Περί εθνικού

Από τον ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΔΑΣΗ, Ελευθεροτυπία, 13.10.10

"Επιμένω να διηγούμαι και μάλιστα πολύ ωμά,

Πράγματα που τα ξέρετε όλοι

Που τα 'παν και τα ξανάπαν κι άλλοι πιο πριν

πολύ καλύτερα από μένα"

Μανόλης Αναγνωστάκης, «Αισθηματικό διήγημα», Μανδραγόρας, 3 (1994)

Ηκατασκευή στερεοτύπων ιδεολογικής σύστασης, που αποδίδουν δήθεν αδιάψευστα την ταυτότητα του «άλλου», κυριαρχούσαν ανέκαθεν σε όλους τους λαούς, ιδιαίτερα μετά την εκδήλωση των εθνικών ανταγωνισμών. Προβάλλονται με απ' ευθείας αναφορές σε πολιτισμικά χαρακτηριστικά εθνοτικών ομάδων, τα οποία κατά βάση εκφέρονται ως γενετικά αρνητικά στοιχεία της ταυτότητας των ξένων.

ΣΤΑ ΚΑΘ' ΗΜΑΣ, η συγκρότηση ανάλογων ιδεολογημάτων σε βάρος των ξένων έχει την προέλευσή της στον 19ο αιώνα. Τότε που η κυρίαρχη ιδεολογία έθεσε ως θεμέλιο τη Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή τη δημιουργία της Μεγάλης Ελλάδας με την προώθηση του αλυτρωτικού ζητήματος, με απλά λόγια την επέκταση της ελληνικής επικράτειας σε βάρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Παπαρρηγόπουλος και Πολίτης, ιστορία και λαογραφία, υιοθετήθηκαν από τους μηχανισμούς παραγωγής ιδεολογίας, προκειμένου να προβληθούν οι μακρινές ρίζες του έθνους στο απώτατο παρελθόν, να τεθεί η φυλετική και πολιτισμική συνέχεια ανάμεσα στην αρχαιότητα και στη νεότερη εποχή. Το ημών κλέος τέθηκε αντιπαραβολικά με τη βαρβαρότητα των Τούρκων. Ευαίσθητοι στα γράμματα και τις τέχνες επειδή προηγήθηκαν ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης και ο Φειδίας, αμύντορες του δικαίου λόγω του Αθηναίου Αριστείδη, αφοσιωμένοι στα αγαθά εξαιτίας του Ιουστινιανού, λάτρεις του ωραίου και μεγαλειώδους όσο ο Καλλικράτης και ο Ισίδωρος και πάναγνοι ως ο Αγιος Αντώνιος εμείς· βάναυσοι, τυραννικοί και αιμοσταγείς οι γείτονές μας, αιτίες όλων των κακών που μαστίζουν την κοινωνία μας. Κρυφό Σχολειό, κατεστραμμένες εκκλησίες, λεηλατημένοι αρχαιολογικοί χώροι συνιστούν το απαραίτητο ντεκόρ επί δεκαετίες. Εμείς και οι πρόγονοί μας, άλλωστε, ποτέ δεν αλώσαμε τζαμιά και αρχαιολογικούς θησαυρούς, πιστεύουμε στη συνύπαρξη και τις πολιτισμικές διαφορές!!!

ΣΤΟΝ 20ό αιώνα επαυξήθηκαν τα κρούσματα απόδοσης στερεοτύπων. Οι Γερμανοί μάς μισούν επειδή τους αντισταθήκαμε στη διάρκεια της κατοχής, οι Αλβανοί ισούνται με την ταπεινωτική πολιτισμική καθυστέρηση, οι ανέκαθεν ιμπεριαλιστές Ευρωπαίοι με την αδίστακτη επέμβαση στα οικεία μας. Σήμερα δεν υφιστάμεθα παρά είτε ως ευκλεή απότοκα του ένδοξου παρελθόντος ή ως Ιφιγένειες προς θυσία από τη συνωμοτική δράση των συνασπισμένων εχθρών μας.

ΠΛΑΣΑΜΕ έναν μύθο που καταδυναστεύει τη συλλογική συνείδηση και αυτογνωσία, μισεί οποιονδήποτε «ξένο» τολμήσει να διατυπώσει διαφορετική άποψη από την κρατούσα. Ετσι βαφτίσαμε εθνικό ό,τι συνάδει στη συντήρηση της συλλογικής αυτιστικής νοοτροπίας μας.