του Λουξεμβούργου δείχνουν ότι η καγκελάριος έχει πιαστεί στην παγίδα της ηγεμονίας, όσο πολύ κι αν προσπάθησε να το αποφύγει. Η Ευρώπη έχει βρεθεί σε μια επικίνδυνα προβληματική οικονομική θέση με τεράστιες ανισορροπίες. Το πρόβλημα δεν είναι πια μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ούτε Βορρά και Νότου. Το πρόβλημα είναι ότι το κέντρο απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την περιφέρεια. Το πρόβλημα είναι η Γερμανία και η μαγνητική δύναμη που έχει αποκτήσει σε βάρος των γειτόνων της. Εάν αυτή η χώρα πλάι στην οικονομική της ηγεμονία αποπειραθεί να ηγεμονεύσει και πολιτικά, η αντίσταση των άλλων θα είναι προδιαγεγραμμένη -είτε έχει δίκιο σε κάποια ζητήματα είτε όχι.

Ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Κολ συνήθιζε να λέει συχνά ότι υποκλίνεται πάντοτε δυο φορές μπροστά στη γαλλική τρικολόρε. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ συνήθιζε να φιλοσοφεί περί της διαλεκτικής της Ευρώπης και να λέει ότι η Γερμανία θα πρέπει να ηγείται όταν χρειάζεται, αλλά με τέτοιον τρόπο ώστε να μην το αντιλαμβάνεται κανείς. Και η Άγγελα Μέρκελ; Η νυν καγκελάριος φέρεται τόσο μονοκόμματα όσο και μιλά. Αυτό είναι αβάσταχτο για τις χώρες της περιφέρειας, επειδή τις υποχρεώνει να νιώθουν διπλή την αδυναμία τους; Και τους καταπίνει η οικονομική δύναμη της Γερμανίας, και στο τέλος οι κανόνες του παιχνιδιού υπαγορεύονται από το Βερολίνο.

Καλά θα έκανε, λοιπόν, η Μέρκελ όχι μόνο να μιλά συγκεκριμένα, αλλά και να ακούει πολύ προσεκτικά. Έως τώρα τα έβαλε με την πλειοψηφία δυο φορές μέσα σε έξι μήνες και τελικά δικαιώθηκε. Την τρίτη φορά, όμως, θα μπει σε μπελάδες.